Mùa thu

Mùa thu
Mùa ôn đới
Sự đa dạng về màu sắc giữa cây cối và nền rừng giống như một bức tranh tường khổng lồ vào mùa thu, đặc biệt là cảnh quan thành phố
Vùng ôn đới phía bắc
Mùa thiên văn23 tháng 9 - 22 tháng 12
Mùa khí tượng1 tháng 9 - 30 tháng 11
Mùa mặt trời1 tháng 8 - 31 tháng 10
Vùng ôn đới phía nam
Mùa thiên văn21 tháng 3 - 21 tháng 6
Mùa khí tượng1 tháng 3 - 31 tháng 5
Mùa mặt trời1 tháng 2 - 30 tháng 4
Hạ
Xuân Thu
Đông

Mùa thu (Tiếng Anh: autumn (hay fall từ Tiếng Anh Mỹ)) hay Thu là mùa thứ ba trong bốn mùa trên Trái Đất và một số hành tinh. Nó là giai đoạn chuyển tiếp từ mùa hạ sang mùa đông, thường bắt đầu từ tháng chín đến tháng mười một ở Bắc Bán Cầu và từ tháng ba đến tháng năm ở Nam Bán Cầu.

Từ nguyên

Chữ Hán: 秋.

Trên Trái Đất

Mùa thu ở Bắc bán cầu là khoảng 1/4 quỹ đạo của các hành tinh giữa Ls = 180° và 270°
Rừng cây mùa thu tại Đức

Mùa thu là mùa trong đó phần lớn các loại cây trồng được thu hoạch và các loại cây rụng lá mất lá của chúng. Nó cũng là mùa mà thời gian ban ngày ngắn dần lại và lạnh hơn (đặc biệt rõ nét là ở các vĩ độ lớn). Tại các khu vực ôn đới thì lượng mưa cũng tăng dần lên trong một số khu vực.

Một con đường trong Rừng Quốc gia Hiawatha, Bán đảo Thượng Michigan, Mỹ, vào mùa thu.
Mùa thu tại Kyoto thành phố của Nhật Bản

Về mặt thiên văn học, mùa thu bắt đầu từ thời điểm thu phân (khoảng 23 tháng 9 ở Bắc bán cầu và 21 tháng 3 ở Nam bán cầu), và kết thúc vào thời điểm đông chí (khoảng 21 tháng 12 ở Bắc bán cầu và 21 tháng 6 ở Nam bán cầu). Tuy nhiên, các nhà khí tượng học tính toàn bộ các tháng Ba, Tư và Năm ở Nam bán cầu cũng như các tháng Chín, Mười và Mười Một ở Bắc bán cầu như là thời gian của mùa thu. Ngoại lệ đối với các định nghĩa này là lịch Ireland trong đó người ta vẫn tuân theo chu kỳ Celt, ở đó mùa thu được tính như là toàn bộ các tháng Tám, Chín và Mười. Ngoài ra, theo lịch Trung Quốc thì mùa thu bắt đầu được tính từ tiết lập thu (khoảng ngày 7 tháng 8 và kết thúc vào tiết lập đông (khoảng ngày 7 tháng 11 dương lịch).

Mặc dù thời gian ban ngày bắt đầu ngắn lại rõ nét từ tháng Bảy hoặc tháng Tám ở Bắc bán cầu và tháng Giêng hay tháng Hai ở Nam bán cầu, nhưng thông thường trong tháng Chín hay tháng Ba thì sự thoái trào mới trở nên rõ ràng hơn và đột ngột hơn trong so sánh với sự kéo dài thời gian ban ngày của mùa hè.

