Cipriano de Cartago
obispu Sede titular Cartaginense, Tunicia (es) 248 - 14 setiembre 258
Vida
Nacimientu	circa 200[1]
Nacionalidá	Antigua Roma
Muerte	14 de setiembre de 258[2] (57/58 años)
Causa de la muerte	decapitamientu
Estudios
Llingües falaes	llatín[3]
Oficiu	escritor, sacerdote, filósofu, obispu católicu
Santoral
16 de setiembre
Creencies
Relixón	cristianismu

Tascio Cecilio Cipriano (en llatín, Thascius Cæcilius Cyprianus; c. 200 - 14 de setiembre de 258)^[4] foi clérigu y escritor romanu, obispu de Cartago (249-58) y santu mártir de la Ilesia.

Autor importante del empiezu del cristianismu, nació probablemente a principios del sieglu III nel norte d'África, quiciabes en Cartago, onde recibió una educación clásica (pagana). En convirtiéndose al cristianismu foi obispu (249) y morrió martirizáu en Cartago.

Cipriano tenía un orixe rico y distinguío. Ello ye que'l so martiriu producir na so propia villa. La fecha de la so conversión al cristianismu ye desconocida, pero tres el so bautismu en c. 245-248 donó una porción de la so riqueza a los probes de Cartago. Yera púnicu o quiciabes bereber.

El so nome orixinal yera Thascios; tomó'l nome adicional de Caecilius en memoria del presbíteru al que debía la so conversión.^[5] Antes d'esto foi profesor de retórica.^[6] Nos primeros años de la so conversión escribió una Epistola ad Donatum de gratia Dei («Carta a Donato sobre la gracia de Dios») y los trés llibros de Testimoniorum Libri Trés o Testimoniorum ad Quirinus que siguíen los modelos de Tertulianu, qu'influyó sobre'l so estilu y pensamientu, y detallando cómo les antigües profecíes nun fueron reconocíes polos xudíos en cuanto éstos nun aceptaron a Cristu, perdiendo asina los sos privilexos y siendo sustituyíos polos cristianos.

Poco dempués del so bautismu foi ordenáu diáconu, y más tarde presbíteru. En dalgún momentu ente xunetu de 248 y abril de 249 foi escoyíu obispu de Cartago, una eleición popular ente los probes, que recordaben la so caridá, anque una parte de los presbíteros opúnxose por causa de la riqueza de Cipriano, la so diplomacia y el so talentu lliterario. Amás, la oposición na comunidá de Cartago nun s'eslleió tres la so eleición.

Los cristianos del norte d'África nun sufrieren la persecución mientres munchos años. En 250 l'emperador Decio decretó la supresión de la cristiandá, colo que dio empiezu la persecución deciana. Un procónsul unviáu pol emperador y cinco comisionados de cada ciudá alministraben l'edictu, pero cuando'l procónsul llegó a Cartago Cipriano fuxera.

Nos documentos que se caltienen de los Padres de la Ilesia de delles diócesis, poner de manifiestu que la comunidá cristiana estremar nesta ocasión ente los que prauticaron la desobediencia civil a cualquier preciu y los que se sometieron de pallabra o actu al edictu. La fuxida de Cipriano de Cartago foi interpretada polos sos enemigos como cobardía ya infidelidá, y acusáron-y ante Roma. Roma escribió a Cipriano en términos de desaprobación. Cipriano contestó que fuxera d'alcuerdu al mandatu divín. Dende'l so abellugu dirixó a los sos fieles con seriedá y entusiasmu, emplegando a un diáconu d'enfotu como intermediariu.

La persecución foi especialmente severa en Cartago, acordies coles fontes de la Ilesia. Les fontes oficiales romanes nun falen de la severidá de la persecución deciana. Munchos cristianos abjuraron de la so fe, y dende entós recibieron el nome de lapsi, pero dempués pidieron ser readmitidos pola ilesia. Los sos pidimientos fueron atendíes. El confesores del grupu más lliberal intervinieron pa dexar a cientos de lapsi volver a la ilesia.

