Bạch Đông Ôn

Bạch Đông Ôn
Diên Thọ quận công
Tên chữHòe Phủ
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh
1811
Nơi sinh
Phủ Lý
Mất1881
Giới tínhnam
Gia quyến
Thân phụ
Bạch Quốc Bính
Học vấnTiến sĩ Nho học
Quốc tịchĐại Nam
Thời kỳnhà Nguyễn
Truy phong
Tước hiệuDiên Thọ quận công

Bạch Đông Ôn (1811-1881) tự là Hòe Phủ, là một danh thần trong triều đình nhà Nguyễn, từng đỗ Hoàng giáp dưới thời vua Minh Mạng, làm đến Lang trung dưới thời vua Thiệu Trị, được vua Tự Đức truy sắc "Diên Thọ quận công".[1]

Đời vua Thiệu Trị, khi đang làm quan Ngự sử, ông nhiều lần can gián triều đình, ra sức can ngăn việc đem quân đi lấn chiếm, đề nghị cho bãi binh để quân sĩ được nghỉ ngơi, phục hồi sức lực.

Thân thế

Bạch Đông Ôn sinh năm Tân Mùi 1811, quê ở xã Lạc Tràng, Kim Bảng cũ, nay thuộc phường Quang Trung, Thành phố Phủ lý.[1][2] Ông là con trai trưởng của cụ Bạch Quốc Bính.

Sinh thời, ông học rất thông minh. Ông thi đỗ Cử nhân khoa Giáp Ngọ (1834 - 24 tuổi), năm 25 tuổi đỗ Đệ nhị giáp Tiến sỹ xuất thân (Hoàng Giáp) khoa Ất Mùi, niên hiệu Minh Mệnh thứ 16 (1835).

Sự nghiệp quan trường

Sau khi thi đỗ Hoàng Giáp, trước sau chỉ giữ một chức quan bậc trung, tính tình cương trực, điềm đạm và sống liêm khiết. Đời vua Thiệu Trị, khi đang làm quan Ngự sử, ông nhiều lần can gián triều đình, ra sức can ngăn việc đem quân đi lấn chiếm, đề nghị cho bãi binh để quân sĩ được nghỉ ngơi, phục hồi sức lực. Nhà vua phải nghe.

Thấy các sứ bộ ta được phái sang nhà Thanh thường được giao nhiệm vụ mua hàng hóa xa xỉ cho triều đình nên các quan chức thường lợi dụng để buôn bán, ông đề nghị nhà vua chỉ nên mua những thứ có nhu cầu thiết thực, còn những thứ xa xỉ khác xin bỏ bớt để tiết kiệm ngân khố. Việc này thì Thiệu Trị phật ý không nghe. Vì thế ông bị nhiều người ghen ghét, nhất là các quan chức ngoại giao.[1]

Bạch Đông Ôn sống rất giản dị, thanh đạm. Thường ngày chỉ ăn cơm rau dưa, cà ghém. Uống rượu thường chỉ thích nhắm với lạc rang. Khi đi thanh tra các tỉnh miền Bắc để xem xét việc quan tham ô lại, ông tỏ thái độ công bằng, có công thì thưởng, có tội thì phạt, không ăn của hối lộ đút lót.

Năm 1847, khi đang làm Lang trung bộ Lễ, vì bị ốm, ông dâng sớ xin nghỉ về quê chữa bệnh. Vua Thiệu Trị vốn không ưa gì con người cương trực thẳng thắn ấy, nên nổi giận, cho rằng ông thoái thác việc triều đình, giáng chức ông xuống làm Chủ sự, rồi bắt phải "về hưu non" khi ông mới 36 tuổi.[2] Ông nghỉ hưu ở phố Hàng Đào, Hà Nội làm nghề dạy học, lúc rỗi ông chỉ uống rượu ngâm thơ để làm vui.

Với cuộc sống đời thường, ông cũng hết sức đạm bạc, thích uống rượu với ngô rang, cơm ăn chỉ có tương cà, dưa mắm. Bạn bè và học trò cũ của ông thấy vậy đem tiền bạc đến biếu, ông nhất định không nghe, ai biếu rượu thì ông nhận. Sau có người bạn bỏ bạc nén vào hũ rượu rồi cho người nhà mang đến biếu, ông uống hết rượu thấy có bạc trong hũ liền mang trả cả hũ lẫn bạc.

Khi quân Pháp xâm lược, ông cùng một số sĩ phu có tư tưởng tiến bộ đứng vào hàng ngũ "Tân đảng", với mục đích duy tân cứu quốc. Ông vẫn là một nhà nho sáng suốt trong khi phần đông sĩ phu còn chìm đắm trong lối học cũ. Nguyễn Tư Giản và các đồng chí trong "Tân đảng" rất mến mộ tài năng và kiến thức của ông ví ông như Đào Tĩnh Tiết (tức Đào Tiềm), có phẩm cách cao khiết.