Hai mươi tư tiết khí
Kỷ nguyên J2000
Kinh độ Tiết khí Dương lịch
(thông thường)
Xuân
315° Lập xuân 4 - 5/2
330° Vũ thủy 18 - 19/2
345° Kinh trập 5 - 6/3
0° Xuân phân 20 - 21/3
15° Thanh minh 4 - 5/4
30° Cốc vũ 20 - 21/4
Hạ
45° Lập hạ 5 - 6/5
60° Tiểu mãn 21 - 22/5
75° Mang chủng 5 - 6/6
90° Hạ chí 21 - 22/6
105° Tiểu thử 7 - 8/7
120° Đại thử 22 - 23/7
Thu
135° Lập thu 7 - 8/8
150° Xử thử 23 - 24/8
165° Bạch lộ 7 - 8/9
180° Thu phân 23 - 24/9
195° Hàn lộ 8 - 9/10
210° Sương giáng 23 - 24/10
Đông
225° Lập đông 7 - 8/11
240° Tiểu tuyết 22 - 23/11
255° Đại tuyết 7 - 8/12
270° Đông chí 21 - 22/12
285° Tiểu hàn 5 - 6/1
300° Đại hàn 20 - 21/1

Mùa thu thông thường cũng được định nghĩa như là mùa khai trường ở phần lớn các quốc gia, do chúng thông thường bắt đầu vào đầu tháng Chín hay tháng Ba (phụ thuộc vào từng bán cầu).

Các định nghĩa này, cũng giống như các định nghĩa nói chung của mùa, là không hoàn thiện do chúng đều cho rằng các mùa có độ dài bằng nhau, cũng như bắt đầu và kết thúc vào cùng một thời điểm dọc theo cùng một khu vực của mỗi bán cầu.

Trên các hành tinh

Các hành tinh có trục tự quay không vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo đều có hiện tượng mùa, bao gồm mùa thu. Mùa thu ở bắc bán cầu là khoảng thời gian bắt đầu khi hành tinh nằm ở điểm thu phân (Ls = 180°) trên quỹ đạo, và kết thúc khi nó nằm ở điểm đông chí (Ls = 270°). Mùa thu ở bắc bán cầu trùng với mùa xuân ở nam bán cầu, và mùa thu ở nam bán cầu trùng với mùa xuân ở bắc bán cầu.

Mùa thu trong văn hóa truyền thống

Sự gắn liền của mùa thu với giai đoạn chuyển tiếp từ thời tiết nóng ấm sang thời tiết lạnh ở Bắc bán cầu và trạng thái liên quan của nó như là mùa của thu hoạch chủ yếu, đã ngự trị trong các chủ đề liên quan và các hình ảnh thông dụng của nó.

Nhân cách hóa mùa thu (In thạch bản của Currier & Ives, 1871)

Trong văn hóa phương Tây, người ta nhân cách hóa mùa thu như là một người đàn bà đẹp, khỏe mạnh được trang điểm bằng các loại quả, rau quả và ngũ cốc đã chín vào thời gian này. Phần lớn các nền văn minh cổ đại đều đề cao các lễ hội thu hoạch trong mùa thu, thông thường là quan trọng nhất trong các loại lịch của họ. Vẫn còn tiếng vang trong số các lễ hội này là: Lễ tạ ơn (Thanksgiving) vào cuối mùa thu ở Hoa Kỳ và Canada, lễ hội Sukkot của người Do Thái với nguồn gốc của nó như là lễ hội trăng tròn mùa thu hoạch của "hòm thánh" (trong các túp lều ở đó các sản phẩm đã thu hoạch được chế biến và sau đó có được tầm quan trọng mang tính tôn giáo), nhiều lễ hội của thổ dân Bắc Mỹ gắn liền với các thức ăn từ các loại cây quả đã chín thu hoạch được từ tự nhiên hay Tết Trung thu của người Trung Quốc, Việt Nam v.v và nhiều lễ hội khác. Tâm trạng chủ yếu trong các lễ hội mùa thu này là niềm vui sướng vì một mùa thu hoạch bội thu cũng như phảng phất nỗi buồn vì thời tiết khắc nghiệt sắp đến. Tưởng nhớ tới tổ tiên cũng là một chủ đề phổ biến của các lễ hội này.

