Zayıf hadis veya münkatî hadis, sahih ve hasen hadiste bulunması şart olan esasların en az birine hâiz olmayan hadislere denir.[1]
Hadislerin sıhhatli olma şartları
Bilindiği gibi hadisler senet ve metinden ibaret bir haberdir. Bir hadisin sağlıklı olması için şu şartları yerine getirmelidir:
- Kesintisiz bir senet,
- Ravilerin adaleti (doğruluğu),
- Ravilerin hafızalarının güçlü olup zapt (ehliyet) sahibi olması, çok yanılan ve gafil olmaması,
- Meçhul olmaması, yani tanınması
- Hadisin şaz olmaması,
- Muallel olmamasıdır.
Bu şartları yerine getiremediği ölçüde hadisin zayıflık derecesi artar. Bu sebeple zayıf hadislerin derecelendirmesi ve taksimi yapılmıştır.[1]
Zayıf hadis çeşitleri
Zayıf hadislerin standart bir tasnifi yoktur.[1] Bazıları tamamen teorik olan zayıf hadis çeşitleri İbnu's-Salah ve Irakî'ye göre 42, İbn Hıbban'a göre 50, el-Münavî'ye göre 81, hatta aklen 129 ve bazılarınca 510 çeşittir. Fakat pratikte ismen zikredilenler 14 kadardır.
Mevzu olduğu konusunda hemfikir olunan hadise hadis gözüyle bakılmaz. Ona hadis denilmesi ve zayıf hadis kategorisinde değerlendirilmesi, sadece uyduranların hadis olduğu iddiasına göredir. Fakat unutmamak gerektir ki İslâm dünyasında bir hadisi nihai olarak mevzu olarak tespit edebilecek bir merci olmadığından bir âlime göre mevzuluğu şüphesiz olan bir hadis, başka bir âlime göre zayıf bir hadis olarak görülüp eserinde zikredilebilir; fakat bir İslâm âlimi eserine kasten hiçbir zaman mevzu olduğuna inandığı bir haberi bu bilgiyi eklemeksizin ilave etmez.[1]
Kaynakça