Prusik düğümü kendinden daha kalın bir ip üzerine bağlanıp sıkıştırıldığında uçlarından tutulup çekilirse kalın ipi kuvvetli bir el gibi kaymadan tutar ve elle düğümünden tutulup kolayca kalın ip üzerinde yeri değiştirilebilir. Uçların çekildiği yön farketmez. Düşüş yaşanmadığı takdirde bağlandığı kalın ipi zedelemez. Prusik düğümü düşüş durdurucu bir sistem değildir. Sadece düşüş engelleyici bir sistem olarak kullanılabilir.
Tarihçe
Prusik düğümü Karl Prusik tarafından bulunmuş ve ilk defa 1931'de Avusturya'da dağcılıkta ipte yükselme üzerine bir yayında yayınlanmıştır.
Kullanımı
Prusik düğümü, hem tek ip tekniğinde olsun, çift ip tekniğinde olsun, ipe tırmanırken, hem de kurtarmada yük kaldırıp indirirken, birçok amaçla kullanılır:
uçlarından tutup kavranan ipi çekmek için (tutanak)
kazanılmış mesafeyi korumak için (basamak)
bir çekim/adım yükseldikten sonra daha yüksek bir noktaya kolayca ilerletmek için (ki bir sonraki tutanak ve basamak olarak kullanılabilsin)
yüksekte kendini emniyete alırken en rahat konuma göre yardımcı iplerin boyunu kolay ayarlayabilmek için
Özellikleri
Tırmanıcılar yanlarında taşıdıkları yardımcı iplere acil durumda kolaylıkla bu düğümü atabilirler. Düğüm ipe diğer sıkıştırma düğümlerinden daha kolay atılır. Tek elle bile atılabilir. Çift balıkçı düğümüyle oluşturulmuş bir ip halkası prusikle ana ipe sabitlendiğinde elle çekmek için bir halka ya da ayakla yükselmek için bir basamak oluşturur.
Prusik düğümü birden fazla ipin çevresine de atılabilir. Bu durumda iplerin hepsinin aynı çapta olmasına da gerek yoktur. Prusik düğümün ipe zarar vermemesinden ötürü herhangi bir kurtarma operasyonunda kullanılır. İpi tutacak mekanik herhangi bir sistem olmadığında kullanılmak için uygundur. Ayrıca jumar gibi aletler herhangi bir aşırı yük binmesi durumunda kaydıklarında ipin kendisine ya da mantosuna zarar verirler. Oysa prusik düğümün aynı durumda herhangi bir zararı bulunmaz. En kötü olasılıkla hızla kayan yardımcı ipin ana ipe olan sürtünmesi sonucu oluşan sıcaklık, yardımcı ipin kendisini eritebilir ancak ana ipe bir zararı olmaz.
Prusik düğümü her iki yöne de ipte sürtünme sağlar. Jumar ve diğer aletler tek yönde sürtünme sağlarlar, aşağı yüklendiklerinde ipi tutmalarına rağmen yukarıya doğru ipin üzerinde kolayca kayarlar. Oysa prusik düğümü hem yukarı hem de aşağı yüklendiğinde ipi kilitler ve ortasından bastırıldığı zaman da her iki yöne de kolayca kayar.
Prusik düğümünün tutması için gereken iki ip arasındaki sürtünmedir. Donmuş iplerde bu sağlanamadığından donmuş iplerde prusik düğümünü kullanmak sakıncalı olabilir. Ancak jumar donmuş iplerde de rahatlıkla çalışır.
Prusik düğümünün tutması için yardımcı ipin kalınlığı ana ipin kalınlığının yarısından 1mm civarı fazla olmalıdır, daha kalın iplerle atılan düğümler ana ipte tutunmayabilir.
Tercihen statik ip kullanılan sistemlerde kullanılmamalıdır. İpi çok fazla sıktığı için ipin dış montesini iç kısmından kaydırır.
Özellikle mağaracılık ve iple erişim sistemlerinde sakıncalıdır.
Düşüş durdurucu değildir. Zorunluluk gerektiren durumlarda jumar yerine kullanılır.
Bağlanışı
İnce ip dirseğini kalın ip üzerine yatırıp ince ipin kalanını dirsek içinden kalın ip etrafında dolandırıp geçirme işlemini 3 kez tekrarlayıp sıkıştırıldığında 6 sarmallı prusik düğümü bağlanmış olur.
Prusik düğümü Ters kazık bağının iki tarafıda eşit sayıda çok sarmallısıdır. Fazladan sarmallar sadece üst tarafta olursa düğümün adı Schwabish olur.[1]
Birinci Adım
İkinci Adım
Üçüncü Adım
Dördüncü Adım
Aşağı doğru gelen yük sonucunda kilitlenen yardımcı ip
Yükün kalkmasıyla kolaylıkla yukarı aşağı hareket eder
Farimond sürtünme düğümü
Bir de kamp yaparken ip gerginlik kontrolü için şu pratik ve bağlaması çözmesi kolay türü var: Farimond sürtünme düğümü. Bu düğüm gerdirme bağı ile prusik düğümünün ortaklığı gibidir ve şöyle bağlanır[2]:
Dönen ip ucuna ip bedeni altında bir el altı döngü yaptırılır
Döngünün ortası ip bedeni çevresine birkaç kez sarılır
İp ucunun bir dirseği ile sarmal sabitlenir, ip bedeni çevresinde sıkıştırılır.
Bu prusik gibi düğümünden tutularak gerdirilebilen ya da gevşetilebilen, ama dirseğin sarkan ucundan tutup çekerek kolayca çözülebilen bir ip gerdirme düzeneğidir.