Bức tranh nổi tiếng "Mùa thu vàng" của Levitan

Tại Hoa Kỳ ngày nay, bên cạnh sự khởi đầu của một năm học mới thì mùa thu còn gắn liền với ngành công nghiệp điện ảnh như là sự khởi đầu cho các bộ phim thông thường là ít vốn đầu tư nhưng lại có giá trị về mặt nghệ thuật mang tính kinh điển cho các giải thưởng như giải Oscar hay của BAFTA (các lễ trao giải thường được tổ chức vào cuối tháng 2 năm sau). Những bộ phim như thế được coi là không quá sôi nổi, nhưng sâu sắc hơn về nội dung và nghiêm túc hơn so với những bộ phim nhiều vốn đầu tư, chứa đầy các kỹ xảo điện ảnh trong mùa hè. Mùa thu, được bắt đầu vào ngày nghỉ cuối tuần sau ngày lễ Lao động (ngày 1 tháng 9 tại Bắc Mỹ) và kết thúc—trong các năm nhuận—vào ngày nghỉ cuối tuần trước ngày bầu cử Tổng thống Mỹ, là mùa ngắn nhất và ít lợi nhuận nhất của các loại phim.

'Mùa thu vàng' tại khu vườn Georgengarten, Hannover, Đức.

Mùa thu còn gắn liền với lễ Halloween, và cùng với nó là chiến dịch tiếp thị rộng rãi để cổ động cho nó. Ngành công nghiệp điện ảnh và âm nhạc sử dụng thời gian này của năm để cổ động cho các phim và đĩa hát gắn liền với lễ hội này, chúng được phát hành từ đầu tháng Chín nhưng không muộn hơn ngày 28 tháng 10, do đề tài của chúng nhanh chóng mất đi sức mạnh khi lễ hội qua đi.

Mùa thu, giống như mùa xuân, là rất khó dự đoán và, trong nhiều khu vực, nó rất ngắn ngủi. Nhiệt độ trong tháng Chín có thể cao trên 86 °F (30 °C) và với chỉ số nhiệt thì nó có thể tạo ra nhiều điều kiện nguy hiểm liên quan tới sự cẩu thả của con người trong tương quan với các rủi ro của chứng đột quỵ do nhiệt (cao thân nhiệt). Trong tháng Mười, đặc biệt là ở các vĩ độ cao, có thể có các đợt lạnh bất thần cũng như hỗn hợp của mưa và tuyết rơi, mặc dù tuyết ổn định chỉ che phủ ổn định hơn kể từ giữa tháng Mười Một.

Các lễ hội mùa thu

Lá phong đổi màu trong mùa thu
Trang trí vào lễ hội thu hoạch, được thiết kế bởi phụ nữ nông thôn Wietzendorf, Heidekreis, Đức. Mùa thu là mùa thu hoạch chính tại châu Âu

Mùa thu và du lịch

Dẻ gai châu Âu vào mùa thu

Miền đông của Canada và khu vực New England của Hoa Kỳ nổi tiếng trên thế giới vì sự rực rỡ của "mùa lá rụng" của mình và công nghiệp du lịch theo mùa đã tăng trưởng nhanh chóng trong vài tuần của mùa thu khi các loại lá cây ở thời kỳ đỉnh cao nhất của mình về màu sắc. Một số chương trình dự báo thời tiết trên ti vi và các trang web thậm chí còn thông báo về tình trạng của mùa lá rụng trong cả mùa như là một dịch vụ dành cho du khách.

Hỗn hợp của các loài cây xanh suốt năm và các loại cây rụng lá (đặc biệt là cây phong) trong các cánh rừng ở Canada đã làm cho chúng có một màu sắc hết sức đa dạng. Hình ảnh ở bên phải được chụp tại công viên Algonquin, Ontario, Canada.

Mùa thu trong văn hóa

Mùa thu tại Công viên Buttes-Chaumont, Paris
Hàng cây Dẻ gai châu Âu tại Ý vào mùa thu.
Cây lá đỏ đang rụng lá
Màu vàng rực rỡ của các loại cây vào mùa thu dưới ánh nắng Mặt Trời
Lá rụng mùa thu

Văn học

Việt Nam

Có rất nhiều nhà thơ văn lấy mùa thu làm chủ đề. Riêng trong kho tàng văn hóa Việt Nam thì mùa thu được nhiều tác giả mượn làm khung cảnh cho sáng tạo và sáng tác.

