Nguyễn Trực

Nguyễn Trực
Tên chữCông Dĩnh
Tên hiệuHu Liêu
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh
String Module Error: String subset indices out of order tháng String Module Error: String subset indices out of order, 1417
Nơi sinh
Thanh Oai
Mất1474
Giới tínhnam
Gia quyến
Thân phụ
Nguyễn Thời Trung

Nguyễn Trực (chữ Hán: 阮直, 1417 - 1474), hiệu là Hu Liêu, tự là Nguyễn Công Dĩnh, quê làng Bối Khê, xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội). Ông đỗ đầu trong số đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ (tức trạng nguyên) năm 1442[1] đời vua Lê Thái Tông.

Thân thế

Bia tiến sĩ khoa thi nho học năm Nhâm Tuất (1442) có ghi danh Trạng nguyên Nguyễn Trực

Nguyễn Trực sinh ngày 31

tháng 5 năm Đinh Dậu tức 31 tháng 5 năm 1417,(1417-1474) hiệu là Hu Liêu, tự là Công Dĩnh. Ông sinh ra và lớn lên ở quê mẹ là thôn Đĩnh Tú, xã Cấn Hữu (huyện Quốc Oai, Hà Nội) nhưng quê gốc ở Bối Khê, xã Tam Hưng (huyện Thanh Oai, Hà Nội). Theo gia phả ghi lại, đến ông, gia tộc đã có đến 4 đời liên tiếp đỗ đại khoa. Trong đó, cụ nội, ông nội, bố ông đều là những tiến sĩ lừng danh đương thời.trong một gia đình nho học. Ông nội là tiến sĩ Nguyễn Bính,[2] giữ chức Nho học huấn đạo giáo quan Quốc Tử Giám, thời vua Trần Hiến Tông. Bố của Nguyễn Trực là tiến sĩ Nguyễn Thời Trung.[2]

Sự nghiệp

Nguyễn Trực lên 12 tuổi đã giỏi văn. Năm 1434, Nguyễn Trực đi thi Hương và đỗ đầu.

Năm Nhâm Tuất (1442), ông dự kỳ thi Đình[3] và đỗ Trạng nguyên,[4] trở thành trạng nguyên đầu tiên nhà Hậu Lê.[5]

Ông được vua Lê Thái Tông ban sắc Quốc tử giám thi thư thưởng hàm Á Liệt khanh, đứng đầu trong danh sách 33 tiến sĩ cùng khóa được lưu danh ở bia tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám.[6]

Khoa thi nho học năm 1442 là khóa đầu tiên được lưu vào văn bia, và khoa thi này do Nguyễn Trãi làm chủ khảo.

Năm 1444, đời vua Lê Nhân Tông, ông được bổ làm Trực học sĩ Viện hàn lâm, kiêm Vũ kỵ úy. Ít lâu sau ông được thăng làm An phủ sứ Nam Sách. Khi trở về triều, Nguyễn Trực được bổ nhiệm làm Thị giảng, kiêm Ngự tiền học sinh cục thứ hai Viện Hàn lâm. Sau đó ông được thăng tới chức Trung thư thị lang ở sảnh Trung thư.

Năm 1445, ông được phong Thiếu trung khanh đại phu Ngự sử đài Ngự sử thị Đô úy, ông từ chối, triều đình phải ra sắc dụ tới 3 lần ông mới chịu nhận.[2]

Ngoài ra, trong sự nghiệp của mình, Nguyễn Trực còn từng giữ các chức: Thự trung thư lệnh, Tri tam quán sự, đặc thụ Hàn lâm viện Thừa chỉ kiêm Tế tửu Quốc tử giám Thăng Long.[6]

Danh sách các quan Tế tửu và Tư nghiệp Quốc tử Giám, trong đó có Nguyễn Trực, đặt tại nhà Thái học của Văn miếu-Quốc tử giám

Nhà thờ Trạng nguyên Nguyễn Trực tại xã Tam Hưng, Thanh Oai (Hà Nội) được công nhận di tích lịch sử quốc gia Việt Nam theo Quyết định số 318/QĐ-BVHTTDL ngày 26-1-2011 của Bộ Văn hóa Thể thao & Du lịch Việt Nam, lễ công nhận diễn ra ngày 20 tháng 4 năm 2011.[7]

