| Rattus rattus |
|---|
![]() |
|
|
|
|
| Rattus rattus |
Rattus rattus, Rattus cinsine bağlı bir türdür.
Taksonomi:
- Regnum(Alem): Animalia
- Phylum(Şube): Chordata
- Classis(Sınıf): Mammalia
- Ordo(Takım): Rodentia
- Familia(Familya): Muridae
- Genus(Cins): Rattus[1-2]
Fiziksel Özellikleri
Genel Morfoloji:
- Orta büyüklükte bir sıçandır.
- Kulaklar: Nispeten büyüktür.
- Kuyruk: Vücuttan neredeyse her zaman daha uzundur.
Boyut ve Ağırlık:
- Ağırlık: 70 ila 300 gram(Ortalama 200 gram).
- Baş ve vücut uzunluğu: 16 ila 22 cm.
- Kuyruk uzunluğu: 19 cm veya daha uzun.
- Erkekler, dişilerden daha uzun ve daha ağırdır.[1]
Anatomik Özellikler:
- Kafatası: Nispeten dardır.
- Burun kemikleri: İnce yapıdadır.[1]
Diğer Türlerden Ayırt Edici Özellikler:
-
- R. rattus ile R. norvegicus arasındaki farklar:
- Daha ince bir kıl örtüsü.
- Daha hafif bir kafatası.
- Üst ilk azı dişinin (molars) şekli farklıdır.
Üreme ve Sosyal Davranışlar
Sosyal Yapı:
- R. rattus'un sosyal grupları genellikle birden fazla erkek ve birden fazla dişiden oluşur.
- Bir erkek baskın durumdadır ve erkekler arasında bir hiyerarşi oluşabilir.
- 2-3 dişi, genellikle baskın erkek dışında tüm diğer bireylerden daha baskındır.[1]
- Dişiler, genelde erkeklerden daha agresiftir.
- Tür çok eşlidir ve genellikle baskın erkek en başarılı üreyendir.
- Birden fazla erkek ve dişinin olduğu çok eşli gruplar halinde yaşama eğiliminde.[1]
Üreme:
- Çevresel koşullar izin verirse, tüm yıl boyunca başarılı üreme meydana gelebilir.
- En yoğun üreme mevsimleri yaz ve sonbahardır.[1]
- Gebelik süresi 21 ila 29 gün arasındadır
- Doğum başına yavru sayısı: 6-12 arasında(ortalama 7.3).
- Dişiler bir yılda 5 defa yavrulayabilir.[1]
Yavru Özellikleri:
- Yenidoğanlar, çoğu kemirgen gibi, bakıma muhtaçtır.
- Gözleri 15 günlük olana kadar açılmaz.[1]
- Sütten kesilme ve anneden bağımsızlaşma 3-4 haftalıkken gerçekleşir.
- Emzirme dönemlerinde genellikle kılsızdırlar.
- Genç sıçanlar doğumlarından 3 ila 5 ay sonra üreyebilirler.[1]
Ömür Uzunluğu
- Vahşi yaşamda: 1 yıl
- Esaret altında: 4 yıl[1]
Davranış
- Rattus rattus gececidir.
- Çubuklardan ve yapraklardan yuva yapar.
- Habitat’a bağlı olarak ağaçlarda veya toprakta yaşayabilir.[1]
- Rattus rattus genellikle meyve, tahıllar, tohumlar ve diğer bitkilerle beslenir.
- Omnivordur ve gerektiğinde böcek ve diğer omurgasızlarla da belsenir.
- Günlük olarak yaklaşık: 15 gr besin ve 15 mL su tüketir.[1]
Predasyon
Avcıları:
- Kentsel alanlarda: ev kedileri.
- Daha az insan nüfusunun olduğu alanlarda: Kuşlar ve diğer etçiller.[2]
Habitat
- Orman, Çalılık, Çayır, Sulak alanlar (iç kesimler) , Yapay/Karasal[2]
- Yerli olduğu alan: Hindistan; Pakistan
- Mevcut olduğu/ Gözlendiği bölgeler:
- Arnavutluk; Cezayir; Avusturya; Belçika; Bosna-Hersek; Brunei Darussalam; Bulgaristan; Kamboçya; Hırvatistan; Kıbrıs; Çekya; Estonya; Fransa (Fransa (anakara)); Almanya; Yunanistan; Macaristan; Endonezya; İran, İslam Cumhuriyeti; İrlanda; İtalya; Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti; Letonya; Lihtenştayn; Litvanya; Lüksemburg; Malezya; Malta; Moldova; Karadağ; Fas; Myanmar; Hollanda; Kuzey Makedonya; Papua Yeni Gine; Filipinler; Polonya; Portekiz; Romanya; Rusya Federasyonu; Sırbistan; Singapur; Slovenya; İspanya; İsviçre; Tayland; Tunus; Türkiye; Birleşik Krallık; Vietnam[2]
Olumsuz Etkileri
- Mahsullere, çiftliklere ve meyve ağaçlarına ciddi şekilde zarar verir.
- Sadece ürünlerle beslenmekle kalmaz, tüketemediklerini de yok eder.
- Yiyeceklerin üzerine idrar yaparak ve dışkı bırakarak tahıl, hububat ve diğer gıda kaynaklarını mahveder.
