Nguyễn Như Đổ

Nguyễn Như Đổ
Tên chữMạnh An
Tên hiệuKhiêm Trai
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh
1424
Nơi sinh
Hà Nội
Mất
Ngày mất
1526
Nơi mất
Hà Nội
Giới tínhnam
Học vấnTiến sĩ Nho học
Chức quanThượng thư bộ Lại
Nghề nghiệpcông chức, nhà ngoại giao, nhà văn
Quốc tịchĐại Việt
Thời kỳnhà Lê sơ

Nguyễn Như Đổ (chữ Hán: 阮如堵; 1424 - 1526), biểu tự Mạnh An (孟安), hiệu Khiêm Trai (謙齋), là nhà chính trị, nhà ngoại giao, nhà thơ, nhà giáo dục thời Lê sơ trong lịch sử Việt Nam.

Cuộc đời

Ông vốn người gốc làng Đại Lan, huyện Thanh Đàm, nay là thôn Đại Lan thuộc xã Duyên Hà huyện Thanh Trì, Hà Nội[1], sau đó di sang làng Tử Dương (làng Tía), huyện Thượng Phúc, nay thuộc xã Tô Hiệu huyện Thường Tín, Hà Nội, Việt Nam[2].

Nguyễn Như Đổ đỗ Hội nguyên khoa Nhâm Tuất (1442) đời Lê Thái Tông, sau đó ông đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ, tên xếp thứ hai, tức là mở đầu Bảng nhãn thời Hậu Lê[3]. Mùa đông năm 1443 đời Lê Nhân Tông, ông giữ trọng trách soạn chế cáo trong Hàn Lâm viện. Sau đó ông vâng mệnh Nguyễn thái hậu làm phó sứ, đi sứ nhà Minh để tạ phúng Lê Thái Tông mất. Khi trở về, ông được phong làm An phủ sứ lộ Quy Hóa.

Năm 1449, ông được thăng làm Trực học sĩ. Năm 1450, ông lại làm phó sứ sang nhà Minh lần thứ hai.

Tháng 10 năm 1459, anh của Lê Nhân Tông là Lạng Sơn vương Lê Nghi Dân giết vua cướp ngôi. Lê Nghi Dân đặt niên hiệu là Thiên Hưng, trong tháng đó sai Nguyễn Như Đổ, Lê Cảnh Huy đi triều cống nhà Minh và xin bỏ việc mò ngọc trai.

Trong khi ông sang nhà Minh thì các đại thần Nguyễn Xí, Đinh Liệt, Lê Lăng, Lê Niệm, Nguyễn Đức Trung... cùng nhau làm binh biến giết chết vua Thiên Hưng, lập hoàng tử Tư Thành lên ngôi, tức là Lê Thánh Tông.

Sang năm 1460, Nguyễn Như Đổ trở về, vẫn được Lê Thánh Tông trọng dụng. Tháng 12 năm đó, ông được phong làm Lại bộ Thượng thư, lại thêm chức Tả ty sảnh Môn hạ, Tả gián nghị đại phu, coi sổ sách quân dân ở Bắc đạo, kiêm Thừa chỉ học sĩ Viện Hàn lâm. Sau đó ông lại kiêm cả Thượng thư Bộ Lễ, Đại học sĩ của Cẩn Đức điện, Tân khách của Thái tử Lê Tranh. Ông kiêm cả chức Đề hiệu quan chấm trường thi trong 2 kỳ thi điện năm Bính Tuất (1466) và Kỷ Sửu (1469).

Năm 1470, ông lãnh trách nhiệm cùng đi đánh Chiêm Thành. Trước khi toàn quân lên đường, ông được lệnh tế đền thờ Đinh Tiên Hoàng để cầu thắng trận. Trên đường đi, ông bị vua khiển trách phải trở về. Sau khi Thánh Tông thắng Chiêm trở về kinh, lại trọng dụng ông, cho làm Thượng thư Bộ Lại, thêm chức Thiếu bảo, kiêm Tế tửu Quốc Tử Giám. Hơn 10 năm sau, vì tuổi cao sức yếu, ông xin nghỉ hưu.

