Lâm Quang Ky

Lâm Quang Ky (1839 - 1868), tên cũ là Lâm Văn Ky, tự Hưng Thái; là Phó tướng của Nguyễn Trung Trực trong phong trào kháng Pháp vào nửa cuối thế kỷ 19 ở Nam Bộ, Việt Nam. Năm 1868, sau khi bị quân Pháp phản công trong trận đồn Kiên Giang, ông hy sinh mình để cứu chủ tướng nên bị bắt và bị chém chết.

Tiểu sử

Ông sinh tại rạch Kim Qui, xã Vân Khánh Đông, huyện An Biên, tỉnh Rạch Giá (nay là tỉnh Kiên Giang). Thân sinh là ông Lâm Kim Diệu (gốc người Hoa) và bà Nguyễn Thị Của.

Khu mộ dòng họ Lâm, tại xã Vĩnh Hòa Hiệp.

Theo sách Hỏi đáp về cuộc khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực [1] thì sau khi thành Hà Tiên thất thủ ngày 23 tháng 6 năm 1867, ông Nguyễn Trung Trực không theo lệnh triều đình rút quân ra Bình Thuận mà đưa quân đến lập căn cứ ở Hòn Chông (nay thuộc Bình An, Kiên Lương, Kiên Giang). Rồi có lần, nhờ người giới thiệu, ông Trực đến Tà Niên tìm gặp Lâm Quang Ky. Do tương đồng chí hướng, Nguyễn Trung Trực nhận ông Ky cùng 4 người bạn của ông, đó là: Trịnh Văn Tư, Hồng Văn Ngàn, Ngô Văn Búp và Nguyễn Văn Niên;[2] vào đội ngũ kháng Pháp.

Ngoài tinh thần chống ngoại xâm cao, Lâm Quang Ky còn khá tinh thông võ nghệ, có uy tín nên ông chiêu mộ được nhiều người nữa cùng tham gia vào đội nghĩa quân, suốt từ vùng An Biên đến Rạch Giá. Do vậy, Lâm Quang Ky được Nguyễn Trung Trực phong làm Phó tướng.

Tờ mờ sáng ngày 16 tháng 6 năm 1868, nghĩa quân Nguyễn Trung Trực, trong đó có Lâm Quang Ky, đã tổ chức tấn công chiếm lấy đồn Kiên Giang, và làm chủ nơi đó được 5 ngày. Hai ngày sau, ngày 18 tháng 6, Trung tá hải quân A. Léonard Ansart, Trần Bá Lộc, Tổng Đốc Phương mang binh từ Vĩnh Long sang tiếp cứu. Ngày 21 tháng 6 năm 1868, quân Pháp phản công dữ dội khiến Nguyễn Trung Trực phải cho lui quân về lại Hòn Chông. Trong cuộc rút chạy này, Lâm Quang Ky, Trịnh Văn Tư, Ngô Văn Búp... đều bị bắt.

Sự tích về cái chết của Lâm Quang Ky

Có hai câu chuyện kể về hành động cảm tử của Lâm Quang Ky để cứu chủ tướng Nguyễn Trung Trực.

  • Theo câu chuyện truyền miệng của người dân tại vùng Tà Niên, Rạch Giá:

Bởi cảm thương cho tình cảnh quân Pháp đã bắt mẹ của Nguyễn Trung Trực để uy hiếp ông phải ra hàng; và vì muốn vị chủ tướng phải sống để tiếp tục công cuộc kháng Pháp, nên Lâm Quang Ky đã quyết định hy sinh tấm thân mình.

