Lý Hoặc Luận

Tập tin:Lý Hoặc luận mâu tử.jpg
Tranh về Mâu Tử và Lý Hoặc Luận

Lý Hoặc Luận (chữ Hán: 理惑論) có nghĩa là bộ luận lý giải những điều mê lầm của một số người không hiểu đạo Phật, do Mâu Tử (người Thương Ngô, nay thuộc Quảng Tây, Trung Quốc) viết bằng chữ Hán vào cuối thế kỷ 2[1] nhưng năm nào thì chưa rõ [2].

Nguyên nhân ra đời

Trong (hoặc sau) quá trình tu học và truyền giáo tại Giao Châu, Mâu Tử viết Lý Hoặc Luận. Đây là cuốn sách đầu tiên viết về Đạo Phật bằng chữ Hán [3] theo lối vấn đáp, là lối thường được các luận sư Phật giáo ở Ấn Độ dùng để truyền bá giáo lý vào thời kỳ Phật giáo bộ phái, tức vào khoảng 200 năm sau khi Phật Thích Ca nhập Niết-bàn[4].

Trong bài Tựa sách Lý Hoặc Luận, Mâu Tử cho biết "sau khi vua Hán Linh Đế băng hà, thiên hạ nhiễu loạn, chỉ có Giao Châu là yên ổn, các bậc dị nhân phương Bắc đều tới đây, phần lớn đều tin theo thuật thần tiên tịch cốc trường sinh. Hồi ấy có nhiều học giả, Mâu Tử (lúc này đã sang Giao Châu cùng mẹ) thường lấy Ngũ kinh ra vấn nạn, các Đạo gia và thuật sĩ không ai đối đáp cho xuôi được"...Để không bị chê là người "đã phản lại Ngũ kinh mà theo dị đạo", và để không phải tranh luận với họ nữa, vì "nếu mở miệng thì cũng là phi đạo, mà im lặng thì ra như bất lực", Mâu Tử "bèn dùng bút mực, lược dẫn lời thánh hiền mà chứng giải điều mình nghĩ" làm ra sách Lý Hoặc Luận [5].

Nội dung sơ lược

Cuốn Lý Hoặc Luận gồm 37 câu hỏi đáp, giữa tác giả và những người theo Đạo Nho (chủ yếu) và Đạo Lão (số câu ít hơn, chỉ từ câu 29 trở đi). Đại lược như sau:

