Hậu Lý Nam Đế

Vạn Xuân Thánh Vũ Đế
萬春聖武帝
Vua Việt Nam
Vua nước Dã Năng
Trị vì555 – 571
Tiền nhiệmĐào Lang Vương
Kế nhiệmThay đổi quốc hiệu
Hoàng Đế Vạn Xuân
Tại vị571 - 602
Tiền nhiệmTriệu Việt Vương
Kế nhiệmLý Sư Lợi
Thông tin chung
Sinh518
Mất602
Tây An
Hậu duệLý Nhã Lang
Húy
Lý Phật Tử (李佛子)
Thụy hiệu
Nam Việt Hoàng Đế (後)南越皇帝
Anh Liệt Nhân Hiếu Khâm Minh Thánh Vũ Hoàng Đế
(英烈仁孝欽明聖武皇帝)[1]
Triều đạiNhà Tiền Lý

Hậu Lý Nam Đế (chữ Hán: 後李南帝; trị vì: 571 – 602) là vua nhà Tiền Lý trong lịch sử Việt Nam. Ông tên thật là Lý Phật Tử (李佛子; 518 – 602), người huyện Thái Bình (tỉnh Sơn Tây cũ, nay là Hà Nội), là cháu họ của Lý Nam Đế.

Ẩn náu ở động Dã Năng

Đầu năm 544, sau khi đánh thắng quân Lương, Lý Bí xưng hiệu là Nam Việt đế, đặt tên nước là Vạn Xuân.

Tháng 6 năm 545, vua Lương là Lương Vũ Đế (Tiêu Diễn) cử Dương Phiêu, Trần Bá Tiên, Tiêu Bột đi đánh Vạn Xuân. Trần Bá Tiên là tướng giỏi nhà Lương. Quân Lương đến Vạn Xuân, Lý Nam Đế mang quân ra đánh bị thua nặng mấy trận, mất thành Gia Ninh (545), sau đó lui về quận Tân Xương là vùng của người Lạo, lại bị quân Lương đánh úp tại hồ Điển Triệt (546), phải ẩn náu trong động Khuất Lão, giao lại binh quyền cho tả tướng quân Triệu Quang Phục.

Trong khi đó, Lý Phật Tử cùng anh Lý Nam Đế là Lý Thiên Bảo đem ba vạn người vào Cửu Chân, đánh chiếm được Đức Châu (Nghệ An), giết tướng nhà Lương là Trần Văn Giới. Sau đó, hai tướng họ Lý mang quân ra đánh Ái Châu (Thanh Hóa), Trần Bá Tiên mang quân tới đánh, Thiên Bảo và Phật Tử bị thua, bèn thu nhặt quân còn sót được vạn người chạy sang đất người Di Lạo ở Ai Lao.

Lý Thiên Bảo thấy động Dã Năng ở đầu nguồn Đào Giang, đất phẳng rộng màu mỡ có thể ở được, Lý Thiên Bảo mới đắp thành để ở, nhân tên đất ấy mà đặt quốc hiệu. Đến bây giờ quân chúng tôn làm chúa, xưng là Đào Lang Vương. Lý Phật tử là tướng dưới quyền.

Triệu Quang Phục đóng quân trong đầm Dạ Trạch cầm cự với Trần Bá Tiên, quân dân tôn xưng là Dạ Trạch Vương. Tháng 3 năm 548, nghe tin Lý Nam Đế mất trong động Khuất Lão, Triệu Quang Phục lên ngôi vua, xưng hiệu Triệu Việt Vương. Năm 550, gặp lúc bên nước Lương xảy ra loạn Hầu Cảnh, nhà Lương gọi Bá Tiên về, ủy quyền cho tỳ tướng là Dương Sàn cầm quân. Triệu Việt Vương tung quân ra đánh, giết chết Dương Sàn. Quân Lương tan vỡ chạy về Bắc. Triệu Việt Vương lấy lại được nước Vạn Xuân, đóng đô ở thành Long Biên.