Giai thoại lưỡng quốc trạng nguyên trong dân gian

Theo bài viết trên báo Bình Dương thì năm 1457, vua Lê Nhân Tông triệu ông vào triều để tiếp sứ thần nhà Minh, là Hoàng Gián. Nhờ đối đáp tài tình ông khiến sứ giả nhà Minh khâm phục. Sau đó[năm nào] ông được cử đi sứ, cùng phó sứ là Trịnh Khiết Tường[2] (có thể là Trịnh Thiết Trường),[8] sang kinh đô nhà Minh. Sang tới Bắc Kinh, gặp kỳ thi Đình, vì muốn cho nhà Minh biết tài học của người Việt, ông đã ứng thi và đỗ Trạng nguyên nhà Minh, trở thành Lưỡng quốc Trạng nguyên.[2] Trịnh Khiết Tường (hay Thiết Trường) đỗ Bảng nhãn triều Minh. Trở về nước cả ông và phó sứ Tường (hay Trường) đều được phong chức Thượng thư.[2]

Ngược dòng thời gian, lần theo các bài viết về Nguyễn Trực từ kim đến cổ, có thể thấy câu chuyện được nói tới như sau:

  • Theo bài viết trên báo Bình Dương, thì: Sau khi tiếp Hoàng Gián, ông được cử đi sứ, cùng phó sứ là Trịnh Khiết Tường, sang kinh đô nhà Minh. Sang tới Bắc Kinh, gặp kỳ thi Đình, vì muốn cho nhà Minh biết tài học của người Việt, ông đã ứng thi và đỗ Trạng nguyên nhà Minh, trở thành Lưỡng quốc Trạng nguyên.[2] Trịnh Khiết Tường đỗ Bảng nhãn triều Minh. Trở về nước cả ông và phó sứ Tường đều được phong chức Thượng thư.[2]
  • Theo bài viết Những ông nghè triều Lê (số 4), Nguyễn Trực, của Ứng Hòe Nguyễn Văn Tố đăng trên Tạp chí Tri Tân số 28, mục Các bài viết về lịch sử và văn hóa Việt Nam, thì: "... Năm Nhân Tôn Thái Hòa (1443-1454) làm Hàn lâm học sĩ, Võ kỵ uý, rồi được phong làm An phủ sứ ở Nam Sách, thăng Hàn lâm viện thị giảng, kiêm Ngự tiền học sinh, hai cục thị cận và thị ngự tiền, làm Trung thư thị lang, vâng mệnh đi sứ Tàu; gặp kỳ thi, ông là bồi thần, xin ứng cử, lại đỗ tiến sĩ cập đệ, cho nên đời bấy giờ gọi là "lưỡng quốc trạng nguyên"..."[9]
  • Nhưng cổ nhất và chính xác nhất là cuốn sách Kiến văn tiểu lục, quyển XII-Tùng Đàm (Truyện góp), của Lê Quý Đôn lại cho rằng toàn bộ câu truyện này là một câu truyện dân gian truyền miệng, mà nguồn gốc là do vua Lê Thánh Tông vì yêu quý Nguyễn Trực, khi ban mũ áo cho ông, đã ra bỡn đầu đề đùa trêu để Nguyễn Trực nghĩ soạn ra câu chuyện, chứ không có thật.[10] Lê Quý Đôn viết: "Tục truyền khoảng niên hiệu Thái Hòa (1443-1453), bảng nhãn Trịnh Thiết Trường và trạng nguyên Nguyễn Trực cùng phụng mệnh sung vào sứ bộ sang Trung Quốc, gặp lúc triều đình Trung Quốc mở khoa thi, hạ lệnh cho bồi thần các nước được cùng với cử nhân Trung Quốc dự thi một thể..."

