Chí Lạc

Chí Lạc
志樂
Hoàng phi nhà Nguyễn
Thông tin chung
Sinh(1890-12-23)23 tháng 12, 1890
Mất26 tháng 10, 1996(1996-10-26) (105 tuổi)
An tángAn lăng
Phu quânThành Thái
Hậu duệ9 người con
Tên húy
Công tằng tôn nữ Thị Mừng
Nguyễn Công Thị Mừng
Tước hiệuTài nhân (才人)
Thân phụNguyễn Phúc Hồng Xúy
Thân mẫuHồ thị

Chí Lạc (chữ Hán: 志樂; 23 tháng 12 năm 1890 – 26 tháng 10 năm 1996), tên húy là Công tằng tôn nữ Thị Mừng hay Nguyễn Công Thị Mừng, là một thứ phi của vua Thành Thái nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.

Thân thế

Thứ phi Chí Lạc là con gái của Nguyễn Phúc Hồng Xúy, một hoàng thân nhà Nguyễn, là quan phủ Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình[1]. Bà Chí Lạc còn một người chị ruột là Giai Triệu, húy là Nhàn, đều được tuyển vào hậu cung của vua Thành Thái. Cả hai cái tên Giai Triệu và Chí Lạc là do Thành Thái ban cho hai bà.

Xét theo vai vế, cả hai chị em bà Giai Triệu và Chí Lạc đều lớn hơn Thành Thái một vai, tức vua phải gọi cả hai bà bằng cô. Để giữ kín chuyện không hay này, Tôn nhân phủ đã đổi hai bà sang họ mẹ là họ Hồ, xem như là tước bỏ thân phận hoàng tộc, hợp thức hóa việc hai bà trở thành thiếp thất của Thành Thái trước khi nhập cung[1][2].

Sau này, Tôn nhân phủ đã một lần nữa cải họ của hai bà sang họ kép Nguyễn Công. Bia mộ của hai bà hiện nay ở An lăng đều khắc họ là Nguyễn Công[2].

Nhập cung

Năm 1904, bà Giai Triệu được Tôn nhân phủ triệu vào nội cung hầu vua Thành Thái. Do ông Hồng Xúy có quan hệ mật thiết với Tôn nhân phủ và vua Thành Thái, nên bà Chí Lạc thường xuyên theo cha vào nội cung thăm chị mình vào những dịp lễ tết, cúng kỵ. Cũng từ đó, bà được Thành Thái để mắt tới, và lệnh tiến cung dành cho bà đã được ban hành dự kiến vào năm 1905.

Khi hay tin, bà Chí Lạc tỏ ra chống đối, với lý do là người chị đã nhập cung, chỉ còn một mình bà chăm sóc cha mẹ già. Vua Thành Thái biết tin đã đích thân đến phủ của ông Bố trạch Hồng Xúy để gặp bà Chí Lạc. Vì lòng yêu nước thương dân của Thành Thái đã khiến bà chấp nhận làm thứ phi cho nhà vua.

Năm 1906, bà Chí Lạc chính thức tiến cung, sơ phong làm Tài nhân. Trong thời gian ở nội cung, bà đã sinh hạ được 3 người con: 2 hoàng tử là Vĩnh Lưu, Vĩnh Quỳnh và hoàng nữ Lương Mỹ[1].

Lưu đày đến Réunion

Ngày 11 tháng 3 năm 1916, vua Duy Tân bị ép thoái vị, cùng vua cha Thành Thái và cả gia quyến chịu cảnh lưu đày đến đảo Réunion. Hai chị em bà Giai Triệu và Chí Lạc cũng theo vua Thành Thái rời bỏ quê hương. Ngoài hai bà, một thứ phi khác của Thành Thái cũng theo cùng với ông, đó là Tài nhân Nguyễn Thị Định, là mẹ đẻ của vua Duy Tân. Nhưng vì không hợp khí hậu nơi xứ người, lại không muốn là gánh nặng cho vua nên bà Định đã cùng các con và con dâu là Diệu phi Mai Thị Vàng quay về nước không lâu sau đó.

