Türkiye'de yaşayan şartlı mültecilerin, Geçici Koruma Altındaki Suriyeyelilerin (GKAS) ve Uluslararası Koruma Başvuru Sahiplerinin (UKBS) temel hak ve özgürlükleri Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir.
İlgili kanun kapsamında yukarıdaki statüler ile ülkede bulunan kişilerin çalışma iznine bağlı olarak istihdam edilmeleri mümkün kılınmıştır. Çalışma izni başvuruları iş veren tarafından gerçekleştirilmekte ve yenilenmektedir. Çalışma izinlerini düzenleyen kurum İŞKUR'dur. Çalışma iznine başvurulacak her bir yabancı için ilgili işletmede en az beş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının çalışıyor olması şartı aranmaktadır.
Yabancıların çalışma izninin sınırlandığı meslekler
Bazı meslekler yalnızca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için tanımlanmıştır ve yabancıların çalışmasına izin verilmemektedir.[1] Bu meslekler şunlardır:
Diş tabipliği, dişçilik, hastabakıcılık. (Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun uyarınca)
Eczacılık (Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun uyarınca)
Veterinerlik (Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun uyarınca)
Özel hastanelerde sorumlu müdürlük (Hususî Hastaneler Kanunu uyarınca)
Avukatlık (Avukatlık Kanunu uyarınca)
Noterlik (Noterlik Kanunu uyarınca)
Özel güvenlik görevlisi (5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun 10. Md.)
Gümrük müşavirliği (4458 sayılı Gümrük Kanununun 227 nci maddesi gereğince)
Turist rehberliği (6326 sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanununun 3. maddesi gereğince)
Mülteci İşgücü
Türkiye'de iş gücüne katılım gösteren Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri ve Geçici Koruma Altındaki Suriyeleri'ni kayıtlı ve kayıtsız çalışma altında iki ana kategoride değerlendirmek mümkündür. Kayıtlı çalışmaya ilişkin istatistiki bilgi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü'nce yıllık bazda paylaşılmaktadır. 2020 yılı raporuna göre Türkiye'de çalışma izni ile çalışan Suriyeli sayısı 62.369 olarak belirlenmiştir.[2] Kayıtsız istihdamda çalışan GKAS ve UKBS'nin sayılarının kayıtlı istihdamın çok üzerinde olduğu bilinmektedir. Aynı yıl yayınlanın Uluslararası Çalışma Örgütü raporuna göre çalışan GKAS sayısı 813.781 olarak belirtilmiştir.[3]
