PROFILPELAJAR.COM

Tertia Flemming (gebore Kloppers, Robertson, 5 Desember 1907 - Pretoria, 28 Desember 2008) was een van die grootste weldoeners in die Vrystaat se geskiedenis,^[1] 'n kampvegter vir beter bejaardesorg en, as eggenote van ds. H.C.J. Flemming (1907–1977), agtereenvolgens pastoriemoeder van die NG gemeentes Krugersdorp-Wes (vanaf 1931), Durban (1945), Port Natal (1945) en Bloemheuwel (1953–1977). Laasgenoemde gemeente se kerksaal is na haar genoem asook Flemmingpark, 'n behuisingsontwikkeling vir bejaardes in Brandwag, Bloemfontein.

Herkoms en opleiding

Tertia Kloppers is op Robertson gebore. Haar diensmotief is as hoërskoolmeisie by haar vasgelê toe sy ingewoon het by ’n tante, Maria Kloppers (van die Maria Kloppers-kinderhawe in Johannesburg), en in aanraking met die nood van haar medemens gekom het. Dit was nadat haar ouers na Standerton in Transvaal verhuis en sy 'n leerling geword het aan die Helpmekaar-hoërskool in Johannesburg, maar daar destyds nie koshuisgeriewe vir plattelandse kinders was nie. Ná skool het sy na die Potchefstroomse universiteitskollege en die Normaalkollege vir verdere studie gegaan, en daarna onderwys gegee op Middelburg, Transvaal, en Leeudoringstad.

Gesin

Op 22 Desember 1931 tree sy in die huwelike met prop. H.J.C. Flemming, wat op 13 Januarie daardie tot die bediening in die NG Kerk toegelaat is. Uit dié huwelik is twee dogters en 'n seun gebore. Haar man is in 1977 oorlede. Die oudste dogter, Elna, is op tweejarige ouderdom in 1935 oorlede. Die ander dogter, Esther Tertia, gebore op 21 Mei 1940, behaal die grade B.A. en B.A. (Hons. Engels) aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, en H.O.D. aan die Universiteit van Pretoria. Sy is getroud is met Henry, oudste seun van die eertydse direkteur van onderwys in die Vrystaat mnr. E.E. van Kerken. In later jare was sy 'n professor. Die seun, Hermanus Christoffel Johannes (Monus), gebore op 10 Januarie 1937, behaal die grade B.Com. en LL.B. (met onderskeiding) aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, was 12 jaar lank advokaat-dosent in regsvakke aan die universiteit en praktiseer later as advokaat in Bloemfontein. Ten tyde van sy ma se dood in 2009 was Monus Flemming afgetrede adjunk-regter-president van die Randse hooggeregshof. Hy is met Sonneke Neethling, dogter van die prinsipaal van die Hoërskool Pellissier op Bethulie, getroud. Daar was agt kleinkinders en 11 agterkleinkinders met Tertia Flemming se dood.

Loopbaan

Flemming was lewenslank besorg oor kinders en bejaardes. Nadat sy in 1929 lid van die Suid-Afrikaanse Vrouefederasie geword het, het sy in ’n komitee gedien wat die eerste tehuis vir bejaardes in die land beplan het. Toe reeds het sy vir die versorging van verswakte bejaardes gepleit. Sy was die dryfkrag agter die oprigting en instandhouding van talle instansies, onder meer verskeie tehuise vir bejaardes in die Vrystaat (soos die Mooihawe-tehuis in Bloemfontein), behuising vir werkende vroue in Durban en Welkom, twee kleuterskole in Bloemfontein en versorgingswoonplekke vir ongehude moeders. Flemmingpark, ’n behuisingskompleks vir senior burgers in Brandwag, Bloemfontein, is na haar genoem. Sy was baie jare voorsitter van die Bloemfontein-tak van die Oranje-vrouevereniging (OVV) en het onder meer die oprigting van die kleuterskole Rooikappie en Tinktinkieland in Bloemfontein geïnisieer.

Tot op 82 was sy aktief betrokke in welsynswerk in die Vrystaat, veral die beheer van die OVV se tehuise vir bejaardes. Daarna het sy na Pretoria verhuis, waar sy etlike jare betrokke was by die Suid-Afrikaanse Vrouefederasie. Oor haar vol en diensbare lewe het Flemming op Maandag 2 Maart 1987 aan Volksblad gesê: “Die Here het my langs wonderlike paaie gelei. Eer kom Hom toe. As dit nie vir Hom was wat vir my goeie gesondheid, krag en ’n lang lewe gegee het nie, sou ek nooit die werk kon doen nie.”^[2]

Leierskap

Tertia Flemming het onder meer gedien in die Nasionale Raad vir Bejaardesorg, die streekwelsynsrade van die Vrystaat, verskillende ander komitees en die Lisensiesertifikaatraad. Sy was lid van Vrystaat-versorging in Aksie, vroeër die OVV, se hoofbestuur en ook voorsitter van 1972 tot 1985. Sy was die dryfkrag agter die ontwikkeling en uitbouing van die OVV op vele terreine. Sy het tot 1985 in die Federale Vroueraad-volksbelang gedien en was ook lid van die Gesinstigting, ’n raad van trustees wat geld ingesamel het vir die welsynswerk van die OVV en die susterorganisasies (die Suid-Afrikaanse Vrouefederasie, Afrikaanse Christelike Vrouevereniging en die Natalse Christelike Vrouevereniging).

