Proto-Moğollar ya da Ön-Moğollar, Cengiz Han'ın Moğol kabilelerini tek çatı altında birleştirmeden önceki Kitan, Siyenpi, Şivey, Juan-Juan gibi Orta Asya'da yaşayan, Moğolların atası kavimler olarak tanımlanır.[1] Arkeolojik bulgulara göre milattan önceye kadar uzanan bir tarihe sahip olan Proto-Moğol kabileleri milattan sonra 13. yüzyılda artık Moğol adını benimsemişlerdir. Büyük Hun Devleti'nin yıkılması ile bölgede çıkan güç boşluğunu bu topluluklar doldurmuş ve Orta Asya'da büyük rol oynamışlardır.[2]
Dilleri
Ural-Altay dil ailesine mensup olduğu düşünülen Proto-Moğolların konuştuğu dil için, yazılı kaynak eksikliğinden dolayı kesin bir şey söylemek zor ama o döneme en yakın yazılmış olan Bugut ve Huis Tolgoy yazıtlarının bize bu konuda az da olsa ışık tuttuğu söylenebilir.[3]
Bazı Proto-Moğolların Hakimiyeti Altındaki Topraklar
Proto-Moğollar aslında çok daha eski ama sağlıklı tarih verebilmek için milattan sonra başlattım. (Aşağıda bulunan tüm topluluklar bağımsız değildir, başka devletlerin himayesinde yaşamını sürdürmüş olanları da vardır)[4][5]
| İsim
|
Hüküm Sürdüğü Yıllar
|
Başkent
|
| Siyenpiler
|
93-234
|
Orda
Hangay Dağları
|
| Batı Qin
|
385-431
|
Yongshicheng (385-386)
Wanchuan (386-388, 400, 410–412)
Jincheng (388-395)
Xicheng (395-400)
Dujianshan (409-410)
Tanjiao (412)
Fuhan (412-429)
Dinglian (429-430)
Nan'an (430-431)
|
| Yan
|
337-409
|
Jicheng (337-341)
Longcheng (341-350)
Jicheng (350-357)
Yecheng (357-370)
Chang'an (385-386)
Zhangzi (386-394)
Zhongshan (386-397)
Longcheng (397-409)
|
| Tuyuhun
|
284-672
|
Fuqi
|
| Güney Liang
|
397–414
|
Lianchuan (397-399)
Ledu (399, 402–406, 410–414)
Xiping (399-402)
Guzang (406-410)
|
| Kuzey Wei
|
386–535
|
Shengle (386-398)
Pingcheng (398-493)
Luoyang (493-534)
Chang'an (534-535)
|
| Doğu Wei
|
534–550
|
Shengle (386-398)
Pingcheng (398-493)
Luoyang (493-534)
Chang'an (534-535)
|
| Batı Wei
|
535–557
|
Chang'an
|
| Kuzey Zhou
|
557–581
|
Chang'an
|
| Cücen Kağanlığı
|
330–555
|
Mumo
|
| Liao Hanedanı
|
907-1125
|
Shangjing
|
| Dongdan (Liao Hanedanlığı himayesinde)
|
926-936
|
-
|
| Kuzey Liao
|
1122-1123
|
-
|
| Karahıtaylar
|
1124-1221
|
Balasagun
|
| Doğu Liao
|
1211–1220
|
-
|
5. yüzyıl Moğolistan
[6]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