  • Câu hỏi 1 và 2: Hỏi về lai lịch Phật Thích Ca. Theo Mâu Tử, đây không phải là một nhân vật lịch sử thường tình, mà là một bậc siêu nhân, có thần thông biến hóa.
  • Câu 3 và 4: Hỏi về đạo trong Đạo Phật. Theo Mâu Tử, tính sâu xa và huyền diệu của Đạo không thể nào lấy suy tư và ngôn ngữ thế gian để soi thấu được.
  • Câu 5: Hỏi đáp về số lượng kinh sách Đạo Phật. Người hỏi cho rằng Kinh Phật quá nhiều làm sao học hết được, không như Đạo Nho chỉ có Tứ thư và Ngũ kinh.
  • Câu 6, 7, 8, 9 và 10: Trong phần trả lời, Mâu Tử bài bác tư tưởng hẹp hòi, câu nệ của Đạo Nho. Người tăng sĩ cạo bỏ râu tóc, xa lìa vợ con, bỏ tài sản...có nghĩa là bỏ cái sinh diệt để được cái bất diệt. Đạo Nho cho rằng không con thừa kế là tội bất hiếu lớn nhất là không đúng, bởi hiếu đạo không phải chỉ có việc này.
  • Câu 11 và 12: Hỏi đáp về cách ăn mặc, ứng xử của tăng sĩ ở Giao Châu thời đó. Theo Mâu Tử, người tu hành không được ăn mặc theo các tập quán sang trọng của thế gian. Ăn, mặc và ngủ nghỉ đều phải không đầy đủ, bởi có tri túc thường túc mới có phẩm hạnh cao dày. Khi giao tiếp, tăng sĩ không quỳ, không tỏ vẻ săn đón (câu 11 cho biết tăng sĩ lúc bấy giờ mặc áo màu đỏ và quy tắc ứng xử cũng theo quy cách của tăng sĩ Ấn Độ).
  • Câu 13 và 14: Hỏi đáp về thuyết tái sinh của Đạo Phật. Trong câu 14, Mâu Tử phê phán tư tưởng "Đại Hán" trong giới Nho sĩ. Bởi họ luôn cho học thuyết của đạo mình là chân lý tuyệt đối, là siêu việt.
  • Câu 15 và 16: Trong phần trả lời, Mâu Tử nêu tư tưởng "y pháp không y nhân" (theo pháp không theo người). Không vì một số tăng sĩ mê rượu chè, có vợ con, mua rẻ bán đắt, dối trá...mà cho Đạo Phật là xấu, vì đạo nào chẳng có hạng người này.
  • Câu 17, 18, 19 và 20: Mâu Tử trả lời về các vấn đề như hạnh bố thí, lối thuyết giảng trong Kinh Phật hay dùng ví dụ, hình ảnh...
  • Câu 21: Mâu Tử xác định Phật giáo du nhập Giao Châu cùng lúc với Phật giáo du nhập vào đất Trung Quốc (đời Hán Minh Đế, năm 67).
  • Câu 22 đến câu 28: Trong phần trả lời,Mâu Tử so sánh Đạo Phật với Đạo Nho và Đạo Lão. Theo ông, Đạo Phật là mặt trời, là quả thơm ngon.
  • Câu 29 đến câu 37 (là các câu hỏi đáp giữa tác giả và người đại diện Lão giáo): Trong phần trả lời, Mâu Tử cho rằng các phép thanh đàm, tịch cốc, luyện phép trường sinh...đều do các đạo gia đời sau bày đặt ra. Lão Tử không chủ trương như thế, vì trong sách của ông có câu: "Trời đất còn không tồn tại lâu dài, huống chi là con người".

Cuối sách, người hỏi không có gì thắc mắc nữa, khen ngợi Mâu Tử đã giải đáp đầy đủ về những điều họ chưa nghe bao giờ. Sau đó, người hỏi xin quy y theo Đạo Phật[6]

Giá trị

Sau khi ra đời, Lý Hoặc Luận dần trở nên nổi tiếng. Đến thế kỷ 6, sách đã có mặt trong bộ Hoằng Minh tập do Tăng Hựu sưu tầm và khắc in. Trong Tùy chí và Đường chí, Lý Hoặc Luận cũng đã được nhắc đến [7].

Mấy thế kỷ gần đây, Lý Hoặc Luận càng được các nhà nghiên cứu chú ý nhiều hơn, trong đó có Tôn Di Nhương, Chu Thúc Da, Từ Gia Tích, Hồ Thích, Lương Khải Siêu, Lã Sĩ Bằng (đều là người Trung Quốc), Paul Pelliot, Henri Maspéro (đều là người Pháp), Fukui Kojien, Mastsumoto Bunzaburo (đều là người Nhật Bản), Nguyễn Lang (TS. Thích Nhất Hạnh), Trần Văn Giáp, Nguyễn Đăng Thục, Lê Mạnh Thát (đều là người Việt)...

Và tất cả có một điểm chung là nhờ Lý Hoặc Luận, người đời sau biết được khá rõ tư tưởng, tín ngưỡng, tình trạng Phật giáo Giao Châu và đôi điều về bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ [8].

