Các chú thích trong bài hoặc đoạn này phải hoàn chỉnh hơn để có thể được kiểm chứng. Bạn có thể giúp cải thiện bài bằng cách bổ sung các thông tin còn thiếu trong chú thích như tên bài, đơn vị xuất bản, tác giả, ngày tháng và số trang (nếu có). Nội dung nào ghi nguồn không hợp lệ có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)
Do điều kiện gia đình thuộc tầng lớp thượng lưu, ông được tiếp thụ nền giáo dục bậc cao thời bấy giờ. Thuở nhỏ, ông học ở quê hương Bến Tre, cũng là nơi thân phụ ông trấn nhậm. Đến tuổi thiếu niên, ông được gia đình cho lên Sài Gòn ăn học, sau du học Pháp tại trường Polytechnique Paris. Thời gian tại Paris, ông sống cùng 2 anh trai đang du học tại đây là Nguyễn Ngọc Hớn (anh cùng cha khác mẹ) và Nguyễn Ngọc Kỷ (anh ruột). Do tình trạng sức khỏe kém, ông thường được người chị họ Henriette Bùi Quang Chiêu,N.hvb sinh viên trường Faculté de Médecine de Paris (thuộc Đại học Paris) đến chăm sóc. Hai người dần trở nên có tỉnh cảm yêu đương với nhau, kéo dài đến ngày ông qua đời.[1][2]
Thời bấy giờ, quan niểm về lễ giáo còn nặng nề khi quan hệ họ hàng giữa hai người quá gần gũi. Vì vậy, năm 1934, sau khi tốt nghiệp, bà Henriette Bùi trở về nước, bỏ lại mối tình sâu đậm và lập gia đình với luật sưVương Quang Nhường,[3] theo nguyện vọng của gia đình. Tuy nhiên chỉ không đầy 2 năm sau, hai người ly hôn vì khác biệt trong cách sống.
Sau khi bà Henriette Bùi trở về nước và kết hôn, ông Bích tiếp tục theo học trường École Nationale des Ponts et Chaussées.[4] Sau khi tốt nghiệp năm 1936, ông về nước và làm việc ở sở Thủy Lợi tỉnh Sóc Trăng đến ngày Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương. Ông gặp lại người tình Henriette Bùi và chung sống với bà dù không được sự đồng ý của cả hai gia đình.[1]
Khi Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương, ông rời bỏ nhiệm sở và trở về quê nhà tại Bến Tre. Lúc này, thân phụ ông đã nhiệm quyền Giáo tông của Ban Chỉnh Đạo Hội Thánh Cao Đài. Do uy thể của gia đình ông, các lãnh đạo Việt Minh đã nhiều lần tiếp xúc và vận động thân phụ ông ủng họ cho phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc. Lấy lý do tuổi cao sức yếu, thân phụ ông đã giới thiệu con trai mình là ông Ngọc Bích đại diện gia đình tham gia Việt Minh.
Đầu năm 1947, trong một cuộc càn quét vùng kháng chiến ở Sóc Trăng, ông bị quân Pháp bắt làm tù binh. Sau một thời gian giấu tung tích, ông bị Pháp nhận diện là kỹ sư Nguyễn Ngọc Bích. Do uy tín cao và có quốc tịch Pháp, cùng với sự vận động ân xá của bạn bè của ông tại Pháp, chính quyền quân sự Pháp tại Đông Dương không thể xử nặng với cáo buộc "phản loạn" và phải ra quyết định "cưỡng bức lưu trú" tại Paris. Năm 1948, ông bị giới quân sự thực dân Đông Dương đưa về Pháp.
Hoạt động tại Pháp
Sau khi trở lại Paris, ông cùng bạn hữu thành lập và quản lý một nhà xuất bản tiếng Việt có tên là Minh Tân, chuyên in ấn và xuất bản các tác phẩm văn học, sử học, khoa học... bằng tiếng Việt của các tác giả tầm cỡ Việt Nam (Đào Duy Anh, Hoàng Xuân Hãn...). Thời gian này, ông nhiều lần vận động chính giới Pháp tìm đến một giải pháp thương lượng với chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, hầu đi đến một nền hòa bình và sự công nhận độc lập cho Việt Nam.[5]
Thập niên 1950, ông theo học y khoa và trở thành một bác sĩ ung thư tại Pháp. Đầu thập niên 1960, nhiều thông tin trong chính giới vận động ông như một ứng viên sáng giá có thể thay thế tổng thống đương nhiệm Ngô Đình Diệm trên chức vụ Tổng thống Việt Nam Cộng hòa qua cuộc bầu cử năm 1961. Tuy nhiên, hồ sơ ứng cử tổng thống của ông đã bị chính quyền Sài Gòn tuyên bố không hợp lệ vào giờ chót vì “lý do kỹ thuật”.[6][7][4] Củng năm đó, ông và bà Henriette Bùi trở lại Pháp và tiếp tục sống với nhau như vợ chồng cho đến ngày ông qua đời.[2]
Trong những năm cuối đời, ông mắc ung thư giai đoạn cuối và trở về Việt Nam dưỡng bệnh. Ông qua đời ngày 4 tháng 12 năm 1966 tại Thủ Đức. Di hài của ông về sau được gia đình đưa về an táng tại quê nhà Bến Tre, bên cạnh người em Nguyễn Ngọc Nhựt.
☛ Nguồn chính đáng[7] là hình bia mộ của ông Bích ̣(xem phần "Commemoration stela for Dr. Henriette Bui and Dr. Nguyen Ngoc Bich"[7]), do chính ông Nguyễn Ngọc Châu là con ông Bích lập ra, có viết rõ ràng ngày sinh là 18 tháng 5 năm 1911.[7]
(↑ N.hvb) Henriette và Bích: Lời chú thích "Thân mẫu ông Nguyễn Ngọc Bích là bà Bùi Thị Giàu có họ hàng gần với ông Bùi Quang Chiêu, thân phụ bà Henriette Bùi"[cần dẫn nguồn] trong phiên bản 16:27, 24 February 2023 không có dẫn nguồn.
☛ Ông Nguyễn Ngọc Châu viết:[9] "Ba tôi [ông Bích] lúc đó, cũng như cả đời ông, dù sau này sống bên cạnh má Năm Henriette Bùi Quang Chiêu cho đến những ngày cuối đời nhưng trên danh nghĩa luôn là một người độc thân vì cuộc đời ông có những ẩn tình, ngang trái riêng. Thời học bên Pháp, ba tôi và bà Henriette Bùi Quang Chiêu yêu nhau nhưng bà nội của tôi không chấp thuận vì hai người là bà con bên ngoại;"[9]:9 "Ông Nguyễn Ngọc Bích chỉ là bạn đồng hành của bà Henriette Bùi Quang Chiêu vì bà mẹ Bùi Thị Giàu của ông cấm hai người kết hôn với nhau: Hai người có cùng một ông cố."[9]:42
Nguyen-Ngoc-Chau; Vu-Quoc-Loc (2023), Nguyen Ngoc Bich (1911–1966): A Biography, Internet Archive, truy cập ngày 21 tháng 3 năm 2023, CC-BY-SA 4.0. (Backup copy.) Phần lớn thông tin trong bài viết ở đến từ cuốn tiểu sử này, trong đó cũng có nhiều bức ảnh có liên quan và nhiều thông tin không được hiển thị ở đây.
Hình ảnh
Le Temps des Ancêtres: Une famille vietnamienne dans sa traversée du XXe siècle, book cover
Nguyen Ngoc Chau (2024), A Voyage Through the 20th Century of a Vietnamese Family, book cover