Trong quãng thời gian ở Réunion, bà Chí Lạc đã sanh hạ thêm cho vua 7 người con nữa. Theo hồi ức của hoàng tử Vĩnh Giu, bà Chí Lạc đã tự mình nấu những món Việt cho gia đình, vì Thành Thái không ưa những loại thức ăn của Pháp. Bà cũng tự tay làm nhiều loại bánh và trên 100 món ăn để dâng cúng cho các bậc tiên đế triều Nguyễn trong những ngày kỵ. Bà Chí Lạc còn dạy cả về tiếng Việt cho những người con của mình, cũng như cách chế tác ra những loại đàn dân tộc[1].

Quay về cố hương

Năm 1947, cả gia quyến của vua Thành Thái được trở về Việt Nam, nhưng vẫn bị quản thúc tại Vũng Tàu. Sau khi vua Thành Thái qua đời, bà Chí Lạc vào sống hẳn trong Sài Gòn cùng người con gái út là hoàng nữ Lương Cầm cho đến khi qua đời.

Ngày 26 tháng 10 năm 1996, hoàng phi Chí Lạc qua đời, thọ đến 106 tuổi. Ban đầu, bà được an táng tại nghĩa trang Gò Dưa, Thủ Đức, sau này mới được cải táng tại An lăng cùng vua Thành Thái và bà Giai Triệu.

Hậu duệ

Bà sinh được 9 người con cho Thành Thái, 5 trai và 4 gái. Theo Hoàng triều Thành Thái Ngọc phả, thứ tự của các người con:

  1. Vĩnh Lưu (1907 – 1948), hoàng tử thứ 16. Khi Thành Thái bị đưa vào Vũng Tàu trước khi lên đường đến đảo Réunion, Vĩnh Lưu được ông bà ngoại đón về nuôi dưỡng đến khi trưởng thành[1].
  2. Lương Mỹ, hoàng nữ thứ 12.
  3. Vĩnh Quỳnh (1915 – ?), hoàng tử thứ 17.
  4. Lương Hảo, hoàng nữ thứ 13.
  5. Vĩnh Khôi (1919 – 1969), hoàng tử thứ 18.
  6. Lương Thầm, hoàng nữ thứ 25. Lương Thầm làm việc tại nhà thương điên Biên Hòa. Sau khi Thành Thái qua đời, hoàng phi Chí Lạc đã sống cùng với bà tới năm 1958 thì về Cần Thơ sống với Vĩnh Giu[1].
  7. Vĩnh Giu (3 tháng 2 năm 1922 – 18 tháng 3 năm 2007), hoàng tử thứ 20. Bà Chí Lạc sống với ông được một năm thì chuyển lên Sài Gòn sống với hoàng nữ Lương Cầm.
  8. Vĩnh Cầu (1924 – ?), hoàng tử thứ 21.
  9. Lương Cầm, hoàng nữ thứ 20. Bà Chí Lạc sống với bà cho đến khi qua đời vào năm 1996.

Tham khảo

  1. ^ a b c d e f “Đi tìm sự thật về "Hoàng tử" Vĩnh Giu: Câu chuyện về Hoàng Phi Chí Lạc”. VUSTA. 18 tháng 12 năm 2006. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2021.
  2. ^ a b “Lạ lùng chuyện duyên tình trong Hoàng tộc nhà Nguyễn thời phong kiến”. Tạp chí Sông Hương. 30 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2021.

Read other articles:

Real Valladolid

Real ValladolidNama lengkapReal Valladolid Club de FútbolJulukanPucelaBerdiri1928StadionJosé Zorrilla, Valladolid, Spanyol(Kapasitas: 26.512)Ketua Ronaldo Nazário (82%)[1]Manajer Paulo PezzolanoLigaSegunda División2022–2023La Liga, ke-18 dari 20 (degradasi)Situs webSitus web resmi klub Kostum kandang Kostum tandang Musim ini Real Valladolid Club de Fútbol adalah sebuah klub sepak bola Spanyol yang didirikan pada tahun 1928. Bermarkas di Valladolid, Spanyol. Klub ini memain...

 

Candi Merak

Candi MerakRekonstruksi atap Candi Merak pada zaman Hindia Belanda.Location within JawaInformasi umumGaya arsitekturCandi Jawa TengahanKotaKabupaten Klaten, Jawa TengahNegaraIndonesiaRampungabad ke-9-10 Arca Durga Mahishasuramardini di relung utara Candi Merak Candi utama Candi Merak dengan pintu candi menghadap ke arah timur. Arca Ganesha di relung barat Candi Merak. Candi Merak (Hanacaraka: ꦕꦤ꧀ꦝꦶ​ꦩꦼꦫꦏ꧀, Candhi Merak) adalah peninggalan purbakala berupa kompleks percand...