Theo Lê Quý Đôn: Tục truyền rằng Bảng nhãn Trịnh Thiết Trường và Trạng nguyên Nguyễn Trực phụng mệnh sang Trung Quốc. Lúc ấy Trung Quốc đương mở khoa thi, liền hạ lệnh cho bồi thần các nước cùng dự thi; Thiết Trường bảo Nguyễn Trực rằng: Người đỗ khoa này chỉ có tôi và anh, văn của tôi nhiều chỗ đắc ý, văn anh không thể sánh kịp. Nhưng anh đỗ Trạng nguyên ở nhà, tôi đỗ Bảng nhãn, nay tôi hơn anh thì không hợp lý. Vì vậy Thiết Trường cố tình làm bài cho hỏng đi, viết chữ mã chỉ có 3 nét chấm. Đến khi duyệt chấm, Thiết Trường đáng đỗ Trạng nguyên, Nguyễn Trực đáng đỗ Bảng nhãn. Chủ khảo cho rằng Thiết Tường cố ý cho rằng ngựa phương Bắc chỉ có 3 chân, ngựa què, có ý khinh nhờn, liền thay đổi thứ tự, cho Nguyễn Trực đỗ Trạng nguyên, Thiết Tường đỗ Bảng nhãn.[11]

Tham khảo

Chú thích

  1. ^ Đại Việt Sử kỷ, Bản kỷ Thực lục, Quyển XI, Kỷ nhà Lê, Thái Tông Văn Hoàng Đế
  2. ^ a b c d e f g h Bài Nguyễn Trực: Lưỡng quốc Trạng nguyên trên báo Bình Dương điện tử[liên kết hỏng]
  3. ^ Bài văn sách thi đình của trạng nguyên Nguyễn Trực[liên kết hỏng], do Hoàng Hưng biên tập và dịch.
  4. ^ Danh sách các Trạng nguyên Việt Nam
  5. ^ Phan Huy Chú, sách đã dẫn, tr 282
  6. ^ a b Bia số 1:Văn bia đề danh Tiến sĩ Khoa Nhâm Tuất Niên hiệu Đại Bảo thứ 3 (1442), được Tiến sĩ Thân Nhân Trung soạn năm Hồng Đức thứ 15 (1484)[liên kết hỏng].
  7. ^ “Công nhận di tích lịch sử quốc gia Nhà thờ Trạng nguyên Nguyễn Trực”. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 4 năm 2011.
  8. ^ Đại Việt Sử ký Toàn thư, Nhân Tông Tuyên hoàng đế
  9. ^ Sách tư liệu Tạp chí Tri Tân 1941-1946, các bài viết về lịch sử và văn hóa Việt Nam, trang 405-406, do Trung tâm UNESCO Thông tin tư liệu Lịch sử và Văn hóa Việt Nam ấn hành năm 2000.
  10. ^ Lê Quý Đôn toàn tập, Kiến văn tiểu lục, quyển XII-Tùng Đàm (truyện góp), trang 449-451.
  11. ^ Kiến văn tiểu lục, soạn giả Lê Quý Đôn, phiên dịch và chú thích Phạm Trọng Điềm; Nhà xuất bản văn hóa thông tin, 2007, trang 528

Read other articles:

Serbuk sari

Januari 2008 ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menambahkan referensi yang layak. Januari 2008 ini akan dihapus bila tidak tersedia referensi ke sumber tepercaya dalam bentuk catatan kaki atau pranala luar. Serbuk sari atau pollen (bahasa Inggris) merupakan alat penyebaran dan perbanyakan generatif dari tumbuhan berbunga. Serbuk sari merupakan modifikasi dari sel sperma. Secara sitologi, serbuk sar...

 

 

Rumah Sakit Umum Daerah Indrasari Rengat

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Januari 2023. RSUD Indrasari Rengat atau akronim dari Rumah Sakit Umum Daerah Indrasari Rengat adalah sebuah rumah sakit milik pemerintah yang berada di Kabupaten Indragiri Hulu, Riau. Status dari rumah sakit ini adalah sebagai rumah sakit umum daerah untuk masyarak...

 

 

Benzyl bromide

Not to be confused with Bromotoluene. Benzyl bromide[1] Skeletal structure of the benzyl bromide molecule 3D structure of the benzyl bromide molecule Names Preferred IUPAC name (Bromomethyl)benzene Other names α-BromotolueneBenzyl bromide Identifiers CAS Number 100-39-0 Y 3D model (JSmol) Interactive imageInteractive image ChEBI CHEBI:59858 Y ChEMBL ChEMBL1085946 Y ChemSpider 13851576 Y ECHA InfoCard 100.002.589 IUPHAR/BPS 6294 PubChem CID 7498 UNII XR75BS721D...