Anque él mesmu habíase retiráu y aislláu, Cipriano censuró la dexadez colos lapsi, y refugó absolvelos sacante nel casu d'enfermedá mortal, y quixo retardar la cuestión de la so realmisión na ilesia hasta que llegaren tiempos más seles. Entós la comunidá de Cartago sufrió una cisma. Felicísimo, que fuera ordenáu diáconu pol presbíteru Novatus mientres l'ausencia de Cipriano, oponer a toles midíes de los representantes de Cipriano. Cipriano depúnxo-y y escomulgó-y a él y al so partidariu Augendius. Felicísimo recibió'l sofitu de Novatus y otros cuatro presbíteros, qu'entamaron una fuerte oposición al obispu.

Cuando, tres una ausencia de catorce meses, Cipriano volvió a la so diócesis, defendió la so marcha (empuestu por una visión, pal bien de la comunidá) en cartes a los otros obispos del Norte d'África y un tratáu De lapsis, y convocó un conceyu d'obispos norteafricanos en Cartago pa considerar el tratamientu de los lapsi y la cisma de Felicísimo (251). El conceyu sofitó a Cipriano y condergó a Felicísimo, anque nun se caltienen actes del mesmu. Los libellatici, esto ye, cristianos qu'obedecieren al emperador, seríen readmitidos tres arrepentimientu sinceru, pero los qu'habíen tomáu parte en sacrificios al emperador namái podríen volver a la Ilesia cuando tuvieren cerca de la muerte. Más tarde esta regulación anidióse, ya inclusive los que celebraren sacrificios fueron readmitidos si penábense darréu y buscaben l'absolución, anque los clérigos cayíos fueron depuestos y nun podíen recuperar los sos cargos.

En Cartago, los siguidores de Felicísimo escoyeron a Fortunato como obispu n'oposición a Cipriano, ente qu'en Roma los siguidores del presbíteru Novaciano, que tamién refugó l'absolución pa los lapsi, escoyéron-y obispu de Roma, n'oposición al obispu llexítimu Cornelio. Los novacionistas consiguieron la eleición d'un obispu rival del so bandu en Cartago, llamáu Máximu. Novatus abandonó a Felicísimo y xunióse al bandu novaciano.

Estos estremos fortalecieron la firme pero moderada influencia de los escritos de Cipriano, y los siguidores de los sos oponentes fueron perdiendo fuercia. El so prestíu amontóse cuando los fieles fueron testigos de la so devoción abnegada mientres una gran plaga y la fame que lu siguió.

Al obispu Cornelio asocedió-y San Lucio I, y a esti San Esteban I, que caltuvo importante enfrentamientu con Cipriano: Esteban fixo usu —per primer vegada na historia de la Ilesia— de la pretensión de que la Ilesia de Roma non yá tenía una autoridá moral sobre les restantes Ilesies de la cristiandá, sinón de qu'amás tenía una autoridá xurídica que-y dexaba imponer se sobre'l restu de les ilesies del mundu. Esto llevó a una rotura de les ilesies africanes con Roma que se caltuvo hasta la muerte d'Esteban.

San Esteban quixo apoderar al obispu de Cartago xustificando la primacía del so obispáu de Roma sobre los otros col argumentu del El to ye Petrus que s'atopa nel Evanxeliu de Matéu: (Matéu 16, 13-20), pero Cipriano respondió que, d'alcuerdu a les antigües enseñances de la Ilesia tolos obispos yeren iguales y cada unu d'ellos la figura de Pedro, y por tanto cada obispu yera socesor de Pedro na so diócesis, no cual tuvieron d'alcuerdu en cuatro Conceyos socesivos tolos obispos del África, y les Ilesies d'Asia Menor, encabezaes pola Metrópolis de Cesarea.