Ondanks al dié buitebedrywighede het Flemming ook tyd ingeruim om in talle verenigings en kommissie in haar man se gemeentes te dien. In Bloemheuwel, waar die paar die langste (sowat 24 jaar) gearbei het, was sy onder die enigste vroulike lid van die Feeskommissie met die gemeente se 25-jarige bestaan (1972), voorsitter van die beheerkomitee van die Mooihawe-tehuis vir bejaardes, lid van die Kerksaal-boukommissie (1960), lid van die reëlingskomitee vir die Vrystaatse Eeufees (1954), lid van die kerkkoor, lid van die susterswerkgeselskap, presidente van die plaaslike Vrouesendingbond-tak, presidente van die gemeente se tak van die Oranje-Vrouesendingbon en Sondagskoolonderwyseres.

Laaste jare

Met die jare het die Flemming-egpaar in Bloemfontein ’n groot boekeversameling opgebou. Ná haar man se dood in 1977 is die meeste van sy boeke aan die UV geskenk en toe sy Bloemfontein verlaat in 1990, sowat 13 jaar ná haar man se dood, het sy die meeste van haar eie boeke aan die Instituut vir Eietydse Geskiedenis (Ineg) aan die UV in Bloemfontein geskenk.^[3]

In 1998 (toe sy nagenoeg 90 jaar oud was) het sy ’n eenmanuitstalling gehou van haar kunsnaaldwerk, houtbrandwerk, skilderye en piouterwerk.

Sy het die laaste 18 jaar van haar lewe in ’n aftreeoord in Pretoria gewoon. Sy het, so het Volksblad op haar 100ste verjaardag berig, probeer om met behulp van ’n tuishulp so selfversorgend moontlik te funksioneer en was tot kort voor haar honderdste verjaardag nog betrokke by die SA Vrouefederasie se tak in Pretoria. Hoewel sy met ’n loopraam geloop het, het sy sy nog goeie gesondheid geniet en het sy steeds ’n lewendige belangstelling gehad in wat om haar aangaan. Sy het nog gebrei, graag rugby , krieket en sokker op TV gekyk en na radioprogramme geluister.

Sy is oorlede nadat sy agt dae tevore ’n beroerte gekry het, die laaste van drie. 'n Dankdiens is op 9 Januarie 2009 vir haar gehou in die NG kerk Suidoos-Pretoria.

Hulde

Reeds in 1972, in die gedenkboek vir die NG gemeente Bloemheuwel se kwarteeufees, skryf J.A. Bosch, in die lewenskets van ds. Flemming: "Die besielende bystand, aanmoediging en opoffering van mev. Flemming as pastoriemoeder en getroue lewensmaat kan nie onvermeld gelaat word nie. Sy is 'n persoon met besonder heldere insig, nugtere uitkyk, takt, uitstekende organisasietalent, onvermoeide ondermemingsgees, werkywer en deursettingsvermoë. Sy het 'n warm hart vir die sendingsaak en vir die mens-in-nood, en dien onder meer in die hoofbestuur van die Oranje-vrouesendingbond en van die Oranje-vrouevereniging, die streekswelsynsraad (OVS), die lisensieraad, en die Nasionale Raad vir Bejaardesorg en Gesinslewe waar sy die enigste verteenwoordiger uit die Oranje-Vrystaat is. As voorsitster van die direksie van die Utiliteitsmaatskappy van die Natalse Christelike Vrouevereniging en daarna van die Oranje-vrouevereniging staan die NCVV-Dameshuis (Durban), Huis-Oranje (Welkom), Mev. President Steyntehuis (Odendaalsrus), Mooihawe en die wooneenhede (Bloemfontein) as monumente van haar warm hart en ondernemingsgees. Sy het ook haar volle deel tot bevordering van die Afrikaner se taal en kultuur bygedra."

In 2007, met haar 100ste verjaardag, skryf Santa Oosthuizen, direkteur van Vrystaat-versorging, in Volksblad: "Sy is ’n formidabele vrou met visie en hoë aansien in die regerings- en nieregeringswelsynsektor. Sy was bekend vir haar deeglike voorbereiding, regverdige oordeel en die vermoë om haar saak met oortuiging te stel. Sy is ’n diep gelowige mens wat die Here innig dankbaar is dat Hy haar die geleentheid gegee het om diensbaar te wees."

Tertia Flemming het in 1953 ’n internasionale eerbewys vir haar bydrae tot welsynsdienste gekry en in 1987 die Orde vir Voortreflike Diens van die destydse staatspresident, PW Botha. Die Raad van die Universiteit van die Vrystaat, waarin sy van 1972 tot 1985 gedien het, het in 1988 ’n erepenning aan haar toegeken.

Bronne

(af) Flemming, H.C.J, Bosch, J.A. en Coetzee, D.J. (redaksie). 1972. Nederduitse Gereformeerde Kerk Bloemheuwel. 1 Augustus 1947 – 1 Augustus 1972. Gedenkboek. Kerkraad: NG gemeente Bloemheuwel.
(af) Dankdiens vir Flemming in Pretoria gehou, Volksblad, 8 Januarie 2009. URL besoek op 26 Augustus 2015.
(af) Bekende VS-weldoener sterf ná beroerte. Was by talle welsynsdienste in provinsie betrokke^{[dooie skakel]}, Volksblad, 31 Desember 2008. URL besoek op 26 Augustus 2015.
(af) Bekende welsynsvrou word 100^{[dooie skakel]}, Volksblad, 5 Desember 2007. URL besoek op 26 Desember 2015.