Francis Bacon, 1ste Burggraaf van St Albans (Londen, 22 Januarie1561 – Highgate, 9 April1626) was 'n Engelsefilosoof, staatsman, advokaat, juris, outeur en pionier van die wetenskaplike metode. Hy dien sowel as prokureur-generaal en Lord Chancellor van Engeland. Hoewel hy die politiek in 1621 verlaat, bly hy tog besonders invloedryk deur sy werke, veral as filosofiese advokaat en beoefenaar van die wetenskaplike metode tydens die wetenskaprewolusie.
Nalatenskap
Bacon word beskou as die vader van die empirisme.[1] Sy werke vestig en populariseer die induktiewe metode vir wetenskaplike ondersoek, wat dikwels die Baconiaanse metode genoem word, of eenvoudig die wetenskaplike metode. Sy eis vir 'n beplande prosedure van die ondersoek van alle dinge, wys 'n nuwe rigting aan in die retoriese en teoretiese aard van die wetenskap, waarvan 'n groot deel van sy opvattings oor die korrekte metodologie tot vandag relevant bly.
Lewe
Sir Francis Bacon, c. 1618
Francis Bacon was die seun van 'n gerespekteerde juris en ook sy moeder kom uit 'n intellektuele familie. Wat opleiding betref volg Bacon in sy vader se voetstappe. Hy studeer regte aan die Universiteit van Cambridge en die Gray’s Inn, een van die vier Londense geregshowe, wat ook studiesentra was. In Cambridge bestudeer hy onder andere werke van Aristoteles en Plato. Dit is waarskynlik hier waar hy kennis maak met die gedagtegoed van pre-Sokrates-denkers. Teen die tyd dat Bacon die universiteit verlaat, het hy die filosofie van Plato verwerp. Tog het hy baie van Plato geleer.
Vanuit Cambridge vertrek Bacon na die Gray’s Inn om sy studie in die regte aan te pak. Hierdie studie staak hy in 1577, omdat hy toe by die ambassadeur van Frankryk gaan werk het. Hy toon besonderse nuuskierigheid vir allerlei aangeleenthede. In 1579 sterf Bacon se vader. Bacon erf slegs 'n klein deel van sy vader se kapitaal (1/50 deel) en sy finansiële situasie word hierdeur nie beter nie. Bacon word tot ridder verklaar in 1603, en verkry sowel die titel graaf van Verulam in 1618, as burggraaf van St Albans in 1621.
Sy lewe word gekenmerk deur twee ambisies: 'n politieke en 'n filosofiese ambisie. In 1621 eindig sy politieke loopbaan omdat Bacon van korrupsie beskuldig word. Hy moes hieroor aftree. Hy sterf in 1626 aan longontsteking wat hy opgedoen het tydens een van sy eksperimente.
Werke
Beeld van Francis Bacon, deur Henry Weekes
Tussen 1607 en 1612 skryf Bacon 12 filosofiese werke. In 1605 publiseer hy die Advancement of Learning. Bacon hoop dat daar hierdeur 'n nuwe soort wetenskap sou ontstaan. Daar blyk egter weinig belangstelling daarvoor te wees. Hy skryf onder andere Thoughts and Impressions waarin hy voorstel dat ondersoekers klein kinders moet wees en dat deur eksperimente en induksie die alfabet van die natuur geleer kan word.
In New Atlantis (1627) stel Bacon in die werk dat daar nie voortgegaan moet word deur gebruik te maak van Plato se rasionalistiese weg (gebaseer op deduksie vanuit in die intellektuele ontdekte absolute) nie, maar dat die mens sy sintuie moet gebruik om tot gevolgtrekkings te kom. Daarnaas is Die Nuwe Atlantis 'n utopiese roman, waarin wetenskap en tegnologie gesien word as bronne van vooruitgang. Tegnologiese deurbrake sorg vir beheersing en aanpassing van die natuur, en lei uiteindelik tot bevordering van gesondheid, rykdom en die menslike geluk.
Bacon werk tussen 1613 en 1619 aan verskillende werke wat bedoel is vir Novum Organum. Hierin voorsien hy sy beskrywing van sy nuwe induksie-wetenskap:
"The senses, to which these particulars are for the most part available, can try the experiment, but only operation can establish the axiom which scientific definition becomes."
Wetenskaplike metode
Bacon het induksie voorgehou as die metode vir wetenskaplike ondersoek, terwyl hy die werking daarvan in detail en met voorbeelde beskryf het. As pionier van die wetenskaplike eksperiment en die opbou van kennis deur empiriese ondersoek het hy 'n groot en blywende invloed op die wetenskap uitgeoefen. Self voer hy egter min eksperimente uit, en maak geen belangrike ontdekkings nie. Uit sy Meditationes Sacrae kom die gesegde scientia potentia est (kennis is mag).
Publikasies
Essays, 1597
Colours of Good and Evil,1597
Meditationes Sacrae, 1597
The Proficience and Advancement of Learning, 1605
In felicem memoriam Elizabethae, 'n Lofsang van koningin Elisabeth, 1609
.jpg)