Cipriano confortó a los sos hermanos escribiendo'l so De mortalitate, y nel so De eleomosynis encamentó-yos a la caridá a los probes, de la que conducía la so vida de forma recta. Defendió a la cristiandá y a los cristianos nel so apoloxía Ad Demetrianum, dirixida contra un tal Demetrio y el reproche de los paganos de que los cristianos yeren la causa de les calamidaes.

Cipriano tuvo que llibrar una nueva llucha a partir de 255, na que s'enfrentó al obispu romanu Esteban I. La causa de la guerra foi la eficacia del bautismu nes formes convencionalmente aceptaes cuando yera alministráu por herexes.

Esteban declaró que'l bautismu realizáu por herexes yera válidu si alministrar en nome de Cristu o de la santísima Trinidá. Esta yera la visión d'una importante parte de la Ilesia occidental. Cipriano, per otra parte, creía que fora de la Ilesia nun podía haber verdaderu bautismu, considerando a los realizaos por herexes nulos y vacíos, y bautizaba de nuevu a los que se xuníen a la Ilesia. Cuando los herexes fueren bautizaos na Ilesia pero haber dexáu y deseyaben volver en penitencia, non los rebautizaba.

L'afecha definición de Cipriano de la Ilesia llevó a ciertes inferencias que-y convirtieron nel enllaz ente'l so modelu, el rigorista Tertulianu, y el discutiniu donatista qu'estremó al norte d'África más palantre y que trataba de la eficacia de la misa cuando la pronunciaba un sacerdote indignu.

La mayoría de los obispos norteafricanos alliniar con Cipriano, y atopó un poderosu aliáu en Firmiliano, obispu de Cesarea Marítima. Pero la postura d'Esteban llogró l'aceptación xeneral. Esteban emplegó nes sos cartes l'argumentu de la superioridá de la Santa Sede sobre los obispaos de la tola cristiandá. Cipriano contestó que l'autoridá del obispu de Roma taba coordinada cola suya, pero nun yera cimeru.

La Enciclopedia Católica de 1911 diz de Cipriano que na dómina, la disputa consideróse un asuntu de disciplina, y non de doctrina. La Ilesia católica moderna sostién que'l bautismu realizáu por herexes ya inclusive por ateos ye válidu si realízase acordies coles formes católiques. La base d'esta doctrina articular San Agustín nel so conflictu colos donatistas, qu'emplegaron l'autoridá de Cipriano en favor de les sos tesis.

La Ilesia católica ortodoxa, sicasí, fixo so la eclesioloxía de Cipriano, y refuga na so doctrina oficial la esistencia de bautismu y otros sacramentos fora de la Ilesia ortodoxa. Asina recibe a quien vienen d'otres comunidaes eclesiástiques bautizándolos "per primer vegada" (yá que considera al bautismu anterior inesistente) o bien realizando sobre ellos la crismación o imposición de manes pa suplir la falta d'un bautismu anterior y considerándolo como una forma vacida de conteníu a la qu'hai qu'enllenar cola Gracia divina.

A finales de 256 entamóse una nueva persecución de cristianos en tiempu del emperador Valeriano, y tanto Esteban como'l so socesor Sixto II, fueron martirizaos en Roma.

N'África, Cipriano preparó a los fieles pal esperáu edictu de persecución na so De exhortatione martyrii. El 30 d'agostu de 257, ante'l procónsul romanu Aspasius Paternus negar a realizar sacrificios a les deidaes paganes y profesó firmemente la so fe en Cristu.

El cónsul desterró-y a Curubios. Tuvo una visión que-y anunció'l so destín. Cuando hubo trescurríu un añu foi llamáu de vuelta y caltúvose-y práuticamente prisioneru na so propia villa, n'espera de midíes más severes tres la llegada d'un nuevu edictu imperial qu'ordenaba la execución de tolos clérigos cristianos, acordies colos testimonios de los escritores cristianos.