Gây hấn với Triệu Việt Vương

Triệu Việt Vương làm vua ở thành Long Biên. Lý Thiên Bảo làm Đào Lang Vương ở nước Dã Năng. Năm 555, Thiên Bảo chết, không có con nối dõi, quân chúng suy tôn Lý Phật Tử lên nối ngôi.

Năm 557, Lý Phật Tử đem quân xuống miền Đông đánh nhau với Triệu Việt Vương ở huyện Thái Bình. Hai bên năm lần giáp trận, chưa phân thắng bại, quân của Phật Tử có phần kém thế hơn. Phật Tử liệu không thắng được bèn xin giảng hòa xin ăn thề. Triệu Việt Vương nghĩ ông là người họ của Lý Nam Đế, không nỡ cự tuyệt, bèn chia địa giới ở bãi Quân Thần (nay là hai xã Thượng Cát, Hạ Cát ở huyện Từ Liêm) cho ở phía tây của nước.

Lý Phật Tử dời đến thành Ô Diên (nay là xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng).

Thông gia để đoạt nước

Lý Phật Tử có con trai là Nhã Lang Vương, xin lấy con gái của Triệu Việt Vương là Cảo Nương. Việt Vương bằng lòng, nên hai nhà kết thành thông gia. Vì yêu quý Cảo Nương nên Việt Vương cho Nhã Lang ở rể.

Sau Nhã Lang biết được bí mật về quân sự của Triệu Việt Vương, báo lại cho Phật Tử. Lý Phật Tử mang quân đánh úp Việt Vương. Việt Vương tự biết thế yếu không thể chống được, bèn đem con gái chạy về phía nam, muốn tìm nơi đất hiểm để ẩn náu tung tích, nhưng đến đâu cũng bị quân Lý Phật Tử đuổi theo sau gót. Việt Vương cưỡi ngựa chạy đến cửa biển Đại Nha, cùng đường, bèn nhảy xuống biển tự vẫn.

Lý Phật Tử lên làm vua cả nước, đóng đô ở Phong Châu. Vì ông cũng xưng là Lý Nam Đế, nên đời sau gọi là Hậu Lý Nam Đế để phân biệt với Lý Bí.

Đầu hàng

Tại Trung Hoa, nhà Tuỳ đã diệt nhà Trần[2] thống nhất toàn quốc năm 589. Vua Tùy sai sứ mang lệnh sang dụ Lý Phật tử sang chầu. Năm 602, Tổng quản Quế Châu nhà Tùy là Lệnh Hồ Hy theo lệnh của Tùy Văn Đế sai sứ thúc giục Hậu Lý Nam Đế. Ông thoái thác xin khất tới tháng 11 năm đó lên đường. Theo Tùy thư, Lệnh Hồ Hy vốn chỉ muốn ràng buộc Lý Phật Tử nên bằng lòng theo lời xin, nhưng có người lại kiện Lệnh Hồ Hy ăn hối lộ của Lý Phật Tử với Tùy Văn Đế.[3]

Vua Tùy bèn sai bắt trói Lệnh Hồ Hy và hạ lệnh đánh Vạn Xuân. Thừa tướng Dương Tố tiến cử Thứ sử Qua Châu là Lưu Phương. Vua Tùy xuống chiếu sai Lưu Phương thống lĩnh 27 doanh quân sang đánh.

Nghe tin quân địch kéo sang, Hậu Lý Nam Đế sai con của người anh là Lý Đại Quyền giữ thành Long Biên, Biệt súy là Lý Phổ Đỉnh giữ thành Ô Diên, còn tự Lý Phật Tử đóng ở thành Cổ Loa.

Quân Tùy đến núi Đô Long[4] gặp quân Lý, Lưu Phương đánh tan hết, rồi tiến quân sang đến cạnh dinh của Lý Phật Tử. Lưu Phương lấy dụ hàng. Hậu Lý Nam Đế sợ hãi xin đầu hàng, bị quân Tùy bắt đưa về Trung Hoa xử tử chết.