Xem thêm

Chú thích

  1. ^ Mặc dù còn có một vài ý kiến khác, nhưng một số tác giả, trong đó có Hồ Thích, Pelliot, Nguyễn Lang,...đều đồng ý rằng bài Tựa và phần chính tác phẩm Lý Hoặc Luận được sáng tác vào cuối thế kỷ 2. Nhưng sau đó có người sửa chữa thêm thắt khiến bản văn có đôi chỗ mang ngữ phong của thế kỷ 3 và thế kỷ 5 (xem chi tiết trong Việt Nam Phật giáo sử luận (Tập 1, tr. 56) của GS. Nguyễn Lang.
  2. ^ Cũng không rõ Mâu Tử khởi soạn và hoàn thành Lý Hoặc Luận ở Giao Châu hay ở Trung Quốc, nhưng theo bài Tựa (nếu không bị người đời sau thêm bớt hay sửa chữa) thì chắc là tại Thương Ngô, bởi trong đó có câu: "Trước kia Mâu Tử cùng mẹ tới tỵ nạn ở Giao Chỉ, năm 26 tuổi về Thương Ngô cưới vợ", tức là kể sự việc đã xảy ra rồi.
  3. ^ Theo GS. Nguyễn Tài Thư (chủ biên), Lịch sử Phật giáo Việt Nam (tr. 54) và TT. Thích Minh Tuệ, Lịch sử Phật giáo Việt Nam (tr. 68).
  4. ^ Theo TT. Thích Minh Tuệ (tr. 65) và GS. Nguyễn Tài Thư (tr. 55).
  5. ^ Những chữ trong ngoặc trích từ bài Tựa. Xem toàn văn bản dịch của GS. Nguyễn Lang tại wesite Thư viện Thích Nhất Hạnh [1] Lưu trữ 2011-04-17 tại Wayback Machine.
  6. ^ Phần soạn này dựa theo sách của TT. Thích Minh Tuệ (tr. 65-67) và của GS. Nguyễn Tài Thư (tr.57-62)
  7. ^ Theo GS. Nguyễn Lang (tr. 53-54), GS. Nguyễn Tài Thư (tr. 55) và TT. Thích Minh Tuệ (tr. 65).
  8. ^ Theo GS. Nguyễn Lang, tr. 53-54.

Sách tham khảo chính

  • Nguyễn Lang (tức Thiền sư Thích Nhất Hạnh), Việt Nam Phật giáo sử luận (Tập 1). Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội, 1992.
  • Thích Minh Tuệ, Lịch sử Phật giáo Việt Nam. Thành hội Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản, 1993.
  • Trần Văn Giáp, "Phật giáo Việt Nam từ khởi nguyên đến thế kỷ 13" in trong Nhà sử học Trần Văn Giáp. Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1996.
  • Nguyễn Tài Thư (chủ biên),Lịch sử Phật giáo Việt Nam. Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1991.
  • Nguyễn Đăng Thục, Lịch sử tư tưởng Việt Nam (Tập 3). Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, 1992.

Liên kết ngoài

Read other articles:

Holly Williams (musician)

American singer-songwriter (born 1981) For other people named Holly Williams, see Holly Williams (disambiguation). This biography of a living person needs additional citations for verification. Please help by adding reliable sources. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately from the article and its talk page, especially if potentially libelous.Find sources: Holly Williams musician – news · newspapers&...

 

2001

2001可以指： 时间 2001年 音乐 2001 (德瑞医生专辑) 这是一个消歧义页，羅列了有相同或相近的标题，但內容不同的条目。如果您是通过某條目的内部链接而转到本页，希望您能協助修正该處的内部链接，將它指向正确的条目。

 

List of Knight's Cross of the Iron Cross recipients of the Luftwaffe fighter force

Knight's Cross recipientsAllgradesGrand CrossGolden Oak Leaves, Swordsand DiamondsOak Leaves, Swords and DiamondsOak Leaves and SwordsOakLeaves 1940–41 1942 1943 1944 1945 Foreign Knight'sCross A Ba–Bm Bn–Bz C D E F G Ha–Hm Hn–Hz I J Ka–Km Kn–Kz L M N O P Q R Sa–Schr Schu–Sz T U V W X–Z Foreign  Knight's Cross The Knight's Cross of the Iron Cross (German: Ritterkreuz des Eisernen Kreuzes) and its variants were the highest military award in Nazi Germany. Recipients ar...