Năm 1526 đời Lê Cung Hoàng, ông mất, thọ 103 tuổi. Ngày nay ở quận Đống Đa, Hà Nội có phố mang tên Nguyễn Như Đổ.

Tác phẩm

Thơ văn của Nguyễn Như Đổ được lưu truyền sang đời sau, nhưng đến nay chỉ còn lại 6 bài thơ chép trong Toàn Việt thi lục của Lê Quý Đôn[4]. Bài thơ nổi tiếng nhất là Thành Nam viên cư (城南園居; Vườn ở phía nam thành):

Chữ Hán
...
城南卜築幾經春，
藥圃蔬畦取次新。
小徑不嫌通紫陌，
短籬卻喜隔紅塵。
池塘雨過蛙聲鬧，
庭院隂濃鳥語頻。
花竹可供幽淡興，
朝回日日樂忘貧
Phiên âm
...
Nam thành bốc trúc kỷ kinh xuân,
Dược phố, sơ huề thử thứ tân.
Tiểu kính bất hiềm thông tử mạch,
Đoản ly khước hỷ cách hồng trần.
Trí đường vũ quá oa thanh náo,
Đình viện âm nung, điểu ngữ tần.
Hoa trúc khả cung u đạm hứng,
Triều hồi nhật nhật lạc vong bần.
Dịch thơ
...
Nhà dựng nam thành trải mấy xuân,
Đám rau vườn thuốc mở mang dần.
Chẳng e lối hẻm liền đường tía,
Lại được rào thưa cách bụi trần.
Mưa tạnh ếch kêu hồ rộn tiếng,
Cây râm chim hót bóng đầy sân.
Trúc hoa sẵn đủ mùi thanh đạm,
Mỗi buổi chầu tan hưởng thú bần.

Ngoài ra còn có bài Thư trai xuân mộ (書齋春暮; Tiết cuối xuân trong phòng khách):

Chữ Hán
...
城南春色暮，
茅屋掩柴扃。
砌畔苔痕綠，
庭前草色青。
鳥啼花自落，
客至夢初晴。
盡日閒無事，
妍硃點易經。
Phiên âm
...
Thành Nam xuân sắc mộ,
Mao ốc yểm sài quỳnh.
Xế bạn đài ngân lục,
Đình tiền thảo sắc thanh.
Điểu đề hoa tự lạc,
Khách chí mộng sơ tinh.
Tận nhật nhàn vô sự,
Nghiên châu điểm Dịch Kinh.
Dịch thơ
...
Phía nam thành, xuân muộn
Cửa ván khép lều tranh
Thềm phủ dấu rêu biếc
Sân um màu cỏ xanh
Chim kêu hoa tự rụng
Khách đến mộng không thành
Suốt cả ngày nhàn nhã
Mài son chấm Dịch Kinh

Nhận định

Nguyễn Như Đổ là một trong 2 vị đại khoa trẻ nhất trong các vị khoa bảng của Thăng Long. Ông có tài kiêm chính trị, ngoại giao và giáo dục, là tài năng hiếm có[5]. Phan Huy Chú viết về ông:

Ông lúc trẻ thi đỗ khôi nguyên, khi lớn làm quan to, lên được cõi thọ trăm tuổi, trải qua 8 triều [vua], cũng là sự ít có trong hoạn đồ[5].