Dân làm đền thờ ông ở cửa biển Tiểu Nha[5] để đối với đền thờ Triệu Việt Vương[cần dẫn nguồn].

Nhận định

Nhận định về Lý Phật Tử, các soạn giả của Đại Việt Sử ký Toàn thư viết:

Toàn thư cũng dẫn lời nhận xét thẳng thắn của sử thần Ngô Sĩ Liên:

Xem thêm

Tham khảo

Chú thích

  1. ^ Việt Điện U Linh Tập-Hậu Lý Nam Đế
  2. ^ Con cháu Trần Bá Tiên
  3. ^ Viện Sử học, sách đã dẫn, tr 349
  4. ^ Tức núi Tụ Long thuộc Hà Giang trước đây, nay thuộc Khai Hóa, Vân Nam
  5. ^ Tức cửa Càn, phía nam cửa Đại An

Read other articles:

العلاقات الأفغانية الميكرونيسية

العلاقات الأفغانية الميكرونيسية أفغانستان ولايات ميكرونيسيا المتحدة   أفغانستان   ولايات ميكرونيسيا المتحدة تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الأفغانية الميكرونيسية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين أفغانستان وولايات ميكرونيسيا المتحدة.[1][2][3][...

 

Australian Seniors Card

Concession card issued by Australian governments Seniors CardThe front of a South Australian Seniors Card shown with Adelaide Metro accessTypeconcession cardIssued byStates and Territories of  AustraliaPurposeIdentification for benefitsEligibilityPermanent residents of Australia aged 60 or over, reduced working hoursExpirationnoneCostGenerally no charge The Australian Seniors Card is a card issued by various Australian State and Territory governments to permanent residents, over a partic...

 

Lysekil

Place in Bohuslän, SwedenLysekilFrom the top, left to right: Lysekil skyline, the Gentry Salon, Gamlestan, Pinnevik beach, Lysekil church, and the Town Park.LysekilShow map of Västra GötalandLysekilShow map of SwedenCoordinates: 58°16′39″N 11°26′33″E / 58.27750°N 11.44250°E / 58.27750; 11.44250CountrySwedenProvinceBohuslänCountyVästra Götaland CountyMunicipalityLysekil MunicipalityArea[1] • Total3.75 km2 (1.45 sq mi)...

Constantin Hansen

Danish artist (1804–1880) Constantin HansenConstantin Hansen Illustreret Tidende, 4. april 1880Born(1804-11-03)3 November 1804Rome, Papal StatesDied29 March 1880(1880-03-29) (aged 75)Copenhagen, DenmarkNationalityDanishEducationRoyal Danish Academy of Fine ArtsKnown forPaintingNotable workA Group of Danish Artists in Rome (1837) The Danish Constituent Assembly (1861-1865)MovementDanish Golden Age, Romanticism The Danish Constituent Assembly (1861-1865) A Group of Danish Artists in...

 

趙家驤

追晉陸軍二級上將趙家驤將軍个人资料出生1910年 大清河南省衛輝府汲縣逝世1958年8月23日(1958歲—08—23)（47—48歲） † 中華民國福建省金門縣国籍 中華民國政党 中國國民黨获奖 青天白日勳章（追贈）军事背景效忠 中華民國服役 國民革命軍 中華民國陸軍服役时间1924年－1958年军衔 二級上將 （追晉）部队四十七師指挥東北剿匪總司令部參謀長陸軍�...

