Pataliputra (Sanskritçe Pāṭaliputra; Pali Pataliputta) bugün Biher'den Patna olarak da bilinen Hindistan’ın Ganj Nehri’nin güneyinde yer alan şehir. Eski Çağ’da Magadha ve daha sonraki Maurya’nın başkentiydi.
Tarihi
Pataliputra esasen Ganj Nehri’nin ağzında duran Pataligrama (Pali dilinde Pataligama) beldesiydi. 5. yüzyılda Magadha Kralı Ajatasattu, beldeyi şehir durumuna getirmiş ve sağlamlaştırmıştır. Oğlu Udayabhadra (ya da Udayin) Pataliputra’yı imparatorluğun başkenti ilan etmiştir. Pataliputra, Maurya Hanedanı’nın da başkentiydi. Pataliputra, her birinde farklı esnaf birliklerinin anavatanı olan 16 semtten oluşmaktaydı. Bazıları, insanların ticaret yapmak için bir araya geldikleri, üstünde küçük ağaçların olduğu arazilere sahiplerdi. Kraliyet saraylarının bulunduğu şehir merkezindeki görkemli ve çok katlı evlerde pek çok memur ve asilzade yaşamaktaydı. Bazılarında insanların rahatlamaları için küçük bahçeler ve havuzlar vardı. Saray boyunca ise sadece müzisyenlerin ve prenslerin soylu sevgililerinin evleri ve ayrıca kamu binaları bulunmaktaydı. Bunlar şehrin havasını yumuşatan tüneller aracılığı ile saraydan ayrılmaktaydı. Farklı tanrılar için, belki de şehirde oturan Yunan tüccarlar için mabet inşa edilmekteydi. MÖ 253’te Pataliputra’da 3. Budizm Konseyi toplanmıştır. Şehir, ilk Budizm’in en önemli merkezi olmuştur.
Antik şehrin ne zaman ve neden yıkıldığı tam olarak bilinmemektedir. 5. yüzyılda Pataliputra’yı ziyaret eden Çinli Faxian ‘gelişen şehir’ olarak tasvir etmiş, fakat diğer bir Çinli turist Xuan Zang sadece iki yüzyıl sonra harabelerden bile bahsetmiştir.
Pataliputra, büyük bir ihtimalle, ya diğer başkentlerin yararına terk edilmiş ya da Hephtalite'ler tarafından yağmalanıp harap edilmiştir.