Canberra

Halaman ini berisi artikel tentang ibu kota Australia. Untuk kegunaan lain, lihat Canberra (disambiguasi). CanberraWilayah Ibu Kota AustraliaCanberra, dari kiri atas ke kanan bawah–pemandangan kota dari Mount Ainslie, poros Old Parliament House dan New Parliament House, Australian War Memorial, National Carillon, National Gallery of Australia dan National Library of Australia di Lake Burley GriffinPeta kota CanberraCanberraKoordinat35°18′27″S 149°07′27.9″E / 35.307...

 

 

Strada statale 2 dir Via Cassia

Questa voce sull'argomento strade d'Italia è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Strada statale 2 dirVia CassiaDenominazioni precedentiStrada statale 2 dir Via Cassia Denominazioni successiveStrada provinciale 2 dir Cassia LocalizzazioneStato Italia Regioni Toscana DatiClassificazioneStrada provinciale InizioGalluzzo FineCertosa del Galluzzo Lunghezza0,630 km Provvedimento di istituzioneD.M. 2/12/1964 - G.U. 17 del 21/01/1965[1]...

 

 

Kazuha Nakamura

Kazuha NakamuraLahir中村 一葉 (Kazuha Nakamura)09 Agustus 2003 (umur 20)Kochi, Jepang.KebangsaanJepangNama lain카즈하 KoreaTinggi170 cm (5 ft 7 in)Karier musikGenreK-popTahun aktif2022–sekarangLabelSource MusicArtis terkaitLe SserafimTanda tangan Kazuha Nakamura Nama Jepang Kanji: 中村 一葉 Hiragana: なかむら かずは Katakana: ナカムラ カズハ Alih aksara - Romaji: Nakamura Kazuha Nama Korea Hangul: 카즈하 Alih aksara - Romanisasi: Kajeuha...

Davide Calabria

Davide Calabria Calabria bermain untuk Milan pada 2022Informasi pribadiNama lengkap Davide CalabriaTanggal lahir 6 Desember 1996 (umur 27)Tempat lahir Brescia, ItaliaTinggi 180 cm (5 ft 11 in)Posisi bermain Bek kananInformasi klubKlub saat ini AC MilanNomor 2Karier junior2006–2015 AC MilanKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2015– AC Milan 152 (5)Tim nasional‡2013 Italia U-17 9 (0)2013 Italia U-18 1 (0)2014–2015 Italia U-19 12 (1)2015 Italia U-20 2 (0)2015– Itali...

 

 

Human chain (politics)

Demonstration in which people link their arms as a show of solidarity This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Human chain politics – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2023) (Learn how and when to remove this message) Human Chain for Basque Self-determination, 2014 A human chain is...

 

 

Michaelston-le-Pit and Leckwith

Community in Vale of Glamorgan, Wales Michaelston-le-Pit village green and noticeboard Michaelston-le-Pit and Leckwith is a community in the Vale of Glamorgan, Wales. It is located immediately southwest of the city of Cardiff (bounded by the A4232 road) and to the north of the Vale of Glamorgan villages of Llandough and Dinas Powys. As its name suggests, the community includes the small villages of Michaelston-le-Pit and Leckwith. The community population comprises only just under 250 adults....

Mekere Morauta

The Right HonourableSir Mekere MorautaKCMG, PC Perdana Menteri Papua Nugini ke-7Masa jabatan14 Juli 1999 – 5 Agustus 2002Penguasa monarkiElizabeth IIGubernur JenderalSir Silas AtoparePendahuluBill SkatePenggantiSir Michael Somare Informasi pribadiLahir(1946-06-12)12 Juni 1946Kukipi, Teritori Papua (sekarang Papua Nugini)Meninggal19 Desember 2020(2020-12-19) (umur 74)[1]Brisbane, Queensland, AustraliaKebangsaan Papua NuginiPartai politikPergerakan Demokratik RakyatS...

 

 

National Highway 31 (India)

National highway in India For the old National Highway 31, see National Highway 10 (India), National Highway 17 (India), National Highway 20 (India), National Highway 27 (India), National Highway 31 (India), and National Highway 117 (India). NH-31 (near Purnea) National Highway 31Map of National Highway 31 in redRoute informationPart of AH42 Length968 km (601 mi)Major junctionsWest endUnnaoEast endSamsi LocationCountryIndiaStatesUttar Pradesh, Bihar, West BengalPrimar...