Em không nghe mùa thu
Dưới trăng mờ thổn thức?
Em không nghe rạo rực
Hình ảnh kẻ chinh phu
Trong lòng người cô phụ?
Em không nghe rừng thu,
Lá thu kêu xào xạc,
Con nai vàng ngơ ngác
Đạp trên lá vàng khô?
  • Hay ba bài thơ trong chùm thơ thu "nức danh" của Nguyễn Khuyến sau khi ông đã từ quan về sống ở quê nhà là "Thu điếu", "Thu vịnh" và "Thu ẩm".

"Thu điếu"

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Nghệ thuật và âm nhạc

Việt Nam

Hầu hết các nhạc sĩ Việt Nam đều có ít nhiều nhạc phẩm viết về mùa thu trong đó có:

Xem thêm

Tham khảo

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Mùa thu.

Read other articles:

Bata Paskaljević

Paskaljević menandatangani tanda tangan pada tahun 1997 di acara Filmski susreti festival di Niš. Mihajlo Bata Paskaljević (bahasa Serbia: Михајло Бата Паскаљевић; 14 Januari 1923 – 26 Januari 2004) adalah pemeran panggung, film, dan televisi asal Serbia dan anggota tetap dair Belgrade Drama Theatre sejak tahun 1950.[1][2][3] Referensi ^ Bata Paskaljevic filmography ^ Radmila Stankovič, Живот од игре и љубав...

 

Bethel (contea di Berks, Pennsylvania)

Questa voce sull'argomento centri abitati della Pennsylvania è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. BethelCDP(EN) Bethel, Pennsylvania Bethel – Veduta LocalizzazioneStato Stati Uniti Stato federato Pennsylvania ConteaBerks TerritorioCoordinate40°28′28″N 76°17′29″W / 40.474444°N 76.291389°W40.474444; -76.291389 (Bethel)Coordinate: 40°28′28″N 76°17...

 

Katedral Korčula

Katedral KorčulaGereja Katedral Santo MarkusKroasia: Katedrala sv. Markacode: hr is deprecated Katedral KorčulaLokasiKorčulaNegara KroasiaDenominasiGereja Katolik RomaArsitekturStatusParoki, bekas katedralStatus fungsionalAktifAdministrasiKeuskupanKeuskupan Dubrovnik Interior Katedral Korčula Katedral Santo Markus [1][2] (Kroasia: Katedrala sv. Markacode: hr is deprecated ) juga disebut Katedral Korčula, adalah sebuah gereja paroki Katolik yang dahulunya berfungsi se...

Giani Gurmukh Singh Musafir

Jathedar KehormatanGiani Gurmukh Singh Musafirਮਾਣਯੋਗ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ Jathedar Akal Takht ke-16Masa jabatan1930–1931 PendahuluTeja Singh AkarpuriPenggantiWasakha Singh DadeharKetua Menteri Punjab ke-10Masa jabatan11 November 1966 – 8 Maret 1967 PendahuluPemerintahan presiden di PanjabPenggantiGurnam Singh Informasi pribadiLahirGurmukh Singh(1899-01-15)15 Januari 1899Adhwal, Campbellpur, PanjabM...

 

Tyrese Gibson

American singer and actor Tyrese redirects here. For other uses of the name, see Tyrese (name). Tyrese GibsonGibson in 2023BornTyrese Darnell Gibson (1978-12-30) December 30, 1978 (age 45)Los Angeles, California, U.S.Other namesBlack-TyOccupationsActorsingerYears active1994–presentSpouses Norma Mitchell ​ ​(m. 2007; div. 2009)​ Samantha Lee Gibson ​ ​(m. 2017; sep.  2020)​ Children...