 

غريت نيك أستيتس (نيويورك)

غريت نيك أستيتس     الإحداثيات 40°47′14″N 73°44′17″W / 40.7872°N 73.7381°W / 40.7872; -73.7381   [1] تقسيم إداري  البلد الولايات المتحدة[2]  التقسيم الأعلى مقاطعة ناسو  خصائص جغرافية  المساحة 2.051173 كيلومتر مربع2.07504 كيلومتر مربع (1 أبريل 2010)  ارتفاع 25 متر  ع�...

العلاقات البرازيلية السورينامية

العلاقات البرازيلية السورينامية البرازيل سورينام   البرازيل   سورينام بدأت في نوفمبر 1975  تعديل مصدري - تعديل   العلاقات البرازيلية السورينامية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين البرازيل وسورينام.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارن...

 

Diego Dalla Palma

Diego Dalla Palma e Barbara De Rossi Diego Valerio Dalla Palma (Enego, 24 novembre 1950) è un truccatore, scrittore, imprenditore e personaggio televisivo italiano, considerato uno dei più grandi truccatori a livello mondiale[1][2]. Indice 1 Biografia 2 Opere 3 Note 4 Altri progetti 5 Collegamenti esterni Biografia Diego Dalla Palma, dopo un'infanzia e un'adolescenza difficili[3], ha iniziato a lavorare a diciotto anni a Milano, come costumista e scenografo in alcun...

 

Шаблон:Земская почта

Земская почтаУезды Алатырский Александрийский Ананьевский Ардатовский Арзамасский Аткарский Ахтырский Балашовский Бахмутский Бежецкий Белебеевский Белозерский Бердянский Бобровский Богородский Богучарский Борисоглебский Боровичский Бронницкий Бугульминский Бу�...

Philippe V dari Spanyol

Philippe VRaja SpanyolBerkuasa1 Nopember 1700 – 14 Januari 1724(23 tahun, 74 hari)PendahuluCharles IIPenerusLouis IRaja SpanyolBerkuasa6 September 1724 - 9 Juli 1746(21 tahun, 306 hari)PendahuluLouis IPenerusFerdinand VIInformasi pribadiPemakamanLa Granja de San IldefonsoWangsaWangsa BourbonAyahLouis, Dauphin dari PrancisIbuMaria Anna Victoria dari BayernPasanganMaria Luisa dari SavoyElisabeth FarneseAnakRincianLouis I dari SpanyolFerdinand VI dari SpanyolCharles III dar...

 

Australian Senate committees

For consideration of bills by the Senate 'in committee', see Committee of the Whole. This article is part of a series on thePolitics ofAustralia Constitution The Crown Monarch Charles III Governor-General David Hurley Executive Prime Minister Anthony Albanese (ALP) Deputy Prime Minister Richard Marles (ALP) Federal Executive Council Ministry Albanese ministry Cabinet Legislature Australian Parliament Senate President Sue Lines (ALP) Leader Penny Wong (ALP) House of Representatives Speaker Mi...

 

Akihito

Untuk kegunaan lain, lihat Akihito (nama kecil) dan Akihito (genus). Akihito明仁Akihito pada tahun 2016Kaisar JepangBerkuasa7 Januari 1989 — 30 April 2019(30 tahun, 113 hari)Penobatan12 November 1990PendahuluHirohito, Kaisar ShowaPenerusNaruhitoPerdana Menteri Lihat daftar Noboru TakeshitaSōsuke UnoToshiki KaifuKiichi MiyazawaMorihiro HosokawaTsutomu HataTomiichi MurayamaRyutaro HashimotoKeizō ObuchiYoshirō MoriJunichiro KoizumiShinzō AbeYasuo FukudaTaro AsoYukio HatoyamaNao...

Військово-музичне управління Збройних сил України

Військово-музичне управління Збройних сил України Тип військове формуванняЗасновано 1992Країна  Україна Емблема управління Військово-музичне управління Збройних сил України — структурний підрозділ Генерального штабу Збройних сил України призначений для планува...

 

Front Line Defenders

Irish-based human rights organization Front Line DefendersFounded2001TypeNon-profitNGOLocationGlobalGeneral secretariat at Temple Road, Blackrock, County Dublin, IrelandServicesProtecting human rightsWebsitewww.frontlinedefenders.org Front Line Defenders, or The International Foundation for the Protection of Human Rights Defenders, is an Irish-based human rights organisation founded in Dublin, Ireland in 2001 to protect those who work non-violently to uphold the human rights of others as outl...