 

Carl Friedrich Zelter

Carl Friedrich Zelter BiografiKelahiran11 Desember 1758 Berlin Kematian15 Mei 1832 (73 tahun)Berlin Tempat pemakamanSophienkirche Galat: Kedua parameter tahun harus terisi! KegiatanPekerjaankomponis, music teacher, dirigen Bekerja diUniversitas Humboldt Berlin GenreMusik klasik Murid dariCarl Friedrich Christian Fasch MuridGiacomo Meyerbeer, Felix Mendelssohn, Fanny Mendelssohn dan Wilhelm Heiser KeluargaPasangan nikahJulie Pappritz (1796–) Carl Friedrich Zelter Carl Friedrich Z...

Svein Tuft

Canadian cyclist Svein TuftTuft at the 2008 UCI Road World Championships.Personal informationFull nameSvein TuftNicknameSveinoBorn (1977-05-09) May 9, 1977 (age 46)Langley, British Columbia, CanadaHeight1.80 m (5 ft 11 in)Weight74 kg (163 lb; 11.7 st)Team informationCurrent teamRetiredDisciplineRoadRoleRiderRider typeDomestique Time trialistAmateur teams2001Mercury–Viatel (stagiaire)2004Symmetrics Professional teams2002–2003Prime Alliance ...

 

История христианства в Центральной Азии

ХристианствоБиблия Ветхий Завет Новый Завет Евангелие Десять заповедей Нагорная проповедь Апокрифы Бог, Троица Бог Отец Иисус Христос Святой Дух История христианства Апостолы Хронология христианства Раннее христианство Гностическое христианство Вселенские соборы Н...

 

Champlain Regional College

College in Quebec, Canada For the college in Vermont, United States, see Champlain College. Champlain Regional CollegeTypeCollegeEstablishedApril 7, 1971DirectorDr. Odette CôtéActing Director of StudiesPaul KaeserAcademic staff463 faculty (Fall 2014, all 3 campuses combined) [1] [needs update]Administrative staff38 management, 37 professionals, 100 support staff (Fall 2014, at all 3 campuses combined with College Administration) [1][needs update]Students5,026...

Lukas Ligeti

Austrian-American composer and percussionist Ligeti in 2014 Lukas Ligeti (born in Vienna, Austria, 13 June 1965) is an Austrian-American composer and percussionist.[1] His work incorporates elements of jazz, contemporary classical and various world musics, especially African traditional and popular music styles.[2] Biography Ligeti is of Hungarian ancestry and is the son of the noted composer György Ligeti (1923–2006). He holds a master's degree from the University of Music...

 

俄亥俄州

  「俄亥俄」重定向至此。关于其他用法，请见「俄亥俄 (消歧义)」。 俄亥俄州 美國联邦州State of Ohio 州旗州徽綽號：七葉果之州地图中高亮部分为俄亥俄州坐标：38°27'N－41°58'N, 80°32'W－84°49'W国家 美國加入聯邦1803年3月1日，在1953年8月7日追溯頒定（第17个加入联邦）首府哥倫布（及最大城市）政府 • 州长（英语：List of Governors of {{{Name}}}]]） •&...

 

土库曼斯坦总统

土库曼斯坦总统土库曼斯坦国徽土库曼斯坦总统旗現任谢尔达尔·别尔德穆哈梅多夫自2022年3月19日官邸阿什哈巴德总统府（Oguzkhan Presidential Palace）機關所在地阿什哈巴德任命者直接选举任期7年，可连选连任首任萨帕尔穆拉特·尼亚佐夫设立1991年10月27日 土库曼斯坦土库曼斯坦政府与政治 国家政府 土库曼斯坦宪法 国旗 国徽 国歌 立法機關（英语：National Council of Turkmenistan） ...

Debra Whitman

Debra WhitmanDebra Whitman (a destra) viene salvata dall'Uomo Ragno in ostaggio da Mysterio, disegni di Miller/Rubinstein UniversoUniverso Marvel Lingua orig.Inglese AutoriMarv Wolfman Al Milgrom EditoreMarvel Comics 1ª app.settembre 1979 1ª app. inThe Amazing Spider-Man (vol. 1[1]) n. 196 Editore it.Editoriale Corno 1ª app. it.agosto 1981 1ª app. it. inSettimanale dell'Uomo Ragno n. 22 Caratteristiche immaginarieSpecieumana SessoFemmina Etniastatunitense Luo...

