Sergey Vladimiroviç Surovikin (Rusça: Серге́й Влади́мирович Сурови́кин; d. 11 Ekim 1966), Rus Silahlı Kuvvetleri generalidir ve 2023'te Vladimir Putin tarafından görevden alınana kadar Havacılık ve Uzay Kuvvetleri Başkomutanı olarak görev yapmıştır. Sovyet-Afgan Savaşı, Tacikistan İç Savaşı, İkinci Çeçen Savaşı ve Suriye İç Savaşı'na Rus müdahalesinde görev yapmıştır. 8 Ekim 2022 – 11 Ocak 2023 tarihleri araasında Ukrayna'nın devam eden Rus işgalinde tüm Rus kuvvetlerinin komutanı olarak görev yaptı.
1991 Sovyet darbe girişimi sırasında Surovikin, üç darbe karşıtı göstericiyi öldüren bir birime komuta etti ve bu nedenle birkaç ay tutuklu kaldı, ancak asla hüküm giymedi.[1] Rus Ordusu içinde yeni bir teşkilat olan Askeri Polis Ana Müdürlüğü'nün kurulmasında önemli rol oynadı.[2] Surovikin, 2013-2017 yılları arasında Doğu Askeri Bölgesi'ne komuta etti ve 2017'de Suriye'deki Rus güçlerine komuta etti. Savaşın gidişatını Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın lehine çevirmekle tanınır ve ayrıca Rus müdahalesi sırasında sivil hedeflere yönelik saldırılardan sorumludur.[1][3]
2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında, başlangıçta Rus Silahlı Kuvvetlerinin "Güney" Ordu Grubunun komutanıydı.[4] 8 Ekim 2022'de Ukrayna'yı işgal eden tüm Rus kuvvetlerinin komutanı oldu[5] ancak komutan yardımcılığına indirildi ve Ocak 2023'te yerine Valeri Gerasimov getirildi.[6] Wagner Grubu isyanına karıştığına dair iddiaların ardından doğrulanmamış raporlara göre Haziran 2023'ün sonlarında tutuklandı ve CNN'e göre Wagner Grubu üyesi olduğu ortaya çıktı. Surovikin'in kızı, bir Rus Telegram kanalına verdiği iddia edilen röportajda babasıyla iletişim halinde olduğunu iddia etti ve babasının gözaltına alınmadığı konusunda ısrar etti.
Hayatın erken dönemi ve eğitimi
Surovikin, 11 Ekim 1966'da Novosibirsk'te doğdu.[7] 1987 yılında Omsk Yüksek Askeri Komutanlığı Okulu'ndan mezun oldu.
Ağustos 1991'de, 2. Muhafızlar Tamanskaya Motorlu Tüfek Bölümü'nde 1. Tüfek Taburu'nun kaptanı ve komutanıydı . Moskova'daki 1991 Sovyet darbe girişimi sırasında, Surovikin'e taburunu üç darbe karşıtı göstericinin öldürüldüğü Garden Ring'deki tünele göndermesi emredildi. Darbenin bastırılmasından sonra Surovikin tutuklandı ve yedi ay boyunca gözaltında tutuldu. 10 Aralık'ta suçlamalar düşürüldü çünkü Boris Yeltsin,[9] Surovikin'in yalnızca emirleri uyguladığı sonucuna vardı. Daha sonra binbaşı rütbesine terfi etti.[10]
Surovikin, Frunze Askeri Akademisine katıldı . Eylül 1995'te, Moskova garnizonunun askeri mahkemesi tarafından yasadışı silah satmaktan bir yıl hapis cezasına çarptırıldı. Soruşturma Surovikin'nin amacından habersiz bir öğrenci arkadaşına bir yarışmada kullanılmak üzere bir tabanca vermeyi kabul ettiği sonucuna varmasının ardından mahkûmiyet bozuldu.[11]
1995 yılında Frunze Askeri Akademisi'nden mezun oldu. Surovikin, bir motorlu tüfek taburuna komuta ettiği Tacikistan İç Savaşı'na katıldı. Daha sonra 92. Motorlu Tüfek Alayı kurmay başkanı, 149. Muhafız Motorlu Tüfek Alayı genelkurmay başkanı ve komutanı ve 201. Motorlu Tüfek Tümeni genelkurmay başkanı oldu.[8]
2002 yılında Genelkurmay Harp Akademisi'nden mezun oldu. Yekaterinburg'da 34. Motorlu Tüfek Tümeni komutanı oldu.[kaynak belirtilmeli]
Astının Surovikin'in huzurunda intihar etmesi
Nisan 2004 te Tümenin silahlanmadan sorumlu komutan yardımcısı Albay Andrei Shtakal, Surovikin tarafından azarlandıktan (dövüldüğü de iddia edilir) sonra Surovikin ve bölge komutan yardımcısının huzurunda kendini vurdu.[8] Soruşturma sonucunda, bir askeri savcı suçluluk kanıtı bulamadı.[11]
Haziran 2004'ten itibaren Çeçenya'da konuşlanmış 42. Muhafız Motorlu Tüfek Tümenini yönetti.
