Cao Điển

Cao Điển (1848 - 1896) hay Cao Điền[1], là một võ quan nhà Nguyễn và là một cộng sự đắc lực của Tống Duy Tân trong cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh (1887-1892) chống Pháp ở cuối thế kỷ 19 tại Việt Nam.

Tiểu sử

Cao Điển sinh ngày 11 tháng 11 năm 1848 tại làng Trinh Sơn( thuộc xã Hoằng Giang, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa) Khi bắt đầu tham gia phong trào Cần Vương tại Sầm Sơn (Thanh Hóa), ông chỉ là một viên suất đội, sau thăng dần đến chức Đề đốc.

Năm 1886, ông và Sơn phòng sứ Tống Duy Tân nhận lệnh của thủ lĩnh Đinh Công Tráng đến Phi Lai (nay thuộc xã Hà Lai, huyện Hà Trung, Thanh Hóa) lập căn cứ, nhằm hỗ trợ cho căn cứ chính là Ba Đình. Ngoài căn cứ Phi Lai trong sự nghiệp chung, ông còn theo Tống Duy Tân lập thêm một căn cứ nữa, đó là căn cứ Hùng Lĩnh, nằm ở vùng thượng nguồn sông Mã thuộc Vĩnh Lộc, tức nơi quê hương của Tống Duy Tân.

Đầu năm 1887, đông đảo quân Pháp kéo đến đàn áp dữ dội phong trào Cần Vương ở tỉnh này. Căn cứ Ba Đình và căn cứ Mã Cao nối tiếp nhau thất thủ...Trước tình thế hiểm nguy, Cao Điền và Tống Duy Tân bèn mang quân chạy lên Hùng Lĩnh, lập nên một trung tâm kháng chiến mới. Tuy nhiên, nghĩa quân Hùng Lĩnh chỉ mở được vài trận tập kích, thì bị thiếu tá Térillon dẫn quân đến vây đánh gắt.

Xét thấy lực lượng Hùng Lĩnh vừa gầy dựng bị cô thế và yếu sức hơn, Tống Duy Tân giao quyền chỉ huy lại cho Cao Điền, để đi ra Bắc rồi sang Trung Quốc tìm nguồn hỗ trợ và liên kết với các lực lượng kháng Pháp khác. Nghe lời tướng Tôn Thất Thuyết (lúc bấy giờ đang ở Quảng Đông), đầu năm 1889, Tống Duy Tân về lại quê nhà. Sau khi tập hợp lại lực lượng, Tống Duy Tân trở thành người tổng chỉ huy phong trào, thì Cao Điển và Cầm Bá Thước đều trở thành người phụ tá cho ông[2]. Kể từ đó Cao Điển và Tống Duy Tân luôn gắn bó với nhau để thúc đẩy mọi hoạt động của công cuộc kháng Pháp.

Sau khi bị nghĩa quân Hùng Lĩnh tập kích nhiều trận, bị thiệt hại đáng kể, quân Pháp bèn tập trung lực lượng mở cuộc truy quét quy mô nhằm tiêu diệt nghĩa quân Hùng Lĩnh. Vì vậy, nghĩa quân ngày càng lâm vào tình thế bị cô lập nên bị thiếu thốn về mọi mặt, nhất là sau trận Thanh Khoái xảy ra vào ngày 29 tháng 5 năm 1890.

Tháng 3 năm 1892, từ sông Đà, Đốc Ngữ dẫn quân vượt sông Mã vào Thanh Hóa. Sau khi bàn bạc, Cao Điển, Đốc Ngữ và Tống Duy Tân cùng hợp quân đi tấn công quân Pháp ở Niên Kỷ (nay thuộc huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa). Mặc dù thu được một số thắng lợi, nhưng cũng không thể nào cứu vãn được tình thế.

Hoạt động ở đây một thời gian ngắn, Đốc Ngữ dẫn quân trở lại mạn sông Đà[3]; còn Cao Điển và Tống Duy Tân, thì ở lại cầm cự một thời gian nữa. Nhưng trước cuộc bao vây và càn quét ngày càng ác liệt của đối phương, khoảng tháng 9 năm 1892, hai ông ra tuyên bố giải tán quân sĩ để tránh thêm thương vong [4].