Trước khi ra hàng quân Pháp, Lâm Quang Ky đã làm lễ xin chịu tang trước cho ông bà, cha mẹ và quỳ trước mặt cha là Lâm Kim Diệu, dâng khay trầu rượu bày tỏ với cha ý nguyện đóng giả chủ tướng, để nạp mình cho Pháp và cũng xin cha bỏ qua tội không thể làm tròn chữ hiếu...Khi tới đầu thú, ông tự xưng là Nguyễn Trung Trực. Quân Pháp cả tin, không một chút nghi ngờ. Nhưng hôm đó có Lượm, một người lính nghĩa quân đào ngũ đã chuyển sang làm việc cho Pháp và cung cấp thông tin để Pháp bắt được nhiều nghĩa quân, nên được thăng tới chức "đội". Lượm mách nhỏ cho Pháp biết người đầu thú là Lâm Quang Ky, rằng viên thuộc tướng giả danh này cũng cực kỳ nguy hiểm.

Biết rõ chuyện, Pháp rất tức giận, liền ra lệnh đóng gông vào cổ ông cùng 2 cận vệ là Ngô Văn Búp và Trịnh Văn Tư, rồi sai người dẫn tất cả ra chợ Rạch Giá chém chết ngay. Hôm ấy nhằm ngày 12 tháng 5 năm Mậu Thìn (tức 1 tháng 7 năm 1868).

  • Theo bài viết Làng Vĩnh Hòa Đông của Nguyễn Thị Diệp Mai:

Lâm Quang Ky không ra đầu thú mà bị quân Pháp bắt được khi đang cầm chân đối phương để chủ tướng chạy thoát. Chuyện kể rằng, sau khi quân Nguyễn Trung Trực hạ thành Rạch Giá, Pháp điều quân từ Vĩnh Long đến giải nguy và để chiếm lại thành. Do nghĩa quân thế cô, vũ khí kém, nên thành không giữ được.

Trong tình thế hiểm nghèo, Lâm Quang Ky cùng một số nghĩa quân cảm tử tự nguyện ở lại cầm chân quân Pháp, để Nguyễn Trung Trực rút lực lượng chính về Hòn Chông. Lâm Quang Ky mặc chiến bào của Nguyễn Trung Trực, cầm cờ lệnh, cố tình chiến đấu kéo dài thời gian. Cuối cùng, quân Pháp bắt được ông cùng với sáu nghĩa binh khác. Khi ấy, chỉ huy quân Pháp đinh ninh ông là Nguyễn Trung Trực nên không cho quân truy đuổi nữa. Qua ngày hôm sau, cai đội Lượm vì biết rõ mặt Lâm Quang Ky nên việc bị bại lộ. Rất tức giận, Pháp sai người đem tất cả ra chém chết tại chợ Rạch Giá mà không cần xét xử.[3]

Tuy màu sắc của những câu chuyện có khác nhau, nhưng tựu trung, tất cả đều có điểm chung là ca ngợi, tán tụng tinh thần xả thân cứu chủ tướng của Lâm Quang Ky.[4]

Tưởng nhớ

Mộ Lâm Quang Ky và vợ

Sau này, khi Nguyễn Trung Trực bị bắt và cũng bị xử chém tại Rạch Giá, người dân làng Vĩnh Thanh Vân đã bí mật thờ hai ông ở đình thờ Cá Ông (Nam Hải đại vương), nay là ngôi Đình thần Nguyễn Trung Trực (Rạch Giá), tỉnh Kiên Giang. Nơi Đình thần xã Vĩnh Hòa Hiệp, tức làng Tà Niên xưa cũng có bài vị thờ ông. Và tên ông cũng như tên của Nguyễn Trung Trực đều được đặt cho hai đường phố lớn, hai ngôi trường học khang trang và danh tiếng của tỉnh này.

Tại làng Vĩnh Hòa Đông thuộc tổng Kiên Định, huyện Kiên Giang, vốn là làng Vĩnh Hòa Đông xưa, hiện còn mộ phần vợ chồng ông[5]. Dòng họ Lâm ở đấy vẫn còn tôn thờ một mảnh vải, mà theo lời kể của người giữ di vật thì đó là vạt áo của Lâm Quang Ky do chính tay ông cắt đứt khi người vợ trẻ níu áo van xin ông đừng đi nhận cái chết thay.[6]