El 14 de setiembre de 258 foi prindáu pol nuevu procónsul, Galerio. A otru día foi esamináu per última vegada y sentenciáu a morrer pola espada. La so única respuesta foi «¡Gracies a Dios!». La execución tuvo llugar cerca de la ciudá. Un gran ensame siguió a Cipriano nel so últimu día. Quitóse les sos prendes ensin asistencia, se arrodilló, y rezó. Tres vendarse los güeyos foi degolláu.

El cuerpu foi soterráu por cristianos cerca del llugar de la execución y sobre él, según nel llugar de la so muerte, construyéronse más tarde ilesies, que, sicasí, fueron destruyíes polos vándalos. Dizse que Carlomagno treslladó los güesos a Francia, y en Lion, Arles, Venecia, Compiegne y Roenay aseguren que tienen reliquies del mártir.

Amás de delles epístoles, que s'arrexuntaron parcialmente xunto coles respuestes d'aquellos a los qu'escribía, Cipriano escribió dellos trataos, dalgunos de los cualos tienen calter de carta pastoral.

La so obra más importante ye la so De unitate ecclesiae.

Otra obra importante ye la so Tratáu sobre la Oración del Señor (Padre Nuesu).

Les siguientes obres tienen una autenticidá dudosa: De spectaculis, De bonu pudicitiae, De idolorum vanitate,De laude martyrii, Adversus aleatores , De montibus Sina et Sion y la Cena Cypriani. El tratáu tituláu De duplici martyrio ad Fortunatum non yá foi publicáu por primer y única vegada por Erasmo, sinón que probablemente tamién lo compunxo y atribuyó-y l'autoría a Cipriano.

La posteridá atopó menos dificultaes en llegar a una visión universalmente aceptada de la personalidá de Cipriano que los sos contemporáneos. Combinaba l'arrogancia del so pensamientu cola conciencia de la dignidá del so oficiu; la so vida seria, la so abnegación y fidelidá, moderación y el grandor de la so alma recibieron l'almiración posterior. Como escritor, sicasí, nun foi polo xeneral orixinal o especialmente fondu.

• Cipriano de Cartago (1998). Cartes. Introducción, traducción y notes de M.ª Luisa García Sanchidrián. Madrid: Editorial Gredos. ISBN 978-84-249-1968-9.
• Brent, Allen, editor and translator, 2007. "St Cyprian of Carthage: Selected Treatises" (St. Vladimir's Seminary Press) ISBN 0-88141-312-7
• Brent, Allen, editor and translator, 2007. "St Cyprian of Carthage: Selected Letters" (St. Vladimir's Seminary Press) ISBN 0-88141-313-5
• Daniel, Robin, 1993.This Holy Seed: Faith, Hope and Love in the Early Churches of North Africa (Tamarisk Publications) ISBN 0-9520435-0-5
• Cyprian texts (in the Christian Classics Ethereal Library)
• J.M. Tebes, Cyprian of Cartage: Christianity and Social World in the 3rd. century Cuadiernos de Teoloxía 19 (2000) (Spanish)
• Cipriano (2001). Carmelo Failla: La unidá de la Ilesia: El Padrenuesu ; A Donato. Ciudá Nueva. ISBN 9788489651975. Consultáu'l 28 d'agostu de 2016.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cipriano de Cartago.

• San Cipriano de Cartago (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). nel sitio Primeros Cristianos.
• Cipriano de Cartago: Llibru contra Demetriano (Liber ad Demetrianum).
  • Testu billingüe llatín - francés, con introducción y anotaciones nesti idioma, nel sitio de Philippe Remacle (1944 - 2011): trad. de Marie-Nicolas-Montés Guillon (1759 - 1847), entós obispu de Marruecos; ed. de 1937, en Versalles.

• Cipriano de Cartago: De la vanidá de los ídolos. Ye un estractu de la obra de Tertulianu De Idolatria.
  • Testu francés, con anotaciones nesti idioma, nel mesmu sitiu: trad. de Guillon, na mesma publicación.
  • Testu n'español de les sos obres completes (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).