Velâyet-i Fakih yâ Hükûmet-i İslamî

İslam Fıkhında Devlet
Velâyet-i Fakih yâ Hükûmet-i İslamî
YazarRuhullah Humeyni
ÇevirmenTürkçeye Hüseyin Hatemi.
DilFarsça
Konuİslam devleti
TürDini
Yayım1970 (özgün)
1979 (Türkçe)

Velâyet-i Fakih (Farsçaولایت فقیه, romanizevelāyat-e faqīh) veya Hükûmet-i İslamî (Farsçaحکومت اسلامی, romanizeHokumat-i Eslami), İranlı Şii dini lider Ruhullah Humeyni tarafından teokratik islam devleti fikri üzerine yazılan ve 1970 yılında ilk baskısı yapılan bir kitaptır. Kitap Türkçeye "İslam Fıkhında Devlet" olarak çevrilmiştir.

Tarih

Humeyni, Irak'ta bulunan ve Şiiler tarafından kutsal kabul edilen Necef kentinde sürgündeyken, 21 Ocak - 8 Şubat 1970 tarihleri arasında bir grup öğrencisine İslami hükûmet fikri üzerine 19 ders vermiştir. Kısa süre sonra bu ders notları üç farklı kitap haline getirildi ve bu kitaplardan kısa olanı İran'a kaçak olarak sokulmuş ve devrimden önce Humeyni destekçilerine bol miktarda dağıtılmıştır.[1]

Kitap Fransızca, İngilizce, Arapça, Türkçe ve Urduca dahil olmak üzere birçok dile çevrilmiştir.[2]

İçerik

Velâyet-i Fakih siyasi olarak fakihin yönetim yetkisini ifade etmektedir. İslam düşüncesinde ve özellikle tasavvufta önemli bir terim olan velayet fıkıhta “başkaları üzerinde tasarrufta bulunma yetkisi” mânasına gelir. Bu kavramlar uzun süredir islami çevrelerde tartışılmasına karşın Humeyni, Velâyet-i Fakih kavramının anlamını genişleterek fakihlerin yetkisini daha da ileriye götürmüş, on ikinci imamın gaybeti döneminde adil bir fakihin devleti yönetmesi gerektiği tezini ortaya atmıştır. Humeynî’ye göre “veliyyü’l-emr” olan masum imamlar Muhammed’den devraldıkları velayetle dini ve dünyevi tam bir yönetim yetkisine sahiptir.[3]

Kitabın içeriğinde "İslami hükûmet nedir?" ve "İslami hükûmet neden kurulamadı?" gibi sorular cevaplandırılmaya çalışılmış ve İslami devlet yönetiminin nasıl olması gerektiği tartışılmıştır. Kitapta şeriat hükümleri ve hadisler sıkça referans olarak kullanılmış ve Şii inancı doğrultusunda çıkarımlar yapılmıştır.

Etkilendikleri

Humeyni, Mirza Hasan Şirazi, Mirza Muhammed Taki Şirazi, Kaşif el-Gita, gibi kişilerin fiilen İslami Hükûmetler kuran din adamları olduğunu iddia etmektedir (s. 124). Humeyni Şii ulemanın görüşlerini ve uygulamalarını da örnek göstermekte, velâyet-i fakīh mevzusunu kendisinin ortaya atmadığını, bu konunun en baştan beri bilindiğini söylemektedir. Örneğin Mirza Hasan Şirazi’nin tütün aleyhine çıkardığı fetva tartışılan herhangi bir konu üzerine verilen bir fetva değildir ve devlet yönetimiyle ilgili bir hükümdür. Yine Irak’ta İngiliz yönetimine karşı Mirza Muhammed Taki Şirazi cihad fetvası vermiş, diğer din adamları da ona uymuştur. Molla Ahmed en-Neraki ve Mirza Muhammed Hüseyin Naini de fakihin, masum imamın siyaset ve yönetime dair sahip bulunduğu bütün yetkilere ve vazifelere sahip olduğunu ileri sürmüştür.[3]

Diğer bir etkinin ise, Humeyni'nin Necef'te tanıştığı kapitalizm ve sosyalizm fikirlerine İslami alternatifler geliştirme üzerine kitapların yazarı ve din adamı Muhammed Bakır es-Sadr olduğu söylenmektedir.[4]