Khi Pháp đánh chiếm Bắc Kỳ, ông cùng một số sĩ phu mưu tính khởi nghĩa, nhưng việc bại lộ, bị giặc bắt.[3] Được tha về, ông chán nản, quay lại cuộc sống ẩn dật. Khi Bạch Đông Ôn mất (1881), vua Tự Đức có viếng bốn chữ "Thanh bạch vi thủ" (Thanh bạch làm đầu) và truy tặng sắc: "Diên Thọ quận công".[1][2]

Tác phẩm

Bạch Đông Ôn có 50 bài thơ in chung với Cao Bá Quát, Nguyễn Văn Siêu, Nguyễn Văn Lý trong "Danh ngôn thi tập". Trong "Hoè Phủ thi tập" có 70 bài vịnh cảnh, tả người, dạy con cháu... Ngoài thơ, Bạch Đông Ôn còn viết nhiều câu đối và văn xuôi.[1]

Hậu nhân

Bạch Đôn sinh ở Lạc Tràng, là con trưởng cụ Bạch Đông Ôn. Sinh thời cụ học vấn thông minh, thi trúng 2 khóa tam trường. Nhờ cha được tặng chức ấm tử, mở trường dạy học ở phố Hàng Đào Hà Nội. Cụ lấy cụ bà người họ Đỗ ở thôn Tại Gia, tỉnh Hà Đông. Sinh được 2 trai. Trưởng nam là Bạch Cư Thận (tức Hãn).Trai thứ 2 là Bạch Thuần.

Sau cụ nghỉ dạy học; chiêu tập văn thân dựng hội Đông Kinh Nghĩa Thục giảng sách khảo cứu cổ văn, để dễ hoạt động Cách mạng. Cụ tự xưng là "Tam nguyên Đô Đốc, thêu cờ trượng nghĩa Bình Tây; mưu sự chưa thành bị tiết lộ giặc Pháp bắt được; Cụ nhất định không khai báo gì cả; giả làm người điên cuồng chữ; khi đó nhờ học trò cụ Hoàng Giáp làm quan lại tay sai của Pháp xin hộ, nên được tha về. Rồi bọn Pháp lại dụ cụ ra làm quan, cụ từ chối; cụ đi ẩn dật các chùa chơi với các sư, sống đến năm 72 tuổi. Khi cụ mất hội văn thân thêu 8 chữ viếng cụ: "Đông Kinh nghĩa sĩ, Nam Quốc dật nhân".

Chú thích

  1. ^ a b c d e “Các nhà khoa bảng Hà Nam (phần IV)”. Cổng thông tin điện tử tỉnh Hà Nam. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 17 tháng 11 năm 2016.
  2. ^ a b c “Đất học Lạc Tràng”. Cục Văn hóa cơ sở. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 17 tháng 11 năm 2016.
  3. ^ “Bạch Đông Ôn”. Cồ Việt.

Read other articles:

I'm Sorry, I Love You

Untuk film Tiongkok, lihat Sorry, I Love You. I'm Sorry, I Love YouPoster promosi unutk I'm Sorry, I Love YouGenreMelodrama, RomansaDitulis olehLee Kyung-heeSutradaraLee Hyung-minPemeranSo Ji-subIm Soo-jungNegara asalKorea SelatanBahasa asliKoreaJmlh. episode16ProduksiProduserJung Sung-hyoLokasi produksiKorea, AustraliaDurasiSenin dan Selasa pukul 21:55 (WSK)Rilis asliJaringanKBSRilis08 November (2004-11-08) –28 Desember 2004 (2004-12-28) Korean nameHangul미안하다 사...

 

Dimitri Foulquier

Dimitri Foulquier Informasi pribadiNama lengkap Dimitri FoulquierTanggal lahir 23 Maret 1993 (umur 31)Tempat lahir Sarcelles, PrancisTinggi 1,84 m (6 ft 0 in)Posisi bermain Bek kananInformasi klubKlub saat ini Granada (pinjaman dari Rennes)Nomor 22Karier junior2000–2001 Capesterre Belle-Eau2001–2007 Marquisat Capesterre2007–2011 RennesKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2011– Rennes 17 (0)2013– → Granada (pinjaman) 8 (0)Tim nasional‡2010–2011 Prancis U-18 7 (0)...

 

Saint-Romain-la-Motte

Pour les articles homonymes, voir Saint-Romain. Saint-Romain-la-Motte Blason Administration Pays France Région Auvergne-Rhône-Alpes Département Loire Arrondissement Roanne Intercommunalité Roannais Agglomération Maire Mandat Gilbert Varrenne 2020-2026 Code postal 42640 Code commune 42284 Démographie Gentilé Saint-Romanais Populationmunicipale 1 411 hab. (2021 ) Densité 51 hab./km2 Géographie Coordonnées 46° 05′ 07″ nord, 3° 58′ 56″&...

