PROFILPELAJAR.COM

Cantón d'Obwalden
	y
Alministración
Estáu federáu	Suiza
ISO 3166-2	CH-OW
Tipu d'entidá	cantón de Suiza
Capital	Sarnen (es)
Nome oficial	Kanton Obwalden (de)
Nome llocal	Obwalden (de); Obwald (fr); Obvaldo (it); Sursilvania (rm)
Llingües oficiales	alemán estándar suizu
División	ver Alpnach (es) , Engelberg (es) , Giswil (es) , Kerns (es) , Lungern (es) , Sachseln (es) y Sarnen (es) ;
Xeografía
Coordenaes	46°52′N 8°02′E / 46.87°N 8.03°E
Superficie	490.58 km²
Llenda con	Cantón de Nidwalden, Cantón de Lucerna, Cantón d'Uri, Berna y Cantón de Schwyz
Puntu más altu	Titlis (es)
Puntu más baxu	Lago de los Cuatro Cantones (es)
Altitú media	473 m
Demografía
Población	37 841 hab. (31 avientu 2018)
Densidá	77,14 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00 y UTC+02:00
Fundación	1291 (Gregorianu)
	ow.ch

El cantón d'Obwalden, d'antiguo Unterwalden Alto (en francés: Obwald, n'italianu: Obvaldo, en romanche: Sursilvania) ye un semicantón de Suiza Central y unu de los cantones montiegos (Waldstätten). La so capital ye la ciudá histórica de Sarnen.

Xunto col cantón de Nidwalden formaba'l cantón d'Unterwalden, unu de los trés cantones primitivos de l'Antigua Confederación Suiza.

Toponimia

El nome d'Obwalden vien deriváu del nome de Unterwalden. Nel so orixe, Unterwalden foi conocíu en llatín como inter xibles, que n'español puede traducise como ente montes y n'alemán foi tomáu como Unterwalden. Depués, pa estremar los dos valles que constituyíen el territoriu de Unterwalden, l'unu foi llamáu ob dem Wald, ente que'l segundu foi llamáu nid dem Wald, qu'en 1803 nel Acta de Mediación son mentaos como Obwalden y Nidwalden.

Historia

Los primeros asentamientos de los que se tienen trazos provienen de los celtes y romanos. A partir del añu 700, los alamanes asitiáronse nel área. En 1291 Obwalden xunióse con Nidwalden col nome d'Unterwalden pa formar una alianza coles comunidaes d'Uri y Schwyz, sellada nel Pactu Federal de 1291 (Bundesbrief). Nos sieglos XIII y XIV, Obwalden desenvolvió'l so gobiernu llocal; sicasí, l'asamblea realizóse conxuntamente con Nidwalden hasta l'añu 1330.

En 1403 el cantón xunióse con Uri pa invadir el Valle de la Leventina (anguaño parte del cantón del Tesinu) pa establecer un nuevu mercáu de quesu y besties. Alredor de 1500 gran parte de los homes del cantón trabayaben como mercenarios. Dalgunos d'estos soldaos atroparon bienes y caltuvieron diverses asignaciones na alministración llocal. Mientres la ocupación napoleónica, ente 1798 y 1803, so la República Helvética, el cantón pierde la so independencia convirtiéndose nel distritu de Sarnen del cantón de Waldstätten, al que tamién fueron anexaos Nidwalden, Uri, Schwyz y Zug. Foi tamién mientres esti periodu que les comuñes adquirieron derechos políticos fundamentales que caltendríen entá dempués de la cayida de la República en 1803. Tres l'Acta de Mediación de Napoleón Bonaparte, el cantón repunxo la so independencia. La forma actual y definitivo data de 1815, fecha na que'l monesteriu y la comuña d'Engelberg dexaron el cantón de Nidwalden pa xunise a Obwalden, y asina convertise nun exclave del mesmu.

Dende la restauración en 1803 y hasta 1999, el semi-cantón d'Obwalden foi designáu oficialmente na Constitución suiza como Unterwalden ob dem Wald (Unterwalden Alto). Foi tan solo en 1999, tres l'adopción de la nueva Constitución que'l nome d'Obwalden foi introducíu na mesma.