Xem thêm

Tham khảo

Chú thích

  1. ^ Bài báo Làng Đại Lan và những phát hiện mới trên Hà Nội mới điện tử số ra ngày 5/12/2006
  2. ^ Bài Về đạo sắc "Tử Dương thần từ" sớm nhất hiện còn của các tác giả Cung Khắc Lược, Chu Quang Trứ trên tạp chí Hán Nôm 1/1995[liên kết hỏng]
  3. ^ Trần Quốc Vượng, sách đã dẫn, tr 163
  4. ^ Trần Quốc Vượng, sách đã dẫn, tr 165
  5. ^ a b Trần Quốc Vượng, sách đã dẫn, tr 164

Liên kết ngoài

Read other articles:

Jean Chappe

Jean Chappe d’Auteroche Jean Chappe d’Auteroche, disebut juga Abbas Chappe atau Abbas Chappe d’Auteroche, lahir 23 Maret 1728[1] di Mauriac, Auvergne dan meninggal 1 Agustus 1769 di San José del Cabo, Meksiko, merupakan seorang astronom berkebangsaan Prancis. Pada 1994, Persatuan Astronomi Internasional menetapkan nama Chappe untuk kawah bulan. Referensi ^ De nombreuses sources le disent né en 1722 mais c'est bien en 1728 qu'il a vu le jour, comme en témoigne son acte de bapt...

 

 

Grossmünster

The Grossmünster Grossmünster (minster besar) adalah sebuah gereja Protestan bergaya Romanesque di Zürich, Swiss. Ini adalah salah satu dari empat gereja besar di kota tersebut (lainnya adalah Fraumünster, Predigerkirche dan St. Peterskirche). Pranala luar Wikimedia Commons memiliki media mengenai Grossmünster. Situs web resmi Diarsipkan 2015-11-19 di Wayback Machine. Grossmünster, Zürich Diarsipkan 2009-09-18 di Wayback Machine. - Sacred Destinations (includes photo gallery Diarsipkan...

 

 

Kampanye Prancis di Mesir dan Suriah

invasi Mesir oleh Prancis beralih ke halaman ini. Untuk konflik abad kedua puluh, lihat Krisis Suez. Kampanye MesirBagian dari Kampanye Mediterania 1798Pertempuran PiramidaTanggal1 Juli 1798 – 2 September 1801(3 tahun, 2 bulan dan 1 hari)LokasiMesir, SyamHasil Kemenangan Utsmaniyah-Inggris Penaklukan Mesir oleh Prancis dan akhir kekuasaan Mamluk Kegagalan ekspedisi Prancis ke Suriah Penyerahan administrasi Prancis di Mesir Akhir Persekutuan Prancis-UtsmaniyahPihak terlib...

Nicolas-François de Lorraine

Pour les articles homonymes, voir Cardinal de Lorraine. Nicolas-François de Lorraine Nicolas-François, duc de Lorraine Biographie Nom de naissance Nicolas-François de Vaudémont Naissance 6 décembre 1609Nancy Décès 25 janvier 1670 (à 60 ans)Nancy Cardinal de l'Église catholique Créécardinal 1626 par le pape Urbain VIII, démissionne en 1634 Évêque de l'Église catholique Fonctions épiscopales Évêque du diocèse de Toul (en) Notice sur www.catholic-hierarchy.org modifier&#...

 

 

Gereja Katolik di Skotlandia

Gereja Katolik di Skotlandiabahasa Gaelik Skotlandia: An Eaglais Chaitligeach ann an AlbaPenyaliban Santo Andreas, karya Juan Correa de Vivar (1540–1545)PenggolonganGereja Katolik RomaOrientasiLatinKitab suciAlkitabTeologiTeologi KatolikBentukpemerintahanKebijakan episkopalBadanpemerintahanBCOSPausPaus FransiskusPresidenHugh GilbertNunsius ApostolikClaudio GugerottiWilayah SkotlandiaBahasaInggris Skot, LatinPendiriSanto Ninian, Santo Mungo, Santo KolumbaDidirikankira-kira tahun 200...

 

 

Gleichschaltung

Questa voce o sezione sugli argomenti storia della Germania e sociologia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Anche se i tradizionali stati tedeschi non furono formalmente aboliti (ad eccezione della Città libera di Lubecca), i loro diritti costituzionali e la loro sovranità furono erosi e in...