Chú thích

  1. ^ Nhiều người soạn, Hỏi đáp về cuộc khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực, Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, 2008, tr. 55.
  2. ^ Sau trận đồn Kiên Giang, Ông Tư, ông Búp bị Pháp chém chết cùng lúc với Lâm Quang Ky. Ông Niên bị Pháp đày ra Côn Đảo 12 năm, sau khi thả về ông bị mù và chết tại làng Vĩnh Hòa Hiệp. Riêng ông Ngàn, sách Lược sử Đình thần Vĩnh Hòa Hiệp (do Ban Bảo vệ di tích Lịch sử - Văn hóa Đình thần Vĩnh Hòa Hiệp tổ chức biên soạn và xuất bản 2008) không cho biết gì.
  3. ^ Làng Vĩnh Hòa Đông[liên kết hỏng] của Nguyễn Thị Diệp Mai.
  4. ^ Lâm Quang Ky – dấu lặng “Lê Lai Kiên Giang”
  5. ^ Từ Đình thần Vĩnh Hòa Hiệp nhìn sang bờ bên kia con rạch Tà Niên nhỏ, là khu mộ dòng họ Lâm (Lâm môn mộ sở). Mộ Lâm Quang Ky và vợ là bà Nguyễn Thị Thạnh ở hàng cuối cùng trong khu mộ ấy. Mộ ông bà Lâm Quang Ky đã được dán gạch men thời hiện đại, riêng bia mộ ông Lâm Quang Ky còn bị xóa những dòng chữ Hán để thay vào đó những dòng chữ Việt, khiến mất hết dáng vẻ cổ xưa (xem ảnh).
  6. ^ Ghi theo Nguyễn Thị Diệp Mai, tài liệu của Ban bảo vệ di tích Đình thần Vĩnh Hòa Hiệp không có chi tiết này.

Liên kết ngoài

Read other articles:

Keedie Babb

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2022. Keedie Babb (lahir 21 Oktober 1982) merupakan seorang penyanyi soprano berkebangsaan Inggris. Keedie memiliki jangkauan suara 3 oktaf. Namanya berasal dari penyanyi favorit ayahnya, Kiki Dee. Tahun 2003, Keedie mengikuti talent Show, Stairway to the S...

 

Canton of Redange

Canton in Nord, LuxembourgCanton of Redange Kanton RéidenCanton Coat of armsCoordinates: 49°48′N 5°48′E / 49.800°N 5.800°E / 49.800; 5.800CountryLuxembourgLegislative constituencyNordLAU 1LU00003Communes(cities in bold)BeckerichEllGroussbus-WalPréizerdaulRambrouchRedangeSaeulUseldangeVichtenArea • Total267.5 km2 (103.3 sq mi) • Rank2nd of 12Highest elevation(2nd of 12)554 m (1,818 ft)Lowest elevation(...

 

Balaidas Chatterjee

Indian footballer and coach (1900–1974) Balaidas Chatterjee Balaidas Chatterjee (in extreme right) with the Indian team at the 1948 London OlympicsPersonal informationDate of birth (1900-03-10)10 March 1900Date of death 1974Position(s) DefenderSenior career*Years Team Apps (Gls)1921–1927 Mohun Bagan 1927–1930 Aryan Club Managerial career?–1948 Mohun Bagan1948 India1949–1959 Bengal1953–1954 India1960s Mohun Bagan (team manager) *Club domestic league appearances and goals Balaidas C...

Boeing 747-400

Boeing 747-400 Boeing 747-400 Virgin Atlantic Airways Jenis Pesawat jet berbadan lebar Negara asal Amerika Serikat Pembuat Boeing Commercial Airplanes Penerbangan perdana 29 April 1988 Diperkenalkan 9 Februari 1989 dengan Northwest Airlines Status Tidak diproduksi Pengguna utama Atlas AirLufthansaUPS AirlinesCargolux Dibuat Varian penumpang: 1988–2005[1]Varian kargo: 1993–2009Varian kombi: 1989–2002 Jumlah 694[2] Dikembangkan dari Boeing 747-300 Varian Boeing YAL-1...