Eannatum

Fragmen Prasasti Hering Eannatum (Bahasa Sumeria (kuneiform):𒂍𒀭𒈾𒁺, É.AN.NA-tum2) merupakan seorang raja Sumeria dari Lagash; ia mendirikan salah satu kerajaan pertama yang dapat diverifikasi di dalam sejarah. Satu prasasti yang ditemukan di sebuah batu besar menyatakan bahwa Eannatum adalah nama Sumerianya, sementara nama Tidnu (Amorinya) adalah Lumma. Penaklukan Sumeria Eannatum, cucu Ur-Nanshe, adalah raja Lagash yang menaklukkan seluruh Sumeria, termasuk Ur, Nibru, Akshak (dik...

 

Человек прямоходящий

† Человек прямоходящий Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:Синапсиды�...

 

Montegranaro Calcio Fermana Football Club 2017-2018

Voce principale: Montegranaro Calcio Fermana Football Club. Montegranaro Calcio Fermana Football ClubStagione 2017-2018Sport calcio Squadra Fermana Allenatore Flavio Destro All. in seconda Vincenzo Rodia Presidente Umberto Simoni Serie C14° Coppa Italia Serie CFase a gironi StadioStadio Bruno Recchioni (8.850) Abbonati444 Maggior numero di spettatori3.283 vS Sambenedettese (20 settembre 2017) Minor numero di spettatori680 vs Ravenna (22 dicembre 2017) Media spettatori1.300 2016-2017 20...

WBBB

Adult hits radio station in Raleigh, North Carolina, United States WBBBRaleigh, North CarolinaBroadcast areaRaleigh/DurhamResearch TriangleFrequency96.1 MHzBranding96.1 BBBProgrammingFormatAdult hitsOwnershipOwnerCurtis Media Group(Carolina Media Group, Inc.)Sister stationsWKIX-FM, WKIX, WKJO, WKXU, WPLW-FM, WPTF, WQDR, WQDR-FMHistoryFirst air date1949 (as WNAO-FM)Former call signsWNAO-FM (1949–1955)WKIX-FM (1955–1972)WYYD (1972–1985)[1]WYLT (1985–1993)WKIX-FM (1994–1998) ...

 

Dorrigo National Park

National park in New South Wales Dorrigo National ParkNew South WalesIUCN category II (national park) View from the Skywalk, Dorrigo National ParkDorrigo National ParkNearest town or cityDorrigoCoordinates30°20′53″S 152°49′19″E / 30.34806°S 152.82194°E / -30.34806; 152.82194Established1 October 1967 (1967-10-01)Area119 km2 (45.9 sq mi)Managing authoritiesNational Parks and Wildlife Service (New South Wales)WebsiteDorrigo Nation...

 

Symphony No. 2 (Brahms)

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Symphony No. 2 Brahms – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2010) (Learn how and when to remove this message) Symphony in D majorNo. 2by Johannes BrahmsThe composer c. 1872Opus73Composed1877 (1877)Performed30 December 1877...

Pheidippides

Pheidippides Patung Pheidippides di Jalan Marathon.Lahirsekitar 530 SMAthenaMeninggalsekitar 490 SMAthena Pheidippides (Yunani: Φειδιππίδης, terkadang disebut Phidippides, oleh Herodotos dan Plutarkhos,[1] atau Philippides), pahlawan Yunani kuno, adalah tokoh utama dalah kisah yang menjadi inspirasi bagi perlombaan olahraga modern, maraton. Kisah tradisionalnya menceritakan bahwa Pheidippides (530 SM–490 SM), sorang pembawa pesan atau hemerodrome Athena[2] (d...

 

Ohio Bureau of Workers' Compensation

This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Ohio Bureau of Workers' Compensation – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2018) (Learn ...

 

Sainte-Enimie

You can help expand this article with text translated from the corresponding article in French. (July 2015) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the French article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text into the English Wikipedia...