Sau đó, Tống Duy Tân về ẩn náu ở hang Niên Kỷ, còn Cao Điển cùng một số thuộc hạ quyết chí theo thì đóng trên một ngọn đồi gần bên. Chẳng lâu sau, Cao Ngọc Lễ (vừa là học trò cũ, vừa là cháu kêu Tống Duy Tân bằng cậu) đi mật báo cho Pháp đến bủa vây và bắt được Tống Duy Tân vào ngày 4 tháng 10 năm 1892 [5].

Trước hôm đó một ngày (ngày 3 tháng 10), một toán quân Pháp khác gồm 30 người đi vây bắt Cao Điển. Hai bên đụng độ ác liệt. Nghĩa quân bị bắt 2, chết 6; nhưng Cao Điền đã kịp chạy thoát cùng bốn năm người với hai khẩu súng...

Không chiêu hàng được, Tống Duy Tân bị thực dân Pháp cho xử tử tại Thanh Hóa ngày 5 tháng 10 (âm lịch) năm Nhâm Thìn (1892)[6], lúc 55 tuổi. Đến đây, cuộc khởi nghĩa mà ông cùng đồng đội đã cố công gầy dựng coi như kết thúc.

Phần Cao Điền, trú ẩn ở đất Bắc được một thời gian, ông định đến với Hoàng Hoa Thám (thủ lĩnh khởi nghĩa Yên Thế), nhưng vừa tới Bắc Giang thì đã bị quân Pháp bắt được vào ngày 16 tháng 1 năm 1896[7]. Quân giặc đã dùng mọi biện pháp dụ dỗ rồi tra tấn nhưng ông không chịu khuất phục. Ngày 28 tháng 12 năm 1896, ông bị xử trảm tại Cầu Hạc (nay thuộc TP.Thanh Hóa) cùng với nhiều thủ lĩnh nghĩa quân khác. Nhân dân địa phương và gia đình đã đem xác ông về an táng tại cánh đồng Cồn Thần Ngừa - làng Trinh Sơn

Xem thêm

Chú thích

  1. ^ Phạm Văn Sơn chép tên là Cao Điền.
  2. ^ Sách Việt sử tân biên (sách đã dẫn, tr, 137) chép Cao Điển và Cầm Bá Thước đều làm phụ tá cho Tống Duy Tân. Sách Lịch sử 11 thì ghi Tống Duy Tân và Cầm Bá Thước đều là lãnh đạo chính của cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh (tr. 253).
  3. ^ Về đến sông Đà, quân Đốc Ngữ còn chiến đấu thêm một vài tháng nữa thì tan rã hẳn, sau khi Đốc Ngữ bị quân Pháp sát hại vào ngày 7 tháng 8 năm 1892.
  4. ^ Lịch sử Việt Nam [1858-cuối XIX], quyển 3, tập 1, phần, tr. 128.
  5. ^ Phần nhiều các sách sử trong đó có: Lịch sử Việt Nam [1858-cuối XIX], quyển 3, tập 1, phần 1, tr. 128), Đại cương lịch sử Việt Nam (tập 2. tr. 78) Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam (tr. 848) đều ghi theo ý này. Tuy nhiên theo nhà sử học Phạm Văn Sơn thì vì bị hăm dọa mà vợ của một viên thổ ty (khi trước có chứa chấp nghĩa quân) phải dẫn thiếu úy Hensxhell cùng 20 lính đi bắt sống Tống Duy Tân vào chiều ngày 4 tháng 10 năm 1892. Còn phần Cao Ngọc Lễ làm chỉ điểm, ông chỉ chú thích thêm là có sách chép như vậy (Việt sử tân biên, quyển 5, tập trung, tr. 141).
  6. ^ Ngày Tống Duy Tân hy sinh, chép theo Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam, tr. 846.
  7. ^ Theo Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên, quyển 5, tập trung, tr. 142.