 

العلاقات الجامايكية الليختنشتانية

العلاقات الجامايكية الليختنشتانية جامايكا ليختنشتاين   جامايكا   ليختنشتاين تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الجامايكية الليختنشتانية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين جامايكا وليختنشتاين.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومر...

 

Maël (saint)

Breton saint Saint MaëlMael (left) depicted with Sulien (right) as co-patron of Corwen, with Christ in the centre.HermitBornBrittanyDiedIsle of BardseyVenerated inAnglican Communion Roman Catholic Church Eastern Orthodox ChurchCanonizedPre-CongregationFeast13 MayPatronageCorwen Maël was a fifth-century Breton saint who lived as a hermit in Wales. He was a follower of Cadfan from Brittany to Wales, ultimately to the Isle of Bardsey. His feast day is 13 May.[1] He is co-patron (w...

Victoria & Abdul

Victoria & AbdulPoster film Victoria & AbdulSutradaraStephen FrearsProduserTim BevanEric FellnerBeeban KidronTracey SeawardDitulis olehLee HallBerdasarkanVictoria & Abduloleh Shrabani BasuPemeranJudi DenchAli FazalEddie IzzardTim Pigott-SmithAdeel AkhtarMichael GambonPenata musikThomas NewmanSinematograferDanny CohenPenyuntingMelanie Ann OliverPerusahaanproduksiBBC FilmsPerfect World PicturesWorking Title FilmsCross Street FilmsDistributorFocus FeaturesTanggal rilis 3 Septem...

 

Ource

Pour les articles ayant des titres homophones, voir Ours (homonymie) et Ourse. l'Ource L'Ource à Autricourt. Cours de l'Ource (carte interactive du bassin de la Seine). Caractéristiques Longueur 100,4 km [1] Bassin 737 km2 [1] Bassin collecteur Seine Débit moyen 8,6 m3/s (Bar-sur-Seine (exutoire)) [2] Régime Pluvial océanique Cours Source principale Source de l'Ource · Localisation Beneuvre, plateau de Langres, Côte-d'Or · Altitude 430 m · Coordonnées 47° ...

 

Teleology in biology

Use of language of goal-directedness in the context of evolutionary adaptation Behaviour with a purpose: a young springbok stotting.[1][2] A biologist might argue that this has the function of signalling to predators, helping the springbok to survive and allowing it to reproduce.[1] Teleology in biology is the use of the language of goal-directedness in accounts of evolutionary adaptation, which some biologists and philosophers of science find problematic. The term tel...

William Findlay (governor)

American politician (1768–1846) For the Pennsylvania representative, see William Findley. William FindlayUnited States Senatorfrom PennsylvaniaIn officeDecember 10, 1821 – March 3, 1827Preceded byJonathan RobertsSucceeded byIsaac D. Barnard4th Governor of PennsylvaniaIn officeDecember 16, 1817 – December 19, 1820Preceded bySimon SnyderSucceeded byJoseph Hiester7th Treasurer of PennsylvaniaIn office1807–1817GovernorThomas McKeanSimon SnyderPreceded byIsaac Weaver, Jr....

 

Alat hormonal intrauterus

Mirena IntraUterine System Alat hormonal intrauterin, yang dijual dengan nama merek Mirena dan lain-lain, adalah sebuah alat intrauterin yang melepaskan hormon levonorgestrel ke dalam uterus.[1] Alat tersebut dipakai untuk pengendalian kelahiran, periode menstrual berat dan mencegah pembentukan laposan uterus dalam terapi penggantian estrogen.[1] Alat tersebut adalah salah satu bentuk pengendalian kelahiran paling efektif dengan tingkat kagagalan setahun sekitar 0.2%.[2 ...

 

Distretti del Vietnam

Distretti del Vietnam Dal punto di vista amministrativo, le province del Vietnam sono suddivise in distretti o distretti rurali (huyện), città dipendenti dalla provincia (thành phố trực thuộc tỉnh) e cittadine (thị xã), tutte suddivisioni amministrative di secondo livello. Alcune isole poco abitate hanno a volte il titolo di isola (đảo) ma in pratica si tratta sempre di distretti rurali. Le municipalità a controllo diretto, che sono allo stesso livello delle province, sono ...