马哈茂德·艾哈迈迪内贾德

馬哈茂德·艾哈迈迪-内贾德محمود احمدی‌نژاد第6任伊朗總統任期2005年8月3日—2013年8月3日副总统帷爾維茲·達烏迪穆罕默德-禮薩·拉希米领袖阿里·哈梅內伊前任穆罕默德·哈塔米继任哈桑·魯哈尼不结盟运动秘书长任期2012年8月30日—2013年8月3日前任穆罕默德·穆尔西继任哈桑·魯哈尼德黑蘭市長任期2003年6月20日—2005年8月3日副职阿里·賽義德盧前任哈桑·馬利克邁達尼�...

 

2016年美國總統選舉

2016年美國總統選舉 ← 2012 2016年11月8日 2020 → 538個選舉人團席位獲勝需270票民意調查投票率55.7%[1][2] ▲ 0.8 %   获提名人 唐納·川普 希拉莉·克林頓 政党 共和黨 民主党 家鄉州 紐約州 紐約州 竞选搭档 迈克·彭斯 蒂姆·凱恩 选举人票 304[3][4][註 1] 227[5] 胜出州/省 30 + 緬-2 20 + DC 民選得票 62,984,828[6] 65,853,514[6]...

 

Igbo Landing

Historic site at Dunbar Creek, Georgia Igbo LandingThe area of Igbo LandingLocationDunbar Creek, St. Simons Island in Glynn County, Georgia, United StatesCoordinates31°11′14″N 81°23′14″W / 31.18722°N 81.38722°W / 31.18722; -81.38722Location of Igbo Landing in Georgia Igbo LandingA 1930 post card showing moonlight on Dunbar River, Glynn Haven, St. Simons Island, GeorgiaDateMay 1803 (1803-05)ParticipantsA group of 75 Igbo enslaved people [1]...

الميثاق الأوروبي للغات الإقليمية أو لغات الأقليات

CET 148 الميثاق الأوروبي للغات الإقليمية أو لغات الأقليات الدول الأعضاء التي وقعت وصدقت باللون الأخضر الداكن، وتلك التي وقعت ولكن لم تصدق باللون الأخضر، وتلك التي لم توقع ولم تصدق بالأبيض، والدول غير الأعضاء في مجلس أوروبا بالرمادي. المصدر: قائمة الموقعين list of signatories بموقع م�...

 

List of council camps (Boy Scouts of America)

List of Scout camps List of BSA council campsScout fleur-de-lis at the Hood Scout Reservation  Scouting portal There are hundreds of local council camps of the Boy Scouts of America operated by the Boy Scouts of America. Contents Active Camps Alabama Alaska Arizona Arkansas California Colorado Connecticut Delaware Florida Georgia Hawaii Idaho Illinois Indiana Iowa Kansas Kentucky Louisiana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Mississippi Missouri Montana Nebraska Nevada New Ha...

 

Treaty of Paris between Italy and the Allied Powers

1947 treaty between Italy and the Allies This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Treaty of Paris between Italy and the Allied Powers – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2013) (Learn how and when to remove this message) You can help expand this article with text translated from the ...

Guerra sino-indiana

Guerra sino-indianaSoldati indiani di pattuglia durante la guerra di confine sino-indianaData10 ottobre - 21 novembre 1962 LuogoAksai Chin e Arunachal Pradesh (sud del Tibet) EsitoVittoria cinese Modifiche territorialiLa Cina conquista l'area denominata Aksai Chin e mantiene il controllo del Tibet Schieramenti India Cina Comandanti Brij Mohan Kaul Jawaharlal Nehru Sarvepalli Radhakrishnan V. K. Krishna Menon Pran Nath Thapar Luo Ruiqing Zhang Guohua Mao Zedong Liu Bocheng Lin Biao Z...

 

Polychrome brickwork

Use of bricks of different colours for decoration This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Polychrome brickwork – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2021) (Learn how and when to remove this message) Menier Chocolate Factory, Noisiel, France, 1872, a particularly elaborate example of ...