المكتب التنفيذي لرئيس الولايات المتحدة

  المكتب التنفيذي لرئيس الولايات المتحدة EOP المكتب التنفيذي لرئيس الولايات المتحدة المكتب التنفيذي لرئيس الولايات المتحدةختم المكتب التنفيذي لرئيس الولايات المتحدة تفاصيل الوكالة الحكومية البلد الولايات المتحدة  تأسست 1939 صلاحياتها تتبع الحكومة الفيدرالية للولاي�...

 

Pilo Peristeri

Albanian politician Pilo Peristeri (10 December 1909 – 5 August 2009) was an Albanian politician of the Albanian Party of Labour (PPSh).[1] Biography Peristeri was born in Korçë, at that time still part of the Ottoman Empire to an Albanian family of the Eastern Orthodox rite. Initially he worked as a tinsmith, and later as professional soccer player. He was involved with the Communist Group of Korçë, one of the earliest in Albania. He was one of the founding members of the Alban...

 

Sebastian Cabot (pemeran)

Sebastian CabotCabot pada 1964LahirCharles Sebastian Thomas Cabot(1918-07-06)6 Juli 1918London, InggrisMeninggal23 Agustus 1977(1977-08-23) (umur 59)Saanich Utara, British Columbia, KanadaPekerjaanPemeranTahun aktif1935–1977Suami/istriKathleen Rose Humphreys ​ ​(m. 1940; kematian Cabot 1977)​Anak3 Dengan Mickey Rooney dalam Checkmate (1961) Cabot, Carolyn Craig, dan Doug McClure dalam Checkmate (1962) Cabot (atas) sebagai Mr. French...

Ivonne Bordelois

Argentine poet, essayist, and linguist Ivonne BordeloisBornIvonne Aline Bordelois (1934-11-05) 5 November 1934 (age 89)Juan Bautista Alberdi [es], ArgentinaAlma materMassachusetts Institute of TechnologyOccupation(s)Poet, essayist, linguistAwardsKonex Award (2004) Ivonne Aline Bordelois (born 5 November 1934), is an Argentine poet, essayist, and linguist. Career Ivonne Bordelois graduated from the Faculty of Philosophy and Letters [es] at the University of ...

 

Paternus Nicholas Joannes Cornelius Geise

Mgr.Paternus Nicholas Joannes Cornelius GeiseO.F.M.Uskup Emeritus BogorGerejaGereja Katolik RomaKeuskupanBogorPenunjukan16 Oktober 1961Awal masa jabatan6 Januari 1962Masa jabatan berakhir30 Januari 1975PenerusIgnatius HarsonoImamatTahbisan imam6 Maret 1932[1]Tahbisan uskup6 Januari 1962oleh Adrianus Djajasepoetra, S.J.Informasi pribadiNama lahirNicolaas Johannes Cornelius GeiseLahir(1907-02-07)7 Februari 1907Rotterdam, BelandaWafat1 Agustus 1995(1995-08-01) (umur 88)Heerlen,...

 

Cangiante

One of the canonical painting modes of the Renaissance The prophet Daniel from the Sistine Chapel ceiling. According to the theory of the art historian Marcia B. Hall,[1] which has gained considerable acceptance,[2] cangiante (Italian: [kanˈdʒante]) is one of the canonical painting modes of the Renaissance; i.e. one of the four modes of painting colours available to Italian High Renaissance painters, along with sfumato, chiaroscuro and unione.[3] The word its...

2020年夏季奧林匹克運動會波蘭代表團

2020年夏季奥林匹克运动会波兰代表團波兰国旗IOC編碼POLNOC波蘭奧林匹克委員會網站olimpijski.pl（英文）（波兰文）2020年夏季奥林匹克运动会（東京）2021年7月23日至8月8日（受2019冠状病毒病疫情影响推迟，但仍保留原定名称）運動員206參賽項目24个大项旗手开幕式：帕维尔·科热尼奥夫斯基（游泳）和马娅·沃什乔夫斯卡（自行车）[1]闭幕式：卡罗利娜·纳亚（皮划艇）&#...

 

Pepsodent

ldadawdJenis produkPasta gigiPemilikChurch & Dwight (Amerika Serikat dan Kanada)Unilever (seluruh dunia)NegaraAmerika SerikatDiluncurkan1915; 109 tahun lalu (1915)PasarWorldwidePemilik sebelumnyaPepsodent CompanyJargonSetiap Senyuman Begitu BerartiSitus webhttps://www.tanyapepsodent.com Pepsodent adalah salah satu merek pasta dan sikat gigi Amerika dari Unilever. Pepsodent adalah merek pasta gigi yang tertua di Indonesia. Pepsodent pertama kali diluncurkan di Amerika Serikat pada dek...