 

Emilio Fede

Emilio Fede nel 2016 Emilio Fede (Barcellona Pozzo di Gotto, 24 giugno 1931) è un giornalista, conduttore televisivo e scrittore italiano. Già direttore del TG1, di Videonews e di Studio Aperto è noto soprattutto per essere stato alla guida del TG4 dal 1° giugno 1992 al 28 marzo 2012. Indice 1 Biografia 1.1 Il passaggio alla Fininvest e la direzione del TG4 1.2 L’addio al TG4 1.3 Dopo il TG4 2 Politica 3 Vita privata 4 Controversie 4.1 Accuse di faziosità 4.2 Multe subite dall'Autorit�...

Anarko-naturisme

Bagian dari seri politik tentangAnarkisme Aliran pemikiran Kulit hitam Kapitalis Kristen Kolektif Komunis Egois Eksistensialis Feminis Hijau Individualis Pemberontakan Kiri Pasar sayap kiri Magonis Mutualis Naturis Pasifis Filosofis Platformis Pasca-anarkis Pascakolonial Pascakiri Primitivis Queer Sosial Sindikalis Sintesis Vegan Tanpa ajektiva TeoriPraktik Anarki Anarchist Black Cross Anasionalisme Anti-otoritarianisme Antimilitarisme Kelompok afinitas Blok hitam Masyarakat tanpa kelas Perju...

 

Unione Sportiva Casertana 1925-1926

Voce principale: Casertana Football Club. Unione Sportiva CasertanaStagione 1925-1926Sport calcio Squadra Casertana Prima Divisione3ª nella Sezione Campana della Lega Sud. 1926-1927 Si invita a seguire il modello di voce Questa pagina raccoglie i dati riguardanti l'Unione Sportiva Casertana nelle competizioni ufficiali della stagione 1925-1926. Indice 1 Rosa 2 Risultati 2.1 Prima Divisione 2.1.1 Girone campano 2.1.1.1 Girone di andata 2.1.1.2 Girone di ritorno 3 Statistiche 3.1 Sta...

 

Copycat suicide

Emulation of another suicide Wilhelm Amberg, Reading from Goethe's Werther Suicide Social aspects ACEs Altruistic Bullying Copycat Dysfunctional family Epidemic Identity performance Legislation Philosophy Religious views Right to die School bullying Shame Social isolation Social media and suicide Social rejection Social support Toxic workplace Voluntary euthanasia Workplace bullying Crisis Assessment of risk Crisis hotline (list) Intervention Prevention Suicide attempt Suicide watch Types Ass...

Al Barlick

American baseball umpire (1915-1995) Al BarlickBorn(1915-05-02)May 2, 1915Springfield, Illinois, U.S.DiedDecember 27, 1995(1995-12-27) (aged 80)Springfield, Illinois, U.S.OccupationNational League UmpireYears active1940–1943, 1946–1955, 1958–1971Spouse Jennie Marie Leffell ​ ​(m. 1941)​ChildrenMarlene, KathleenBaseball player Baseball careerMember of the National Baseball Hall of Fame Induction1989Election methodVeterans Committee Albert Jos...

 

Natalya Sindeyeva

Dalam nama yang mengikuti kebiasaan penamaan Slavia Timur ini, patronimiknya adalah Vladimirovna. Natalya SindeyevaSindeyeva at the MediaMakers conferenceНаталья Синдеева Lahir11 Juni 1971  (age 52)Michurinsk (Uni Soviet) AlmamaterStockholm School of EconomicsMichurinsk State Pedagogical Institute PekerjaanPublisher, wartawan, media manager Suami/istriAlexander Vinokurov PenghargaanM100 Media Award (Tanit Koch, 2017) Signature Natalya Vladimir...

 

أتراك

هذه المقالة عن المجموعة العرقية الأتراك وليس عن من يحملون جنسية الجمهورية التركية أتراكTürkler (بالتركية) التعداد الكليالتعداد 70~83 مليون نسمةمناطق الوجود المميزةالبلد  القائمة ... تركياألمانياسورياالعراقبلغارياالولايات المتحدةفرنساالمملكة المتحدةهولنداالنمساأسترالي�...

Державний комітет телебачення і радіомовлення України

Державний комітет телебачення і радіомовлення України (Держкомтелерадіо) Приміщення комітетуЗагальна інформаціяКраїна  УкраїнаДата створення 2003Керівне відомство Кабінет Міністрів УкраїниРічний бюджет 1 964 898 500 ₴[1]Голова Олег НаливайкоПідвідомчі ор...