 

 

2020–21 Presbyterian Blue Hose men's basketball team

American college basketball season This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: 2020–21 Presbyterian Blue Hose men's basketball team – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2021) 2020–21 Presbyterian Blue Hose men's basketballConferenceBig South ConferenceRecord7–15 (5–12...

Melegnano

Melegnanocomune Melegnano – VedutaCollage di foto di Melegnano: la basilica di San Giovanni Battista, il castello, scorcio della città attraversata dal Lambro e il Broletto. LocalizzazioneStato Italia Regione Lombardia Città metropolitana Milano AmministrazioneSindacoVito Bellomo (Forza Italia) dal 13-6-2022 TerritorioCoordinate45°21′31.5″N 9°19′25.57″E45°21′31.5″N, 9°19′25.57″E (Melegnano) Altitudine88 m s.l.m. Superficie4,92 km²...

 

 

Teka-teki silang

TTS beralih ke halaman ini. Untuk kegunaan lain, lihat TTS (disambiguasi). Contoh kerangka teka-teki silang yang sering digunakan di Inggris, Afrika Selatan, dan Indonesia Teka-teki silang, sering juga disingkat dengan TTS, adalah suatu permainan kata yang biasanya berbentuk serangkaian ruang-ruang kosong berbentuk kotak berwarna hitam dan putih. Tujuan dari permainan ini adalah untuk mengisi kotak-kotak putih dengan huruf, membentuk kata atau frasa tertentu, dengan menyelesaikan petunjuk yan...

 

 

Еврейское богоубийство

Христос перед Каиафой, Маттиас Стом, начало 1630-х годов Еврейское богоубийство (лат. deicide[1], христоубийство[2]) — христианская религиозная концепция, согласно которой евреи предали смерти Иисуса Христа[1] и как народ будут вечно нести коллективную ответст�...

كأس ويلز 1953–54

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (نوفمبر 2019) كأس ويلز 1953–54 تفاصيل الموسم كأس ويلز  البلد المملكة المتحدة  كأس ويلز 1952–53  كأس ويلز 1954–55  تعد...

 

 

Iranian languages

Branch of the Indo-Iranian languages in the Indo-European language family This article is about the language family. For languages spoken in the modern country of Iran, see Languages of Iran. For the official language of Iran, see Persian language. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Iranian languages – news · new...

 

 

Catherine de' Medici

Queen of France from 1547 to 1559 Caterina de' Medici redirects here. Not to be confused with Caterina de' Medici, Governor of Siena. Catherine de' MediciPortrait, c. 1560Queen consort of FranceTenure31 March 1547 – 10 July 1559Coronation10 June 1549Queen regent of FranceRegency5 December 1560 – 17 August 1563MonarchCharles IXBorn13 April 1519Florence, Republic of FlorenceDied5 January 1589(1589-01-05) (aged 69)Château de Blois, Kingdom of FranceBurial4 Februa...

William Quiller Orchardson

Scottish painter (1832–1910) William Quiller OrchardsonPortrait from Men of Mark, 1876–1883Born(1832-03-27)27 March 1832Edinburgh, ScotlandDied13 April 1910(1910-04-13) (aged 78)London, EnglandNationalityBritishSpouseHelen Moxon (m. 1873) Sir William Quiller Orchardson RA (27 March 1832 – 13 April 1910)[1] was a Scottish portraitist and painter of domestic and historical subjects who was knighted in June 1907, at the age of 75.[2] Early years William Quiller Orchard...

 

 

Pietro Pomponazzi

Italian philosopher (1462 – 1525) Pietro PomponazziBorn16 September 1462Mantua, Margravate of MantuaDied18 May 1525Bologna, Papal StatesAlma materUniversity of PaduaScientific careerInstitutionsUniversity of PaduaAcademic advisorsNicoletto VerniaNotable studentsJohannes Baptista MontanusVittore Trincavelli Pietro Pomponazzi (16 September 1462 – 18 May 1525) was an Italian philosopher. He is sometimes known by his Latin name, Petrus Pomponatius. Biography Pietro Pomponazzi was bor...