2005'ten itibaren 20. Muhafız Ordusu'nun kurmay başkanıydı. Nisan 2008'de ordu komutanı oldu.[kaynak belirtilmeli]
Kasım 2008'de Surovikin, Genelkurmay Ana Harekât Başkanlığının başına geçti.[12] Ocak 2010'da, kısa süre sonra Merkez Askeri Bölge'nin bir parçası haline getirilen Volga-Ural Askeri Bölgesi'nin genelkurmay başkanı oldu.[7]
Kasım 2011'den itibaren Askeri Polisin oluşturulmasından sorumlu çalışma grubuna başkanlık etti.[11][13][14] Ekim 2012'de Doğu Askeri Bölgesi kurmay başkanı oldu. Ekim 2013'te ilçe komutanlığına atandı.[7] 13 Aralık'ta Surovikin, orgeneral rütbesine terfi etti.[15]
Suriye iç savaşı
9 Haziran 2017'de Suriye'de konuşlanan Rus silahlı kuvvetlerinin Komutanı olarak atandı.[16][17] Bildirildiğine göre[18] bu görevi Mart 2017'de aldı. Eylül 2017'de Surovikin, Rus medyası tarafından 26 Eylül'de Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanlığı görevinden alınan Viktor Bondarev'in muhtemel halefi olarak gösterildi.[2][19] RBK Group tarafından 2 Kasım 2017'de yayınlanan ve Savunma bakanlığında ki ismini vermek istemeyen bir kaynağa atıfta bulunan bir rapora göre, Surovikin, başta itirazlarına rağmen Havacılık ve Uzay Kuvvetleri Komutanlığına atanmıştı.[20]
Kasım 2017'nin sonunda, Rus savunma bakanlığından bir kaynak Krasnaya Zvezdada Surovikin'in 22 Kasım tarihli bir cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanlığına atandığını bildirdi.[21]TASS, Surovikin'in Rusya ve Sovyetler Birliği tarihinde Rus veya Sovyet hava kuvvetlerinin başına getirilen ilk birleşik silah komutanı olduğuna dikkat çekti.[22] 28 Aralık'ta Suriye'deki Kuvvetler Grubu liderliğinden dolayı Rusya Federasyonu Kahramanı ilan edildi.[23]
Surovikin komutasında Suriye muhalefetine karşı mücadelede önemli bir dönüm noktası sağlandı. Suriye Hükûmeti, bir dizi başarılı askerî harekâtın ardından 2017'nin sonunda Suriye'nin %50'den fazlasını kontrolünü geri aldı. Birkaç Rus askeri yorumcusuna göre, Suriye'deki savaşın gidişatını değiştirmeyi başaran Surovikin'di.[24][25][26][27]
Yine Ocak-Nisan 2019 arasında Surovikin, Suriye'deki Rus askeri kuvvetleri birliğinin komutanı olarak görevi devraldı. Toplamda, Suriye'deki Rus kuvvetleri grubuna bir yıldan fazla bir süre komuta etti. Korgeneral Aleksandr Chaiko'nun bu görevdeki süresini aştığı Kasım 2020'ye kadar bu pozisyonda[28] bulunan diğer tüm subaylardan daha uzun süre görev yaptı.