Tham khảo

  • Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên (quyển 5, tập trung). Tác giả tự xuất bản, Sài Gòn. 1963.
  • Đinh Xuân Lâm-Nguyễn Văn Khánh-Nguyễn Đình Lễ, Đại cương lịch sử Việt Nam (tập 2). Nhà xuất bản Giáo dục, 2006.
  • Hoàng Văn Lân-Ngô Thị Chính, Lịch sử Việt Nam [1858-cuối XIX], quyển 3, tập 1, phần 1. Nhà xuất bản Giáo dục, 1979.
  • Nhiều người soạn (Phan Ngọc Liên chủ biên). Lịch sử 11 (nâng cao). Nhà xuất bản Giáo dục, 2007.

Read other articles:

Saint-Germain-sur-Morin

Untuk tempat yang bernama Saint-Germain, lihat Daftar komune Saint-Germain di Prancis. Peta infrastruktur dan tata guna lahan di Komune Saint-Germain-sur-Morin.  = Kawasan perkotaan  = Lahan subur  = Padang rumput  = Lahan pertanaman campuran  = Hutan  = Vegetasi perdu  = Lahan basah  = Anak sungaiSaint-Germain-sur-MorinNegaraPrancisArondisemenMeauxKantonCrécy-la-ChapelleAntarkomuneCommunauté de communes du Pays CréçoisPemerintahan • Wal...

 

Georg Niedermeier

Georg Niedermeier Informasi pribadiNama lengkap Georg NiedermeierTanggal lahir 26 Februari 1986 (umur 38)Tempat lahir Munich, Jerman BaratTinggi 1,88 m (6 ft 2 in)Posisi bermain BekInformasi klubKlub saat ini VfB StuttgartNomor 6Karier junior0000–1995 SC Bogenhausen1995–2003 Bayern MunichKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2003–2009 Bayern Munich II 86 (0)2008–2009 Bayern Munich 0 (0)2009– VfB Stuttgart 68 (6)Tim nasional2002–2004 Jerman U-17 14 (0) * Penampil...

 

Hiram Bingham III

Untuk orang lain yang bernama sama, silakan lihat Hiram Bingham Hiram Bingham III. Hiram Bingham III, (19 November 1875 – 6 Juni 1956) ialah penjelajah, sejarawan, dan politikus Amerika Serikat. Bingham mengajar di Yale University dan menjelajahi Machu Picchu pada 1911. Ia adalah gubernur Connecticut dan senator AS. Pengawasan otoritas Umum Integrated Authority File (Jerman) ISNI 1 VIAF 1 WorldCat Perpustakaan nasional Prancis (data) Amerika Serikat Jepang Republik Ceko Israel...

Delta Sungai Indus

Penetapan Ramsar WetlandNama resmiDelta IndusDitetapkan5 November 2002No. referensi1284[1] Delta Sungai Indus dilihat dari luar angkasa dengan Cekungan Kori di bagian atas. Delta Sungai Indus (bahasa Urdu: سندھ ڈیلٹا, bahasa Sindh: سنڌو ٽِڪور), adalah tempat dimana Sungai Indus mengalir ke Laut Arab, terutama di selatan sungai Sindh, Pakistan dengan sebagian kecil di Wilayah Kutch, ujung barat India. Delta tersebut melingkupi wilayah dengan luas sekitar ...

 

Issoudun

Issoudun L’hôtel de ville en 2009. Blason Logo Administration Pays France Région Centre-Val de Loire Département Indre (sous-préfecture) Arrondissement Issoudun(chef-lieu) Intercommunalité Communauté de communes du Pays d’Issoudun(siège) Maire Mandat André Laignel (PS) 2020-2026 Code postal 36100 Code commune 36088 Démographie Gentilé Issoldunois Populationmunicipale 10 992 hab. (2021 ) Densité 300 hab./km2 Géographie Coordonnées 46° 57′ 39″...

 

Herzog & de Meuron

Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menambahkan referensi yang layak. Tulisan tanpa sumber dapat dipertanyakan dan dihapus sewaktu-waktu.Cari sumber: Herzog & de Meuron – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR Elbphilharmonie, HafenCity Hamburg (2007-2016). Herzog & de Meuron adalah sebuah firma arsitektur Swiss dengan reputasi inte...