Brannon Braga

Brannon BragaBraga pada San Diego Comic-Con International bulan Juli 2011.Lahir14 Agustus 1965 (umur 58)Bozeman, MontanaKebangsaanPekerjaanproduser televisipenulis naskah Brannon Braga (lahir 14 Agustus 1965)[1] adalah produser dan penulis naskah televisi berkebangsaan Amerika. Ia sekarang bekerja sebagai produser eksekutif Terra Nova. Braga terkenal akan perannya dalam pembuatan serial Star Trek. Ia telah menangani tiga dari empat seri televisi modern Star Trek dan dua buah fil...

 

Guyot

For other uses, see Guyot (disambiguation). Isolated, flat-topped underwater volcano mountain The Bear Seamount (left), a guyot in the northern Atlantic Ocean In marine geology, a guyot (/ˈɡiː.oʊ, ɡiːˈoʊ/),[1][2] also called a tablemount, is an isolated underwater volcanic mountain (seamount) with a flat top more than 200 m (660 ft) below the surface of the sea.[3] The diameters of these flat summits can exceed 10 km (6 mi).[3] Guyot...

 

Amendments to the Voting Rights Act of 1965

Amendments to U.S. legislation President George W. Bush signs amendments to the Act in July 2006 The U.S. Congress enacted major amendments to the Voting Rights Act of 1965 in 1970, 1975, 1982, 1992, and 2006. Each of these amendments coincided with an impending expiration of some of the Act's special provisions, which originally were set to expire by 1970. However, in recognition of the voting discrimination that continued despite the Act, Congress repeatedly amended the Act to reauthorize t...

Nathaniel Gordon

American slave trader (1826–1862) Nathaniel GordonAn 1862 illustration of Gordon's execution by Harper's WeeklyBorn(1826-02-06)February 6, 1826Portland, Maine, U.S.DiedFebruary 21, 1862(1862-02-21) (aged 36)Tombs Prison, New York City, New York, U.S.[1]Cause of deathExecution by hangingCriminal statusExecutedMotiveFinancial gainConviction(s)Engaging in the slave trade (33 U.S.C. § 381)Criminal penaltyDeathDetailsVictimsHundredsSpan of crimes1851 – Augu...

 

Buffer zone

This article is about buffer zones in general. For use relating to abortion, see Legal protection of access to abortion. For the Karachi neighbourhood, see Buffer Zone, Karachi. Intermediate region, typically between belligerent entities Map of the current buffer zone in Cyprus, between the Greek Republic of Cyprus in the south and the Turkish Republic of Northern Cyprus in the north. Modern buffer zone on the Belarus-Poland border in Brest with a security electric fence, a ploughed trace-con...

 

La Monte, Missouri

Pemandangan di La Monte, Missouri La Monte adalah sebuah kota di Pettis County, Missouri, Amerika Serikat. Populasi adalah 1.140 pada sensus 2010. Sejarah La Monte awalnya disebut Boomer, dan dengan nama terakhir itu disepuh pada tahun 1866.[1] Nama La Monte yang sekarang, setelah seorang kenalan seorang kepala kantor pos awal, diadopsi pada tahun 1870 ketika rel kereta api diperpanjang melalui lingkungan itu.[1] Geografi La Monte terletak di Missouri Route 127 di utara US Rou...

Magnetes

Ancient Greek tribe The Magnetes (Greek: Μάγνητες) were an ancient Greek tribe. In book 2 of the Iliad, Homer includes them in the Greek Army that is besieging Troy, and identifies their homeland in Thessaly, in a part that is still known as Magnesia.[1] Later, they participated in the Greek colonisation of Western Anatolia by founding two prosperous cities: Magnesia on the Maeander and Magnesia ad Sipylum. Mythology According to the Hesiodic Catalogue of Women (fr. 7), Thyia,...

 

Fall of Philadelphia

Siege in Asia Minor (c. 1378–1390) This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Fall of Philadelphia – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 202...