PROFILPELAJAR.COM

Alexander Valterovich Litvinenko (4 Desember 1962 – 23 November 2006) was 'n KGB-kolonel en voormalige luitenant-kolonel van die Russiese FSB. Hy het sy bevelvoerder gekritiseer en het Rusland in 2000 verlaat uit vrees vir vergelding en na die Verenigde Koninkryk geïmmigreer, waar hy in Oktober 2006 volle burgerskap gekry het. Daar het hy twee boeke gepubliseer waarin hy die regering van Wladimir Poetin kritiseer. Op 23 November 2006 het hy in Londen gesterf ná vermoedelike vergiftiging met polonium-210. Sy dood het internasionaal aandag getrek nadat hy die FSB na bewering vanaf sy sterfbed beskuldig het van die daad.

Loopbaan in die Russiese intelligensiediens

Alexander Litvinenko is gebore in die Russiese stad Woronezj waar hy ook sy hoërskoolloopbaan in 1980 voltooi het. Hy het toe by die Sowjet-leër aangesluit en vinnig opgang gemaak en is tot luitenant-kolonel bevorder. In 1988 het hy aangesluit by die teenintelligensiediens van die Sowjet-KGB en in 1991 is hy tot die sentrale staf van die MB-FSK-FSB van Rusland bevorder, wat gespesialiseer het in teenintelligensie-aktiwiteite asook die infiltrasie van georganiseerde misdaad. Die titel "MUR-veteraan" is aan hom toegeken vir werk wat hy by die Moskouse departement vir kriminele ondersoeke gedoen het. Litvinenko was ook betrokke by aktiewe militêre diens van die voormalige Sowjetunie en Rusland en hy is in 1997 bevorder tot die mees geheime departement van die Russiese FSB, die Departement vir die Analise van Kriminele Organisasies met die titel senior offisier vir operasies en onderhoof van die Sewende Afdeling.

Afvalligheid

Litvinenko was 'n spesialis in die stryd teen georganiseerde misdaad. In 1998 het hy beweer dat sy bevelvoerders die moord beplan van Boris Berezovsky, 'n sakeman wat in daardie stadium 'n hoë regeringspos beklee het, naamlik sekretaris van die Sekuriteitsraad. Litvinenko beweer dat hy uit die FSB ontslaan en twee keer gearresteer is op valse aanklagte wat laat vaar is nadat hy 'n tyd lank in tronke in Moskou aangehou is.

Hy is in 2000 vir 'n derde keer gearresteer op aanklag dat hy bewyse in 'n ondersoek vervals het en het toe gevlug voor hy gevangeneskap opgelê is. Hy is sonder 'n paspoort na Turkye, waar hy by sy vrou, Marina, en hul seun, Anatoli, aangesluit het wat Moskou met toeriste-visums verlaat het. Op 1 November 2000 het hulle na die Verenigde Koninkryk geïmmigreer waar hulle om politieke asiel aansoek gedoen het. In Oktober 2006 het hy 'n Britse burger geword.

In die boek Blowing up Russia: Terror from Within wat in 2002 gepubliseer is, het Litvinenko beweer dat agente van die FSB verantwoordelik was vir die bomontploffings in verskeie Russiese woonstelblokke wat tot die dood van meer as 300 mense gelei het. Russiese amptenare het Tsjetsjniese rebelle blameer vir die ontploffings. In die boek Bende van Loebjanka (Loebjanskaja Prestoepnaja Groeppirofka) het Litvinenko beweer dat Wladimir Poetin by georganiseerde misdaad betrokke was toe hy nog by die FSB gewerk het.

Tydens 'n onderhoud in Julie 2005 met die Poolse koerant Rzeczpospolita het Litvinenka beweer dat Ayman al-Zawahiri in 1998 saam met ander leiers van al-Kaïda in Dagestan opleiding van die FSB ontvang het.

In April 2006 het 'n Britse Parlementslid van Londen, Gerard Batten (UKIP), bewerings deur Litvinenko aangehaal dat Romano Prodi, die president van die Europese Kommissie, een van die KGB se manne in Italië is. Batten het geëis dat die bewerings ondersoek word. Hy het vir die Europese Parlement vertel dat Litvinenko die inligting van generaal Anatoli Trofimof verkry het (wat in 2005 in Moskou doodgeskiet is).

Op 26 April 2006 het Batten sy versoek vir 'n parlementêre ondersoek herhaal en onthul dat sekere voormalige senior lede van die KGB bereid was om getuienis te lewer in so 'n ondersoek, onder sekere voorwaardes.

Siekte en dood

Op 1 November 2006 het Litvinenko skielik siek geword. In verskeie onderhoude het hy gesê dat hy vroeër die dag ontmoetings met twee voormalige KGB-agente gehad het en toe by 'n soesji-restaurant in Piccadilly in Londen gaan eet het saam met 'n Italiaanse kennis, Mario Scaramella, teenoor wie hy die bewerings rondom Prodi gemaak het.

Oleg Gordievsky, 'n ou kennis van Litvinenko en ook 'n voormalige KGB-kolonel wat na die Verenigde Koninkryk uitgewyk het, het vir die BBC vertel hy glo dat Litvinenko by die woonstel van 'n ou Russiese vriend vergiftig is, by wie hy tee gaan drink het voordat hy na die soesji-restaurant gegaan het.

Litvinenko is op 23 November 2006 oorlede. Op 22 Mei 2007 het Britse amptenare die oud-KGB-lyfwag Andrei Loegowoi aangekla van die moord. Loegowoi het Litvinenko ontmoet op die dag dat hy siek geword het. Brittanje het Rusland gevra dat Loegowoi uitgelewer word, maar Rusland het geweier en gesê die Russiese grondwet laat dit nie toe nie. Rusland het verder gesê hulle sal self die saak ondersoek as Brittanje getuienis teen Loegowoi kan verskaf, maar Brittanje het dit nooit gedoen nie.^[1]

Boeke

A. Litvinenko en A. Goldfarb. Gang from Lubyanka GRANI, New York, 2002. ISBN 0-9723878-0-3.
Yuri Felshtinsky, Alexander Litvinenko en Geoffrey Andrews. Blowing up Russia : Terror from within. 2002. ISBN 1-56171-938-2