Xeografía

Obwalden allúgase na rexón de Suiza Central a veres del llagu de los Cuatro Cantones (conocíu tamién como llagu de Lucerna), otros llagos importantes son: Sarnersee, Lungerersee, Melchsee, Tannensee y Wichelsee. El visu más altu ye'l Titlis (3.238 msnm), asitiáu nos Alpes uraneses. La gran parte del cantón ta asitiada nos Prealpes suizos. El puntu más baxu ta asitiáu a 434 msnm a veres de llagu de los Cuatro Cantones. Finalmente, el cantón ye travesáu pelos ríos Melchaa (que desagua nel llagu de Sarnen), el Sarner Aa y el Engelberger Aa (en Engelberg, que desagüen nel llagu de los Cuatro Cantones).

El cantón llenda al nordeste y este col cantón de Nidwalden, al sur col cantón de Berna y al oeste col cantón de Lucerna. Gracies al exclave del Engelberg, tamién comparte fronteres col cantón d'Uri.

Demografía

El cantón d'Obwalden tien 37 841 hab. (31 avientu 2018)^[1], lo que lo convierte nel segundu cantón menos pobláu de Suiza dempués d'Appenzell Rodes Interiores. Aproximao'l 12% de la población ye d'orixe estranxeru.

El 80% de la población reivindica ser de creencia católica, ente que'l 7,7% declaren ser protestantes. A Nivel llingüísticu, la llingua oficial del cantón ye l'alemán, faláu pol 92,3% de la población.^[2] El dialeutu alemán-suizu faláu na rexón pertenez a la familia del Höchstalamanisch.

Política

Dende 1999 cola adopción de la nueva Constitución suiza, Obwalden ye un semicantón, enantes formaba xunto col semicantón de Nidwalden el cantón históricu d'Unterwalden. El so nuevu estatus confier-y tolos derechos d'un cantón ordinariu, cola esceición del Conseyu de los Estaos, nel cual cada cantón unvia dos representantes y cada antiguu semi-cantón solu unu.

El parllamentu cantonal, el Kantonsrat (Conseyu Cantonal) cuenta con 55 representantes escoyíos por un periodu de cuatro años, nel que cada comuña tien a lo menos cuatro miembros: Sarnen 15, Kerns 9, Alpnach 8, Sachseln 7, Giswil 6, Engelberg 6 y Lungern 4. La tradicional Landgemeinde foi abolida en 1998. L'executivu ye llamáu Regierungsrat (Conseyu de Gobiernu) y ta compuestu por cinco miembros. El presidente ye llamáu Landammann, ente que'l vicepresidente en nomáu Landstatthalter. Los departamentos son partíos cada añu pol parllamentu.

Economía

L'agricultura, la economía alpestre y la silvicultura fueron predominantes hasta mediaos del sieglu XX. Les esportaciones de quesu pa Italia cayeron fuertemente nos años 1870, por cuenta de la competencia de productos menos caros gracies al tresporte ferrial. La llei obligaba al Bancu Cantonal fundáu en 1886 a sostener la economía llocal y ayudar a los llabradores a desendeudarse. El gobiernu promulga tamién en 1891 una ordenancia sobre la ganadería y en 1893 sobre l'agricultura, col fin de promover el sector agrariu.

La segunda metá del sieglu XIX conoció un desenvolvimientu marcáu de la industria forestal y del turismu, principalmente n'Engelberg. El turismu beneficiose de la apertura de la ferrovía del Brünig en 1888 y la del Monte Pilatus en 1889, de la llinia Stans-Engelberg en 1898. A finales del sieglu XX, el iviernu convirtióse na principal temporada turística, gracies a les estaciones d'esquí de Engelberg, Melchsee-Frutt y Lungern-Schönbühl.

Comuñes

El cantón d'Obwalden ta estremáu en 7 comuñes.

Cantón d'Obwalden
Comuña	Población (31.12.2007^[3] )	Superficie km²	Densidá hab./km²
Alpnach	5210	53,76	96,91
Engelberg	3613	74,85	48,27
Giswil	3438	85,96	40,00
Kerns	5387	92,59	58,18
Lungern	1995	46,51	42,89
Sachseln	4530	53,91	84,03
Sarnen	9582	73,11	131,06
Total	33.755	491	68,80