- Orta Çağ'da milyonlarca insanın ölümüne yol açan veba (Yersinia pestis) hastalığının yayılmasında önemli rol oynamıştır.
Bu sıçanlar üzerinde yaşayan pireler:
- İnsanlara ciddi zarar verebilecek birçok hastalık taşır.
- Çiftlik hayvanlarını ve diğer hayvanları etkileyen hastalıklara neden olabilir.
Hastalık Etkenleri:
- Hantavirüs: Bu virüs, insanlarda hantavirüs pulmoner sendromu ve hemorajik ateş gibi ciddi hastalıklara neden olabilir. Enfekte kemiricilerin idrar, dışkı ve tükürüklerinde virüs mevcuttur.
- Leptospirosis: Leptospira bakterisi tarafından neden olunan bu hastalık, insanlarda grip benzeri semptomlardan böbrek ve karaciğer yetmezliğine kadar değişen ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Enfekte kemiricilerin idrarlarında mevcuttur.
- Murine Tifüs: Rickettsia typhi bakterisi tarafından neden olunan bu hastalık, pireler aracılığıyla insanlara bulaşır ve yüksek ateş, baş ağrısı ve döküntü gibi semptomlara neden olur.
- Plague (Veba): Yersinia pestis bakterisi tarafından neden olunan bu hastalık, pireler aracılığıyla insanlara bulaşır ve tarih boyunca büyük salgınlara yol açmıştır.
- Scrub Typhus: Orientia tsutsugamushi bakterisi tarafından neden olunan bu hastalık, akarlar aracılığıyla insanlara bulaşır ve yüksek ateş, baş ağrısı ve döküntü gibi semptomlara neden olur. [3-4]
Korunma Yöntemleri:
- Yapısal Onarımlar: Sıçanların girebileceği deliklerin harçlı cam ve kömür tozu ile kapatılması.
- Temizlik ve Hijyen: Besin ve su kaynaklarının sıçanların ulaşamayacağı şekilde saklanması.
- Depolama: Gıda maddelerinin kapalı ve dayanıklı kaplarda saklanması.[5]
- Fiziksel Önlemler:
- Tuzaklar: Mekanik tuzaklar kullanarak sıçanların yakalanması
- Elektronik Cihazlar: Ultrasonik cihazlar kullanarak sıçanların uzaklaştırılması.[6]
Kimyasal Mücadele:
Rodentisitler:
- Brodifakum: Bu güçlü antikoagülan, sıçanların kan pıhtılaşmasını engelleyerek ölümlerine neden olur. Brodifakum içeren yemler, geniş alanlarda etkili bir şekilde kullanılabilir
- Bromadiolon: Benzer şekilde, bu kimyasal da sıçanların kan pıhtılaşmasını engeller ve etkili bir rodentisittir.
- Difenakum: Benzer şekilde, difenakum da antikoagülan bir rodentisittir ve sıçanların kan pıhtılaşmasını engelleyerek etkili olur.[7]
- Yem istasyonları: Klerat® ve Final®: Bu ürünler, brodifakum içeren yem bloklarıdır ve sıçanların yoğun olduğu alanlarda kullanılır.[8]
- Çinko Fosfit: Bu akut toksin, sıçanların mide asidi ile reaksiyona girerek fosfin gazı üretir ve hızlı bir şekilde ölümlerine neden olur.[7]
Uygulama Sonrası İzleme
- Yem İstasyonları:
- Yem istasyonlarının düzenli olarak kontrol edilmesi ve yemlerin yenilenmesi önemlidir. Sıçan popülasyonunun yoğunluğuna ve alanın özelliklerine göre uyarlanmalıdır.[9]
- Kimyasal mücadele uygulamalarının etkinliğini değerlendirmek için düzenli izleme yapılmalıdır. Bu, sıçan popülasyonunun azalmasını ve yeniden artmasını önlemek için gereklidir.[7]
Dış bağlantılar
Kaynakça
- [1]: https://animaldiversity.org/accounts/Rattus_rattus/
- [2]: https://www.iucnredlist.org/species/19360/192565917
- [3]: https://www.ecohealthalliance.org/wp-content/uploads/2016/02/MorandIntZool2015-postprint.pdf
- [4]: https://www.frontiersin.org/journals/ecology-and-evolution/articles/10.3389/fevo.2019.00013/full
- [5]:https://kayseri.tarimorman.gov.tr/Belgeler/SOL%20MEN%C3%9C%20BELGELER%C4%B0/Z%C4%B0RAA%C4%B0%20M%C3%9CCADELE/Genel%20Zararl%C4%B1lar/cati_sicani.pdf
- [6]: https://chm.cbd.int/api/v2013/documents/B0E27BDE-BA77-3841-7C5B-2BA6DCAFF5FC/attachments/207438/Bell%20et%20al%20(Technical%20Report%20for%20Redonda%20rat%20eradication)%20(V1%20-%20December%202017).pdf
- [7]: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0270568
- [8]: https://soppoa.org.my/wp-content/uploads/2016/12/1.5_RAT_MGMT.pdf
- [9]: https://www.cambridge.org/core/journals/environmental-conservation/article/successful-management-of-invasive-rats-across-a-fragmented-landscape/EDDEC2445540F0EADE112FF065C08D71