Semnones

Germanic tribe The approximate positions of some Germanic peoples reported by Graeco-Roman authors in the 1st century. Suevian peoples in red, and other Irminones in purple.The Semnones were a Germanic and specifically a Suevian people, who were settled between the Elbe and the Oder in the 1st century when they were described by Tacitus in Germania: The Semnones give themselves out to be the most ancient and renowned branch of the Suevi. Their antiquity is strongly attested by their religion....

 

Region Zlín

Statistics Ibu kota:Zlín Wilayah:3,964 km² Penduduk:593,130 (2002) Peta Region Zlín (bahasa Ceska: Zlínský kraj) adalah sebuah daerah administratif (bahasa Ceko kraj) Republik Ceko, yang terletak di timur negara ini dengan ibu kota: Zlín. Name Population Area (km²) District Zlín 74,997 103 Zlín District Kroměříž 28,816 51 Kroměříž District Vsetín 26,092 58 Vsetín District Uherské Hradiště 25,212 21 Uherské Hradiště District Valašské Meziříčí 22,217 35 ...

 

Mark Kinsella

Mark Kinsella Nazionalità  Irlanda Altezza 176 cm Peso 69 kg Calcio Ruolo Allenatore (ex centrocampista) Termine carriera dicembre 2006 - giocatore Carriera Giovanili 1988-1989 Home Farm Squadre di club1 1989-1996 Colchester Utd233 (30)1996-2002 Charlton208 (19)2002-2004 Aston Villa20 (0)2004 West Bromwich18 (1)2004-2006 Walsall43 (1) Nazionale 1998-2004 Irlanda48 (3) Carriera da allenatore 2006 WalsallInterim2006-2008 CharltonRiserve2008-2011...

Park Soo-hong

Ini adalah nama Korea; marganya adalah Park. Park Soo-hongLahir27 Oktober 1970 (umur 53)Seoul, Korea SelatanMediaStand-up, televisiKebangsaanKorea SelatanTahun aktif2002–sekarangGenreObservasional, Sketsa, Wit, Parodi, Slapstick, Drama, SitkomNama KoreaHangul박수홍 Hanja朴修弘 Alih AksaraBak Su-hongMcCune–ReischauerPak Su-hong Park Soo-hong (lahir 27 Oktober 1970), adalah seorang komedian dan presenter asal Korea Selatan.[1] Biografi Park Soo-hong lahir di Seoul pada 27...

 

Formic acid

Ant acid redirects here. For substances that neutralize stomach acidity, see antacid. Simplest carboxylic acid (HCOOH) Formic acid Skeletal structure of formic acid 3D model of formic acid Names Preferred IUPAC name Formic acid[1] Systematic IUPAC name Methanoic acid[1] Other names Isocarbonous acidCarbonous acidFormylic acidMethylic acidHydrogencarboxylic acidHydroxy(oxo)methaneMetacarbonoic acidOxocarbinic acidOxomethanolHydroxymethylene oxide Identifiers CAS Number 64-18-6&...

 

Marbre

Pour les articles homonymes, voir Marbre (homonymie). Marbre. Statue issue de la frise du Parthénon, collection Elgin, British Museum, marbre pentélique. Chaire du dôme de Prato, Donatello et Michelozzo, 1428, cathédrale de Prato, Toscane, bronzes, mosaïques, marbre. Le péristyle du Grand Trianon de Versailles, avec colonnes, chapiteaux, pilastres et pavement en différentes variétés de marbre. En géologie, le marbre est une roche métamorphique dérivée du calcaire et constituée ...

Amyotha Hluttaw

Dewan Kebangsaan အမျိုးသားလွှတ်တော်Amyotha HluttawAmyotha Hluttaw ke-2JenisJenisDewan tinggi dari Pyidaungsu Hluttaw SejarahDidirikan31 Januari 2011 (2011-01-31)Didahului olehMajelis Rakyat (1974–1988)PimpinanKetuaMahn Win Khaing Than, NLD sejak 3 Februari 2016 Wakil KetuaAye Thar Aung, ANP sejak 3 Februari 2016 KomposisiAnggota224 anggota parlemenPartai & kursi Amyotha Hluttaw  NLD (135)   USDP (11)   ANP (10)   ...