 

John Hancock Tower

Skyscraper in Boston, United States For the tower in Chicago, see John Hancock Center. For other buildings in Boston named Hancock, see John Hancock Building. 200 Clarendon StreetA view of Hancock Place from the Charles RiverLocation within BostonShow map of BostonJohn Hancock Tower (Massachusetts)Show map of MassachusettsJohn Hancock Tower (the United States)Show map of the United StatesGeneral informationTypeOfficeLocation200 Clarendon StreetBoston, Massachusetts02116Coordinates42°20′57....

De Bilt

De Bilt, adalah sebuah gemeente Belanda yang terletak di provinsi Utrecht. Pada tahun 2006 daerah ini memiliki penduduk sebesar 42.082 jiwa. Lihat pula Daftar munisipalitas Belanda lbsMunisipalitas di provinsi Utrecht Amersfoort Baarn Bunnik Bunschoten De Bilt De Ronde Venen Eemnes Houten IJsselstein Leusden Lopik Montfoort Nieuwegein Oudewater Renswoude Rhenen Soest Stichtse Vecht Utrecht Utrechtse Heuvelrug Veenendaal Vijfheerenlanden Wijk bij Duurstede Woerden Woudenberg Zeist Artikel ber...

 

Политические партии Германии

Эта страница требует существенной переработки. Возможно, её необходимо правильно оформить, дополнить или переписать.Пояснение причин и обсуждение — на странице Википедия:К улучшению/3 сентября 2023. В данном списке представлены политические партии Германии: Содержание 1 ...

 

جواز سفر مدغشقري

جواز سفر مدغشقريالغلاف الأمامي للجواز المدغشقريمعلومات عامةنوع المستند جواز سفرالبلد مدغشقرالغرض محددصادر عن  مدغشقرمتطلبات الاستحقاق مواطن مدغشقريتعديل - تعديل مصدري - تعديل ويكي بيانات جواز سفر مدغشقري هو وثيقة رسمية تصدر لمواطني مدغشقر، للسفر الدولي.[1] اعتبار...

lumbung

Leuit, lumbung tradisional Sunda di Desa Sirnarasa, Kasepuhan Banten Kidul, Kabupaten Sukabumi, Jawa Barat. ca. 1870 Lumbung, jelapang, atau rangkiang adalah bangunan penyimpanan padi-padian yang telah dirontokkan, kadang kala lumbung juga digunakan untuk menyimpan pakan ternak. Pada peradaban purba atau primitif, lumbung kebanyakan terbuat dari tanah liat atau tembikar. Lumbung sering kali dibangun dalam bentuk panggung dengan kaki tinggi dari atas tanah untuk mencegah agar padi yang disimpa...

 

Teotihuacan

Ancient Mesoamerican city This article is about the archeological site. For the town and municipality, see Teotihuacán Municipality. For the patrol vessel, see Mexican Navy 42 metre patrol vessel. Not to be confused with Tenochtitlan. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Teotihuacan – news · newspapers · boo...

 

1989 in the United States

List of events ← 1988 1987 1986 1989 in the United States → 1990 1991 1992 Decades: 1960s 1970s 1980s 1990s 2000s See also: History of the United States (1980–1991) Timeline of United States history (1970–1989) List of years in the United States 1989 in the United States1989 in U.S. states and territories States Alabama Alaska Arizona Arkansas California Colorado Connecticut Delaware Florida Georgia Hawaii Idaho Illinois Indiana Iowa Kansas Kentucky Louisiana Maine Maryland Ma...

Castello di Compiano

Castello di CompianoFacciata sud-estUbicazioneStato attuale Italia RegioneEmilia-Romagna CittàCompiano Indirizzovia Rossi Sidoli 15 ‒ Compiano (PR) Coordinate44°29′46.32″N 9°39′44.01″E44°29′46.32″N, 9°39′44.01″E Informazioni generaliTipocastello Inizio costruzioneIX secolo Primo proprietariosconosciuto Condizione attualein ottime condizioni Visitabilesì Informazioni militariFunzione strategicadifensiva abitativa Castelli e borghi[1] voci di architetture mi...

 

Madonna Diotallevi

Madonna DiotalleviAutoreRaffaello Sanzio Data1504 circa TecnicaOlio su tavola Dimensioni69×50 cm UbicazioneBode Museum, Berlino La Madonna Diotallevi è un dipinto a olio su tavola (69x50 cm) di Raffaello Sanzio, databile verso il 1504 e conservato nella Gemäldegalerie di Berlino. Indice 1 Storia 2 Descrizione e stile 3 Bibliografia 4 Voci correlate 5 Altri progetti Storia L'opera faceva parte della collezione del marchese Audiface Diotallevi di Rimini, finendo nella sede odierna nel 1...