 

The Elders (organization)

Organization founded by Nelson Mandela The EldersFounded18 July 2007FounderNelson MandelaPurposehelp resolve some of the world's most intractable conflicts and other issues.LocationLondonMembers 12 (including 4 Elders Emeritus)[1]Key peopleMary Robinson (Chair)Alistair Fernie (CEO)Employees 18 (as of 2022)[2]Websitetheelders.org The Elders[3] is an international non-governmental organisation of public figures noted as senior statesmen, peace activists and human rights ...

 

Julian Casablancas

American singer (born 1978) Julian CasablancasCasablancas in 2022BornJulian Fernando Casablancas (1978-08-23) August 23, 1978 (age 45)New York City, U.S.OccupationsSingersongwritermusicianYears active1998–presentSpouse Juliet Joslin ​ ​(m. 2005; div. 2019)​Children2ParentJohn Casablancas (father)Musical careerGenresIndie rockpost-punk revivalgarage rock revivalnew waveexperimental rockneo-psychedeliaMember ofThe StrokesThe VoidzWebsi...

Russian Aerospace Defence Forces

Former branch of the Russian Armed Forces Russian Aerospace Defence ForcesВойска воздушно-космической обороныVoyska vozdushno-kosmicheskoy oboronyGreat emblem of the Russian Aerospace Defence ForcesActive1 December 2011–1 August 2015CountryRussian FederationTypeSpace forceAnniversaries4 October (Space Forces Day)CommandersCurrentcommanderAleksandr GolovkoInsigniaFlagMiddle emblemInsigniaMilitary unit The Russian Aerospace Defence Forces or Russian Air and Spa...

 

Autumn in New York (Jo Stafford album)

1950 studio album by Jo StaffordAutumn in New YorkStudio album by Jo StaffordReleased1950 [10 LP] [8 track version] 1955 [12 LP] [12 track version]RecordedOctober–December 1947 Some Enchanted Evening recorded March 1949 Almost Like Being in Love recorded March 1947 Sometimes I'm Happy recorded November 1945GenreTraditional popLength33:15 [1955 version]LabelCapitolDRGJo Stafford chronology American Folk Songs(1950) Autumn in New York(1950) Songs for Sunday Evening(1950) Professional ...

 

آيت ناصر وعلي (آيت ناس الجبل)

آيت ناصر وعلي تقسيم إداري البلد المغرب  الجهة بني ملال خنيفرة الإقليم أزيلال الدائرة بزو الجماعة القروية تنانت المشيخة آيت ناس الجبل السكان التعداد السكاني 375 نسمة (إحصاء 2004)   • عدد الأسر 59 معلومات أخرى التوقيت ت ع م±00:00 (توقيت قياسي)[1]،  وت ع م+01:00 (توقيت صيفي)[1...

User talk:Birdmanoftech

Your submission at Articles for creation: Brainchip (January 15) Your recent article submission to Articles for Creation has been reviewed! Unfortunately, it has not been accepted at this time. The reason left by Theroadislong was: This submission appears to read more like an advertisement than an entry in an encyclopedia. Encyclopedia articles need to be written from a neutral point of view, and should refer to a range of independent, reliable, published sources, not just to materials produ...

 

贾宪

《永乐大典》一页 贾宪（？—？），11世纪前半叶中国北宋数学家。陳鈺佐 生平 据《宋史》记载，贾宪曾师从开封府胙城（今河南延津）历算家楚衍，学习天文、历算。《宋史·方技志》记载，楚衍对《九章算术》、《缉古算经》、《海岛算经》都有精深的研究。 贾宪曾任左班殿值，吉隶太史，擅长数学，著有《黄帝九章算经细草》九卷和《释锁算书》等书。《黄帝九章算...