 

2015 Scottish League Cup final

Football match2015 Scottish League Cup finalOfficial programme coverEvent2014–15 Scottish League Cup Dundee United Celtic 0 2 Date15 March 2015VenueHampden Park, GlasgowMan of the MatchStefan Johansen (Celtic)RefereeBobby MaddenAttendance49,259← 2014 March 2016 → The 2015 Scottish League Cup final was the 69th final of the Scottish League Cup. The final took place on 15 March 2015 at Hampden Park, Glasgow. The clubs contesting the final were Dundee United and Celtic. Celtic won...

 

List of cooking appliances

A gas-operated oven/stove combination This is a list of cooking appliances that are used for cooking foods. Cooking appliances Using a caramelizer A domestic deep fryer with a wire basket An electric food steamer A microwave oven A hot-air style home popcorn maker A pressure cooker An electric rice cooker Air fryer Bachelor griller Barbecue grill Beehive oven Brasero Brazier Bread machine Burjiko Butane torch Chapati maker Cheesemelter Chocolatera Chorkor oven Clome oven Comal (cookware) Com...

2020年夏季奥林匹克运动会阿尔及利亚代表团

2020年夏季奥林匹克运动会阿尔及利亚代表團阿尔及利亚国旗IOC編碼ALGNOC阿爾及利亞奧林匹克委員會網站www.coa.dz（法文）2020年夏季奥林匹克运动会（東京）2021年7月23日至8月8日（受2019冠状病毒病疫情影响推迟，但仍保留原定名称）運動員41參賽項目14个大项旗手开幕式：穆罕默德·弗利希（拳击）和阿梅爾·梅利（英语：Amel Melih）（游泳）[1]闭幕式：伊曼·哈利夫（拳�...

 

Bettina Hauert

German professional golfer Bettina HauertHauert at the 2009 Women's British OpenPersonal informationBorn (1982-06-18) 18 June 1982 (age 41)Hagen, West GermanyHeight5 ft 10 in (1.78 m)Sporting nationality GermanyResidenceGermanyCareerTurned professional2003Current tour(s)Ladies European Tour (joined 2004)Professional wins2Number of wins by tourLadies European Tour2Best results in LPGA major championshipsChevron ChampionshipCUT: 2008Women's PGA C'shipDNPU.S. Women's Ope...

 

Unjuk rasa dan kerusuhan Papua 2019

Unjuk rasa dan kerusuhan Papua 2019Bagian dari Konflik PapuaUnjuk rasa di Kabupaten Sarmi, PapuaTanggal19 Agustus 2019 – 23 September 2019 (1 bulan dan 4 hari)LokasiSejumlah kabupaten dan kota di Provinsi Papua dan Papua Barat, demonstrasi kecil di kota-kota Indonesia lainnyaSebab Organisasi Papua Merdeka Kasus rasisme di Surabaya TujuanKemerdekaan PapuaStatus Pemblokiran akses Internet di Papua oleh Pemerintah Indonesia Pemerintah Indonesia menolak tuntutan referendum kemerdekaan Protes be...

List of churches preserved by the Churches Conservation Trust in Southwest England

Whitcombe Church, Dorset St Paul's Church, Bristol The Churches Conservation Trust, which was initially known as the Redundant Churches Fund, is a charity whose purpose is to protect certain historic churches at risk, namely those that have been made redundant by the Church of England.[1] The Trust was established by the Pastoral Measure of 1968.[2] The legally defined object of the Trust is the preservation, in the interests of the nation and the Church of England, of church...

 

中華民國國軍中的中共間諜列表

 本表是動態列表，或許永遠不會完結。歡迎您參考可靠來源來查漏補缺。 潛伏於中華民國國軍中的中共間諜列表收錄根據公開資料來源，曾潛伏於中華民國國軍、被中國共產黨聲稱或承認，或者遭中華民國政府調查審判，為中華人民共和國和中國人民解放軍進行間諜行為的人物。以下列表以現今可查知時間為準，正確的間諜活動或洩漏機密時間可能早於或晚於以下所歸�...