PROFILPELAJAR.COM

Archipiélagu North
Situación
País	Chile
Rexón	Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena
Tipu	archipiélagu
Coordenaes	49°28′00″S 75°30′00″W / 49.46667°S 75.5°O
	Archipiélagu North Archipiélagu North (Chile)
Datos

El archipiélagu North^{[Nota 1]} ye un archipiélagu asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas. Ta formáu pola rompiente Stortebecker y les roques Vorposten na parte norte y les islles Kalau y Taggart y otres pequeñes.

Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.^[1]

Dende hai aproximao 6.000 años les sos costes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.

Allugamientu

Mapa del archipiélagu

Ta asitiáu ente les coordenaes 49°20′S 75°33′W / 49.333°S 75.550°O / -49.333; -75.550 y 49°36′00″S 75°25′30″W / 49.60000°S 75.42500°O / -49.60000; -75.42500. Formáu por dos islles de bon porte: Kalau y Taggart, les pequeñes islles Rivera y Bachem y numberosos castros y roques. Les sos llendes son: al norte'l golfu Ladrillero, al este la canal Picton, al sur la canal Miramar y al oeste l'océanu Pacíficu.^[2]

Xeoloxía y orografía

Son una socesión de tierres altes y barrancosas con numberosos cumes y puexos bien paecíos ente sigo. Los sos cabos y puntes terminen en forma abrupta.

Les costes son acantiladas y les sos canales, polo xeneral son llimpies y abiertes, onde hai estorbises estos tán invariablemente marcaos por sargazos.

Esisten altores bastante notables que sirven pa reconocer la entrada a los distintos senos, canales o badees. Estes tán claramente indicaes nes respeutives cartes y carreros de la rexón.^[3]

Tol archipiélagu patagónico data de la dómina terciaria; ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero'l cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur de la cordal de la Mariña.

Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.^[3]

Climatoloxía

La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.

Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en islla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.

La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura medio de 9 °C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra la seronda.

Esisten solu dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen cuasi puramente del SO con gran intensidá.

Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu.^[4]

Flora y fauna

Nes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel.

Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.^[5]

El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corpuspinos y choros^[6]

Historia

A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada cuasi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu xviii ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.

Dende mediaos del sieglu xx eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses costes.

Por más de 6.000 años estes canales y les sos costes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.^[7]

Descripción

Roques Vorposten

Mapa de les roques

Asitiaes nel llau SO del golfu Ladrillero, formen parte del estremu norte del archipiélagu North. Son dellos castros y roques aprucíes y somorguiaes. Ocupen un espaciu de mar de 4 nmi en direición NO-SE. El sector ente estes roques y les islles Kalau y Taggart ta semáu de roques y estorbises.^[8]

Golfu Ladrillero

Mapa del golfu

Ye una entrada de mar delimitada pel norte pola islla Stosch, pel este la península Wharton de la islla Wellington y pel sur la rompiente Stortebecker. Tien una boca de 8½ nmi d'anchu por 9 milles de sacu escontra'l Y.

La so entrada, llibre de peligros, conduz al ingreso sur de la canal Ladrillero y a la entrada norte de la canal Picton.^[9]

Islla Kalau

Mapa de la islla

Allugada na parte NO del archipiélagu North, xunto cola islla Taggart son les más grandes del archipiélagu. Tien 4 nmi de llongura en direición NO-SE. Al norte llenda col golfu Ladrillero, pel este cuerre la canal Picton que la dixebra de la península Wharton de la islla Wellington, pel sur, un enrío ensin nome dixebrar de la islla Taggart y pel oeste bañar l'océanu Pacíficu.

Na so parte NO álzase'l cuetu Kalau de 87 metros d'altu y na so parte SE'l cuetu Niple de 83 metros. Con tiempu claro ye visible dende 10 nmi y ye un escelente puntu de reconocencia de la entrada al golfu Ladrillero y a la canal Picton.^[8]

Islla Taggart

Mapa de la islla

Asitiada al sur de la islla Kalau, ye la más grande del archipiélagu North. Tien 6,5 nmi na so exa más llarga NO-SE. Al norte llenda con un enrío ensin nome que lu dixebra de la islla Kalau, al este cola canal Picton que la dixebra de la islla Wellington, al sur cola canal Miramar que la dixebra de la islla Mornington y pel oeste col océanu Pacíficu.

Nel so estremu NE álzase'l monte Taggart y nel so estremu S el monte Mac Donald de 160 metros d'altu. Les sos costes son puerques y despiden roques y rompientes hasta cuasi 6 nmi escontra fuera.^[10]

Canal Picton

Mapa de la canal

Flúi ente la península Wharton de la islla Wellington pel so llau este y les islles Kalau, Taggart, Merín y Mornington pola so ribera oeste. La so direición xeneral ye SSE y enllargar por 38 nmi con un anchu mediu de 1 nmi xuniendo'l golfu Ladrillero cola canal Trinidad.

Na so parte norte, a la corte de la islla Kalau, atópase'l baxu Picton que ye peligrosu pa naves que calen más de 7,60 metros. La canal tien de ser saleáu con asistencia d'un práuticu.^[11]

Península Wharton

Mapa de la península

Asitiada nel llau SO de la islla Wellington. Tien una llongura de 40 nmi en direición xeneral NNO-SSE por un anchu máximu de 9 nmi. Estender dende la canal Ladrillero pel norte hasta la canal Trinidad pel sur. Pel so llau nordés cuerre l'esteru Desengaño, pel este'l brazu del Norte y pel llau oeste la canal Picton.

La so parte norte ye montascosa nella álcense los montes Wotan y Spite-Berg. La so mariña occidental ye bien quebrada y tien dellos senos y esteros.^[12]

Canal Miramar

Mapa de la canal

Dixebra la parte sur de la islla Taggart de la mariña norte de la islla Mornington. Tien una llongura de 9 nmi por un anchu mediu de solu 400 metros. Puede ser saleáu por goletas pequeñes y siempres que se tenga a bordu un práuticu local. Xune la canal Picton col océanu Pacíficu.^[13]

Ver tamién

Notes

↑ Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.

Referencies

↑ Magallanes, 2018.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 174,207.
↑ ^3,0 ^3,1 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 37,38.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 39-46.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 38.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 39.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 25,39.
↑ ^8,0 ^8,1 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 174,206,207.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 173,174,206.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 174,208.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 206.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 205.
↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 175,210.

Bibliografía utilizada

Institutu Xeográficu Militar (1970). Atles de la República de Chile. Santiago - Chile - Institutu Xeográficu Militar. Segunda edición.
Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
Magallanes, Rexón (2018). Gobierno de Chile - Rexón de Magallanes. https://www.gob.cl/rexones/region-de-magallanes/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.