2021'de Surovikin, Generalliğine terfi etti. Böyle bir rütbeye ulaşan az sayıda ki Rus subayından biri olarak, Genelkurmay Başkanı olarak Valery Gerasimov'un nihai halefi olabileceği yönünde spekülasyonlara yol açtı.[29]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali
Haziran 2022'de Güney Ukrayna harekatında Rus Silahlı Kuvvetlerinin "Güney" Ordular Grubunun komutanı olduğu ortaya çıktı.[4] 8 Ekim'de GeneralGennady Zhidko'nun yerine Ukrayna'daki tüm Rus kuvvetlerinin komutanı olacağı açıklandı.[5] 18 Ekim'de Surovikin'in "'Özel Askeri Operasyon' alanındaki durumun gergin olarak nitelendirilebileceğini" söylediği bildirildi.[30]
18 Ekim 2022'de Rus medyasına verdiği bir röportajda, "Rakibimiz suçlu bir rejim, biz ve Ukraynalılar tek insanız ve aynı şeyi istiyoruz: Ukrayna'nın Rusya'ya dost ve Rusya'dan bağımsız bir ülke olmasını istiyoruz.[31][32]
Kremlin'e yakın kaynaklara göre Surovikin, sivil ve kritik altyapıya yönelik büyük çaplı saldırıların savunucusudur.[3]
9 Kasım 2022'de, Rus savunma bakanı Sergei Shoigu ile televizyonda yaptığı bir toplantıda Surovikin, diğer askeri personelle birlikte Rus medyasında, tuzağa düşmekle karşı karşıya kalan Rus birliklerini kurtarmak için Rus kuvvetlerinin Herson'dan çekilmesini öneren bir basın açıklaması yaptı. Aynı görüntüsünde Shoigu, geri çekilmeyi onayladı.[33]
Wagner grubuna bağlılık, Wagner isyanı ve sonrası
Mayıs 2023'te Surovikin'in son birkaç yıldır Rusya Savunma Bakanlığı'nda Wagner Grubu'nun "çıkarlarını temsil ettiği" bildirildi.[34] CNN'e göre, belgesel kanıtlar Surovikin'i diğer 30 üst düzey Rus askerî personeliyle birlikte 2018'de VIP statüsüne sahip Wagner'in resmi üyesi olarak listeliyor.[35][36]
24 Haziran 2023'te, Wagner Grubu'nun Rus hükûmetine karşı isyanı sırasında Surovikin, Telegram'da yayınlanan bir videoda göründü ve isyancı güçlere isyanı durdurmaları çağrısında bulundu.[37] Olaydan bu yana kamuoyunun önüne çıkmadı.[38] Bazı raporlar, ismi açıklanmayan savunma bakanlığı yetkililerine dayanarak onun tutuklandığını öne sürüyor.[39] Surovikin'in kızı, bir Rus Telegram kanalına verdiği iddia edilen röportajda babasıyla iletişim halinde olduğunu iddia etti ve babasının gözaltına alınmadığı konusunda ısrar etti.[40] Wall Street Journal, 13 Temmuz'da "duruma aşina olan kişilerin" ifadesine göre Surovikin'in gözaltına alındığını bildirdi.[41] Devlet Duması savunma komitesi başkanı Andrey Kartapolov, medyaya Surovikin'in "tatilde olduğunu ve müsait olmadığını" söyledi.[42] Readovka ise Surovikin'in Rostov'da tatilde olduğunu bildirdi.[43] Hapis cezasına ilişkin raporlar, Moskova hapishane izleme komitesi sekreteri tarafından defalarca reddedildi.[44]
Yaptırımlar
Şubat 2022'de Surovikin, "Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü, egemenliğini ve bağımsızlığını ve ayrıca Ukrayna'daki istikrarı veya güvenliği baltalayan ve tehdit eden eylem ve politikaları aktif olarak desteklemekten ve uygulamaktan sorumlu" olduğu için Avrupa Birliği yaptırım listesine eklendi.[45]
Surovikin, üç kişinin öldürüldüğü 1991 Sovyet darbe girişimi sırasında askerlere Moskova'daki demokrasi yanlısı protestoculara ateş açma emri vermekle suçlanıyor.[47] Surovikin altı ay hapis cezasına çarptırıldı, ancak daha sonra BaşkanBoris Yeltsin'in emriyle yargılanmadan serbest bırakıldı. 1995 yılında Surovikin yasadışı silah ticaretinden suçlu bulundu. Mahkûm edildi, ancak daha sonra kendisine tuzak kurulduğu iddialarının ardından serbest bırakıldı.[48]
Evli ve dört çocuğu var. Surovikin bir Ortodoks Hristiyandır .[7] Surovikin nasıl kazandığı bilinmeyen çoğunlukla karısının üzerine kayıtlı olan milyonlarca ruble değerindeki gayrimenkulleri bulunmaktır. Rus gazetecilerin yaptıkları araştırmaya göre onun ve karısının çoğunluğu Moskova da bulunan 125 milyon Ruble değerinde gayrimenkule sahiptir.[50]
^"Профессия – служить родине" [Occupation – Serving the Motherland]. www.mk.ru (Rusça). Moskovskiy Komsomolets. 29 Mart 2011. 8 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016.
^Сергей Вальченко; Александр Круглов; Егор Созаев-Гурьев (28 Aralık 2017). ""В плен никого не брать!"". iz.ru. 2 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.Yazar eksik |soyadı1= (yardım)