TV25

TV25CaractéristiquesCréation 26 avril 2016Propriétaire CH Media[1]Slogan «TV25 – Zeigt Dir mehr»(«TV25 - Vous montrer plus»)Langue Allemand, Suisse-allemandPays SuisseStatut Généraliste nationale privéeSiège social AZ TV Productions AG - TV25 Heinrichstrasse 267CH - 8005 Zurich - ZHSite web www.tv25.chDiffusionAnalogique NonNumérique NonSatellite NonCâble UPC CablecomIPTV Sunrise TVmodifier - modifier le code - modifier Wikidata TV25 est une chaîne de télévision généralist...

 

 

St. Peter's Baldachin

Monument by Gianlorenzo Bernini St. Peter's BaldachinItalian: Baldacchino di San PietroArtistGian Lorenzo BerniniYear1623–1634 (1623–1634)Catalogue21TypeSculptureMediumBronzeDimensions28.74 m (94.3 ft)LocationSt. Peter's Basilica, Vatican CityCoordinates41°54′8″N 12°27′12″E / 41.90222°N 12.45333°E / 41.90222; 12.45333Preceded byBust of Antonio CepparelliFollowed byBust of Cardinal Melchior Klesl St. Peter's Baldachin (Italia...

 

 

Larry Kopf

American baseball player Baseball player Larry KopfShortstopBorn: (1890-11-03)November 3, 1890Bristol, Connecticut, U.S.Died: October 15, 1986(1986-10-15) (aged 95)Hamilton County, Ohio, U.S.Batted: SwitchThrew: RightMLB debutSeptember 2, 1913, for the Cleveland NapsLast MLB appearanceJune 16, 1923, for the Boston BravesMLB statisticsBatting average.249Home runs5Runs batted in266 Teams Cleveland Naps (1913) Philadelphia Athletics (1914–1915) Cincinnati Red...

Lupeni

LupeniKota Lambang kebesaranLetak LupeniNegara RumaniaProvinsiHunedoaraStatusMunisipalitasPemerintahan • Wali kotaCornel ResmeriţăPopulasi (2002) • Total31.409Zona waktuUTC+2 (EET) • Musim panas (DST)UTC+3 (EEST)Situs webhttp://www.lupeni.ro Lupeni (Jerman: Schylwolfsbach, Hungaria: Lupény) adalah kota tambang yang terletak di Lembah Jiu, Provinsi Hunedoara, Rumania, dengan jumlah penduduk sebesar 31.409 jiwa. Kota ini adalah salah satu kota te...

 

 

Шаблон:Земская почта

Земская почтаУезды Алатырский Александрийский Ананьевский Ардатовский Арзамасский Аткарский Ахтырский Балашовский Бахмутский Бежецкий Белебеевский Белозерский Бердянский Бобровский Богородский Богучарский Борисоглебский Боровичский Бронницкий Бугульминский Бу�...

 

 

Kate Higgins

Kate HigginsKate Higgins berbicara tentang perannya sebagai Ami Mizuno di Sailor Moon, 2019LahirCatherine Davis Higgins16 Agustus 1969 (umur 54)Charlottesville, Virginia, Amerika SerikatTempat tinggalLos Angeles, California, Amerika SerikatNama lainKate DavisAlmamaterUniversitas AuburnPekerjaanPengisi suara, penyanyi, musisiTahun aktif1998–sekarang (Voice actress)1992–sekarang (Musisi)AgenWilliam Morris AgencyKarya terkenalNaruto sebagai Sakura HarunoSmile PreCure! sebagai...

نكو

نكو ߒߞߏ نمط أبجدية لغات لغة نكو حقبة 1949 حتى الوقت الحاضر يونيكود U+07C0–U+07FF إسو 15924 Nkoo ٭ قد تحتوي هذه الصفحة على يونيكود الألفبائية الصوتية الدولية. تعديل مصدري - تعديل   نكو (ߒߞߏ) هو نظام كتابة اخترعه سولومانا كانتي عام 1949 كنظام كتابة للغات الماندنغية في غرب إفريقيا، ويستعم�...