 

Lydney power station

Former coal-fired power station in Gloucestershire, England Lydney power stationCountryEnglandLocationLydney GloucestershireCoordinates51°44′06″N 02°32′18″W / 51.73500°N 2.53833°W / 51.73500; -2.53833StatusDecommissioned and demolishedConstruction began1922Commission date1923Decommission date1967Construction cost£235,000Owner(s)West Gloucestershire Power Company Limited(1922–1948)British Electricity Authority(1948–1955)Central Elect...

Analog recording

Category of techniques that allow later playback of analog signals For broader coverage of this topic, see Sound recording and reproduction. Neumann Sound Engraver VMS-70 Analog recording is a category of techniques used for the recording of analog signals. This enables later playback of the recorded analog audio. Analog audio recording began with mechanical systems such as the phonautograph and phonograph.[1] Later, electronic techniques such as wire[2] and tape recording[...

 

Joe Allbaugh

American political figure Joe AllbaughAdministrator of the Federal Emergency Management AgencyIn officeFebruary 15, 2001 – March 15, 2003PresidentGeorge W. BushPreceded byJohn Magaw (acting)Succeeded byMichael D. Brown Personal detailsBorn (1952-07-27) July 27, 1952 (age 71)Blackwell, Oklahoma, U.S.Political partyRepublicanEducationOklahoma State University, Stillwater (BA) Joe M. Allbaugh (born July 27, 1952) is an American political figure in the Republican Party. After spen...

 

نازكا (حضارة)

هذه المقالة بحاجة لصندوق معلومات. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة صندوق معلومات مخصص إليها. إحدى بقايا الاستخدامات الشخصية لعصر نازكا نازكا (بالإسبانية: Cultura nazca)‏، حضارة قامت في الساحل الجنوبي في البيرو في العصر الوسيط المبكر بين أعوام 200 ق.م - 600 م وسميت على وادي نازك...

Marquesado de Casa Villavicencio

Marquesado de Casa Villavicencio Primer titular Lorenzo de Villavicencio y NegrónConcesión Felipe V29 de diciembre de 1712Linajes Casa de VillavicencioActual titular María Cristina Osorio Malcampo[editar datos en Wikidata] El Marquesado de Casa Villavicencio es un título nobiliario español, creado el 29 de diciembre de 1712 por el rey Felipe V a favor de Lorenzo Villavicencio y Negrón, hijo de Nuño de Villavicencio y Villavicencio y de Ana María Núñez de Villavicencio, se�...

 

Künzing

Cet article est une ébauche concernant une localité allemande. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Künzing Armoiries Administration Pays Allemagne Land Bavière District(Regierungsbezirk) Basse-Bavière Arrondissement(Landkreis) Arrondissement de Deggendorf Code postal 94550 et 94501 Indicatif téléphonique 08549 et 08547 Immatriculation DEG Démographie Population 3 197 hab. (2022) Den...

 

Ayesha (novel)

1905 novel by H. Rider Haggard Ayesha First edition cover pub. by Ward LockAuthorH. Rider HaggardLanguageEnglishSeriesAyesha SeriesGenreFantasy, Adventure novelPublisherWard LockPublication date1905Publication placeUnited KingdomMedia typePrint (hardback & paperback)Pages384 ppISBN978-1515054283Preceded byAllan Quatermain  Ayesha, the Return of She is a gothic-fantasy novel by the English Victorian author H. Rider Haggard, published in 1905 as a sequel to his 1887 novel She...

A Long Walk to Water

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: A Long Walk to Water – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2023) (Learn how and when to remove this message) 2010 novel by Linda Sue Park First edition (publ. Clarion Books) A Long Walk to Water (sometimes shortened to ALWTW) is a short novel ...

 

1957年のロードレース世界選手権

1957年のFIMロードレース世界選手権 前年: 1956 翌年: 1958 1957年のロードレース世界選手権は、FIMロードレース世界選手権の第9回大会である。5月にドイツのホッケンハイムで開幕し、イタリア・モンツァで開催された最終戦まで、全6戦で争われた。 シーズン概要 1957年は前年と同じく全6戦で争われたが、ドイツGPの舞台が初めてホッケンハイムリンクとなった。 前年同様�...