 

Preakness (horse)

American-bred Thoroughbred racehorse PreaknessPreakness[1]SireLexingtonGrandsireBostonDamBay LeafDamsireYorkshireSexStallionFoaled1867CountryUnited StatesColourDark BayBreederRobert A. AlexanderOwnerMilton H. SanfordDuke of HamiltonTrainerWilliam Hayward Sr.Charles Littlefield Sr. (1871)Record39: 18-12-2Earnings$39,820Major winsDinner Party Stakes (1870)Maturity Stakes (1871)Westchester Cup (1871)Pimlico Stakes (1871)Grand National Handicap (1873)Jockey Club Handicap (1873)Long Branch...

 

Awazu Station (Ishikawa)

Railway station in Komatsu, Japan Awazu Station粟津駅Awazu Station in March 2020General informationLocation2-1-8 Matsu-machi, Komatsu-shi, Ishikawa-ken 923-0302JapanCoordinates36°21′20″N 136°25′29″E / 36.35556°N 136.42472°E / 36.35556; 136.42472Operated byIR Ishikawa RailwayLine(s)■ IR Ishikawa Railway Line Distance12.2 km from DaishojiPlatforms2 island platformsTracks2ConstructionStructure typeGround levelOther informationStatusUnstaffedWebsiteOfficia...

List of mountain peaks of Montana

Further information: Geography of Montana See also: List of mountains of Montana and List of mountain ranges in Montana Granite Peak is the highest peak of the Beartooth Range and the U.S. State of Montana. This article comprises three sortable tables of major mountain peaks[1] of the U.S. State of Montana. The summit of a mountain or hill may be measured in three principal ways: The topographic elevation of a summit measures the height of the summit above a geodetic sea level.[2...

 

Kim Gaucher

Canadian basketball player Kim GaucherKim Gaucher in 2016No. 8 – USO MondevillePositionShooting guardLeagueLFBPersonal informationBorn (1984-05-07) May 7, 1984 (age 40)Surrey, British ColumbiaNationalityCanadianListed height6 ft 1 in (1.85 m)Listed weight159 lb (72 kg)Career informationHigh schoolHeritage Park Secondary(Mission, British Columbia)CollegeUtah (2002–2006)WNBA draft2006: 1st round, 13th overall pickSelected by the Sacramento MonarchsPlayi...

 

Sede central

«HQ» redirige aquí. Para otras acepciones, véase HQ (desambiguación). Sede central de Yahoo! Sede central de Naciones Unidas. Cuartel general de la Fuerza Marítima de Autodefensa de Japón, en la base naval de Yokosuka. Sede central u oficinas centrales es el nombre que recibe el lugar en el que se concentran la mayoría de, si no todas, las funciones importantes de una organización. El término se usa especialmente en referencia a organizaciones militares, mientras que en grandes corp...

2016 United States presidential election in Colorado

Main article: 2016 United States presidential election 2016 United States presidential election in Colorado ← 2012 November 8, 2016 2020 → Turnout74.39% 3.22 pp[1]   Nominee Hillary Clinton Donald Trump Gary Johnson Party Democratic Republican Libertarian Home state New York New York New Mexico Running mate Tim Kaine Mike Pence Bill Weld Electoral vote 9 0 0 Popular vote 1,338,870 1,202,484 144,121 Percentage 48.16% 43.25% 5.18% County r...

 

Val Logsdon Fitch

Pour les articles homonymes, voir Fitch. Val Logsdon FitchVal Logsdon FitchBiographieNaissance 10 mars 1923MerrimanDécès 4 février 2015 ou 5 février 2015PrincetonNationalité américaineFormation Université McGillUniversité NorthwesternUniversité ColumbiaChadron State College (en)Activités Physicien, physicien nucléaire, professeur d'universitéAutres informationsA travaillé pour Université de PrincetonMembre de Académie américaine des sciences (1966)Association américaine pour...