 

 

Anti-vaccinationism in chiropractic

A summary of anti-vaccine sentiment in the chiropractic profession This article is part of a series onAlternative medicine General information Alternative medicine History Terminology Alternative veterinary medicine Quackery (health fraud) Rise of modern medicine Pseudoscience Antiscience Skepticism Scientific Therapeutic nihilism Fringe medicine and science Acupressure Acupuncture Alkaline diet Anthroposophic medicine Apitherapy Applied kinesiology Aromatherapy Association for Research and E...

 

 

Battle of Pulo Aura

Minor naval engagement of the Napoleonic Wars Battle of Pulo AuraPart of the Napoleonic WarsCommodore Dance's celebrated action against a French squadron in the Straits of Malacca on 15th February 1804, Robert DoddDate15 February 1804LocationOff Pulo Aura, South China SeaResult Company victoryBelligerents East India Company France  Batavian RepublicCommanders and leaders Nathaniel Dance Charles LinoisStrength 29 merchantmen 1 brig 1 ship of the line 2 frigates 1 corvette 1 brigCasualties...

Brighton Festival

The Brighton Pavilion illuminated as part of the 2016 festival Brighton Festival is a large, annual, curated multi-arts festival in England. It includes music, theatre, dance, circus, art, film, literature, debate, outdoor and family events, and takes place in venues in the city of Brighton and Hove in England each May. History This section needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources in this section. Unsourced mate...

 

 

Daftar kapal perang Angkatan Laut Kekaisaran Jepang

Berikut ini merupakan daftar kapal perang Angkatan Laut Kekaisaran Jepang sejak berdiri pada tahun 1868 hingga dibubarkan pada tahun 1945. Kapal perang terdahulu Atakebune, kapal perang pesisir abad ke-16. Kapal segel merah – Sekitar 350 kapal layar bersenjata, ditugaskan oleh Bakufu pada awal abad ke-17, untuk perdagangan Asia dan Asia Tenggara. San Buena Ventura (1607) – Dibangun oleh William Adams untuk Tokugawa Ieyasu . Menyeberangi Samudra Pasifik pada tahun 1610. San Juan Bautista (...

 

 

A23 road

Major road in the United Kingdom This article is about a road in England. For other countries, see List of A23 roads. A23The A23 near Patcham, East Sussex.Route informationLength51.2 mi[1] (82.4 km)Major junctionsSouth end A259 in Brighton50°49′48″N 0°08′17″W / 50.830°N 0.138°W / 50.830; -0.138Major intersections A27 in Brighton A272 in Bolney M23 / A264 in Crawley M23 in Merstham A22 in Purley, London A232 near Croydon A214...

Beauty pageant

Competition mostly based on physical attributes Beauty contest and Beauty queen redirect here. For other uses, see Beauty contest (disambiguation) and Beauty queen (disambiguation). The winners of the International Pageant of Pulchritude 1930 competition A beauty pageant is a competition that has traditionally focused on judging and ranking the physical attributes of the contestants. Pageants have now moved towards including inner beauty, with criteria covering judging of personality, intelli...

 

 

Jan Cossiers

Il fumatore Jan Cossiers talvolta indicato come Jan Caussiers, Jan Coetsiers, Jan Cotsiers e Jan Coutsiers (Anversa, 15 luglio 1600 – Anversa, 4 luglio 1671) è stato un pittore e disegnatore fiammingo. Le prime opere dei Cossiers furono pitture di genere Caravaggista raffiguranti scene di gente del popolo. Più tardi nella sua carriera dipinse per lo più pittura storica e soggetti religiosi oltre ai ritratti.[1] Fu uno dei pittori preminenti ad Anversa dopo Peter Paul Rubens, mort...