Birçok gözlemci kitabın önemli ölçüde Ali Şeriati'den etkilendiğini ileri sürmektedir. Buna kanıt olarak monarşinin kaldırılması ve ekonomik ikilik olarak zalim ve ezilen kavramlarını göstermektedir.[5][6] İran’ın sosyalist yazarlarından biri olan Celâl Âl-i Ahmed'in hazırladığı Gharbzadegi broşürünün de Humeyni'yi etkilediği iddia edilmektedir.[7]

Akademisyen Vali Nasr, ulema tarafından yönetilen İslami hükûmet idealinin Platon'un Devlet adlı kitabında bulunan filozof-kral fikrine dayandığına inanmaktadır.[8]

Eleştiri

Velâyet-i Fakih, bazı çevrelerce "Şii İslam'ın en kutsal kanonik kaynakları tarafından desteklenen amansız bir argümanın ustaca inşası" olarak övüldü.[9] Fakat üst düzey Şii din adamlarının tepkisi çok daha olumsuzdu. Kitabın yayınlandığı dönemde önde gelen Şii ayetullahlardan olan Büyük Ayetullah Ebu'l-Kasım Hoyî, Humeyni’nin bu teorisine karşı mesafeli durmuş ve ulemanın siyasette bu kadar aktif rol almasını uygun görmemiştir. İran Devrimi sırasında hayatta olan düzinelerce Büyük Şii Ayetullah'tan yalnızca Hüseyin Ali Muntazeri Humeyni'nin konseptini onaylamıştır. Fakat 1988'de o da bu fikri reddedecektir.[10]

Başlangıçta Devrimi desteklemiş olmasına rağmen, Büyük Ayetullah Muhammed Hüseyin Fadlallah, İranı din adamlarının mutlak güçle yönetmesi olarak gördüğü bu sistem tahayallülünü eleştirdi. O daha ziyade, din adamlarının denetim ve denge unsuru olduğu bir sistemin taraftarıydı.[11]

Kaynakça

  1. ^ Moin, Khomeini, 1999: p.157
  2. ^ Khomeini, Islamic Government, 1981: p.25
  3. ^ a b "VELÂYET-i FAKĪH, TDV İslâm Ansiklopedisi". 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020. 
  4. ^ The Columbia World Dictionary of Islamism, ed by Roy Olivier and Antoine Sfeir, 2007, 144-5.
  5. ^ Brumberg, Reinventing Khomeini, (2001) p.79, 162
  6. ^ Dabashi, Theology of Discontent, 1993: p.473
  7. ^ Abrahamian, Khomeinism, 1993: p.23
  8. ^ Nasr, Vali, The Shia Revival, Norton, (2006), p.126
  9. ^ Dabashi, Theology of Discontent, 1993: p.447
  10. ^ Roy, The Failure of Political Islam, (1994), p.173-4
  11. ^ "Fadlallah's Death Leaves a Vacuum in the Islamic World". Middle East Online. 3 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2011. 

Dış bağlantılar

Read other articles:

Alexis VastineAlexis Vastine, 2008Informasi pribadiLahir17 November 1986Pont-Audemer, PrancisMeninggal9 Maret 2015(2015-03-09) (umur 28)La Rioja, Argentina Rekam medali Tinju Pria Mewakili  Prancis Permainan Olimpiade Beijing 2008 Light Welterweight Kejuaraan Amatir Eropa Moskow 2010 Welterweight Permainan Mediterania Pescara 2009 Light Welterweight Alexis Vastine (17 November 1986 – 9 Maret 2015) adalah seorang petinju Prancis yang memenangkan sebuah medali perunggu di Olimpiade ...

 

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (نوفمبر 2019) كأس الاتحاد الإنجليزي 1966–67 تفاصيل الموسم كأس الاتحاد الإنجليزي  النسخة 86  البلد المملكة المتحدة ...

 

Sepak bola di IndonesiaTim nasional Indonesia bermain di Stadion Gelora Bung Karno, JakartaNegaraIndonesiaBadan yang mengaturPSSITim nasionalIndonesiaPendahuluHindia BelandaJulukanPasukan GarudaPertama kali bermain1934Klub±300 klubKompetisi nasional Liga: Liga 1 Liga 2 Liga 3 Liga 1 Putri (Wanita) Elite Pro Academy Piala: Piala Soeratin Piala Presiden Piala Indonesia Kompetisi internasional Piala Dunia Piala Dunia Antarklub Piala Asia Liga Champions AFC Piala AFC Kejuaraan AFF Rekor penonton...

Protein-coding gene in the species Homo sapiens CLIC4Available structuresPDBOrtholog search: PDBe RCSB List of PDB id codes2AHE, 2D2Z, 3OQSIdentifiersAliasesCLIC4, CLIC4L, H1, MTCLIC, huH1, p64H1, chloride intracellular channel 4External IDsOMIM: 606536 MGI: 1352754 HomoloGene: 8490 GeneCards: CLIC4 Gene location (Human)Chr.Chromosome 1 (human)[1]Band1p36.11Start24,745,382 bp[1]End24,844,321 bp[1]Gene location (Mouse)Chr.Chromosome 4 (mouse)[2]Band4|4 D3St...

 

Voce principale: Varese Calcio. Varese CalcioStagione 1985-1986Sport calcio Squadra Varese Allenatore Giorgio Canali, poi Luigi Balestra Presidente Giuseppe Marotta Serie C117º posto nel girone A, retrocesso in Serie C2. Coppa Italia Serie CSedicesimi di finale. Maggiori presenzeCampionato: Giacomo Zunico (33) Miglior marcatoreCampionato: Antonio Ravot (8) 1984-1985 1986-1987 Si invita a seguire il modello di voce Questa pagina raccoglie le informazioni riguardanti il Varese Calcio nel...

 

Camouflage pattern Rhodesian Brushstroke pattern Rhodesian Brushstroke pattern.TypeMilitary camouflage patternPlace of originRhodesiaService historyIn service1965-1980 (Rhodesian Service)Used by Rhodesia Zimbabwe South Africa ...And othersWarsRhodesian Bush WarMozambican Civil WarSecond Congo WarProduction historyDesignerDi CameronManufacturerDavid Whitehead Textiles (Original)Produced1965-Present The Rhodesian Brushstroke is a brushstroke-type camouflage pattern used by t...

Dutton is a civil parish in Ribble Valley, Lancashire, England, located to the northeast of Ribchester. The parish is rural, with the River Ribble running to the south. It contains 15 buildings that are recorded in the National Heritage List for England as designated listed buildings. These mainly consist of houses with related structures, or farm buildings, but there are also a church, a bridge and two cross bases. Key Map all coordinates using OpenStreetMap Download coordinates as: KM...

 

Annual classical music concerts in London This article is about the British concerts. For other uses, see Prom (disambiguation). Current BBC Proms logo, used from the 2022 Proms season Outside the Royal Albert Hall during the BBC Proms season of 2008 The BBC Proms is an eight-week summer season of daily orchestral classical music concerts and other events held annually, predominantly in the Royal Albert Hall in central London. Robert Newman founded The Proms in 1895. Since 1927, the BBC has o...

 

Peta Lokasi Kabupaten Tulang Bawang Barat di Lampung Berikut ini adalah daftar kecamatan dan kelurahan/desa di kabupaten Tulang Bawang Barat, Provinsi Lampung, Indonesia. Kabupaten Tulang Bawang Barat terdiri dari 9 kecamatan, 3 kelurahan, dan 93 tiyuh (desa). Pada tahun 2017, jumlah penduduknya mencapai 268.119 jiwa dengan luas wilayah 1.201,00 km² dan sebaran penduduk 223 jiwa/km².[1][2] Daftar kecamatan dan kelurahan di Kabupaten Tulang Bawang Barat, adalah sebagai beriku...

Informal alliance of Ulster loyalists active in the 1970s Glenanne gangFields near the farm where the gang was based (Ballylane townland, near Glenanne, County Armagh)LeadersJohn WeirBilly McCaugheyBilly HannaRobin JacksonHarris BoyleDates of operation1972–1980HeadquartersGlenanne, County Armagh, Northern IrelandActive regionsMainly County Armagh and east County TyroneIdeologyUlster loyalismIrish unionismSize40 Known membersPart ofUlster Volunteer ForceOpponentsIrish nationalistsBattle...

 

Lighthouse in Kerala, India LighthouseTangasseri Lighthouse The lighthouse in 2017LocationTangasseri, Kollam, IndiaCoordinates8°52′50″N 76°33′57″E / 8.880691°N 76.565955°E / 8.880691; 76.565955TowerConstructed1902Foundationreinforced concreteConstructionmasonry towerHeight41 metres (135 ft)[1]Shapecylindrical tower with double balcony and lanternMarkingsred and white diagonal stripeLightFocal height42 metres (138 ft) above mean sea lev...

 

Spanish Agency for Food Safety and NutritionAgencia Española de Seguridad Alimentaria y NutriciónAESAN logoAgency's headquarters in MadridAgency overviewFormedJuly 7, 2001; 22 years ago (2001-07-07)JurisdictionSpainHeadquartersCalle Alcalá 56, Madrid, SpainEmployees196 (2019)Annual budget€ 22.1 million, 2023[1]Agency executivesRafael Escudero Alday, PresidentMarta Natividad García Pérez, Executive DirectorParent agencyMinistry of Consumer AffairsWebsitewww.aec...

Pour l’article ayant un titre homophone, voir Valines. Pour les articles homonymes, voir V. Valine L ou S(+)-valine   et   D ouR(–)-valine Identification Nom UICPA acide 2-amino-3-méthylbutanoïque Synonymes V, Val No CAS 516-06-3 (racémique)72-18-4 (L) ou S(+)640-68-6 (D) ou R(–) No ECHA 100.000.703 No CE 200-773-6 (L)211-368-9 (D) FEMA 3444 Propriétés chimiques Formule C5H11NO2  [Isomères] Masse molaire[1] 117,146 3 ± 0,005 6 ...

 

Acceptance or rejection of BDSM by feministsThe examples and perspective in this article deal primarily with the English-speaking world and do not represent a worldwide view of the subject. You may improve this article, discuss the issue on the talk page, or create a new article, as appropriate. (December 2022) (Learn how and when to remove this message)Part of a series onFeminism History Feminist history History of feminism Women's history American British Canadian German Waves First Second ...

 

ضبة بن يزيد الأسدي العيني معلومات شخصية الحياة العملية المهنة شاعر  بوابة الأدب تعديل مصدري - تعديل   ضبة بن يزيد الأسدي العيني كان ممن عُرف عنه قطع الطريق ونهب وسلب القرى والمسافرين على حد سواء بل وصل به الأمر إلى نهب الحائر الحسيني بكربلاء. ذكره في التاريخ تردد ذكره ف...

此條目需要补充更多来源。 (2014年10月31日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目,无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者:请搜索一下条目的标题(来源搜索:英迪拉·甘地 — 网页、新闻、书籍、学术、图像),以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源(判定指引)。 英迪拉·甘地इन्दिरा गान्धीIndira Gandhi1966年的英迪拉·甘地 �...

 

  لمعانٍ أخرى، طالع أبو قرن (توضيح). اضغط هنا للاطلاع على كيفية قراءة التصنيف أبو قرن أبو قرن مالبار رماديOcyceros griseus المرتبة التصنيفية فصيلة[1][2]  التصنيف العلمي المملكة: الحيوانية الشعبة: حبليات الطائفة: الطيور الرتبة: شقراقيات الفصيلة: Bucerotidaeقسطنطين صموئيل ر�...

 

Place in Pomeranian Voivodeship, PolandBytów Bëtowò (Kashubian)Old Town (top) and Bytów Castle (bottom) FlagCoat of armsBytówCoordinates: 54°8′N 17°30′E / 54.133°N 17.500°E / 54.133; 17.500Country PolandVoivodeship PomeranianCountyBytówGminaBytówFirst mentioned12th centuryTown rights1346Government • MayorRyszard SylkaArea • Total8.72 km2 (3.37 sq mi)Population (31 December 2021[1]) ...

Questa voce sull'argomento stagioni delle società calcistiche italiane è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Voce principale: Unione Sportiva Ancona 1905. Unione Sportiva AnconitanaStagione 1971-1972Sport calcio Squadra Anconitana Allenatore Angelo Becchetti poi Giorgio Arzeni Presidente Giorgio Grati Serie C15º posto nel girone B. Maggiori presenzeCampionato: Bussolari, Chiarini (37) ...

 

Ukrainian-Russian mathematician Mikhail OstrogradskyMikhail Vasilyevich OstrogradskyBorn(1801-09-24)24 September 1801Pashennaya, Kobelyaksky Uyezd, Poltava Governorate, Russian Empire; now Kremenchuk Raion, Poltava Oblast, UkraineDied1 January 1862(1862-01-01) (aged 60)PoltavaCitizenshipRussian EmpireAlma materUniversity of Kharkiv, University of ParisKnown forOstrogradsky instability, Divergence theoremScientific careerFieldsMathematics Mikhail Vasilyevich Ostrogradsky[a&#...