Molla Hamit Cana (1450 civarı - 1540 civarı), Gürcüler ve Lazlar arasında İslamı yayma sürecinde önemli rol oynayan din adamı.
Gürcüce adı bilinmeyen Hamit, Gürcü bir kilise papazı ve Laz bir annenin çocuğu olarak Murgul'da, günümüzde Başköy sınırları içerisinde yer alan Goglieti köyünde doğdu.[1] 9-10 yaşlarındayken Enderûn Mektebi'nde eğitim alması için Osmanlı askerleri tarafından İstanbul'a götürüldü. Başarılı bir öğrenci olan Hamit, önce hafız, sonrasında molla unvanını aldı. Hocaları Hamit'i cana yakın gördüğünü için "Cana" lakabını verdi. Bir süre Enderûn Mektebi'nde müderris olarak çalıştıktan sonra dönemin şeyhüislamından izin alarak Murgul çevresinde İslam'ı yaymak için memleketine döndü. İlk önce papaz babasını Meryem Suresi ile ikna ederek Müslüman yaptı. Sonrasında kilise kapısından ezan okuyarak köy halkını İslam'a davet etmeye başladı. Bölgede İslam'ı yaymak için Atina (Pazar), Viçe (Fındıklı), Arhavi, Maradit (Muratlı, Borçka), İmerhev Vadisi, Kobuleti (Çürüksu), Batum, Kutaisi ve İmereti'ye gitti. 1520 yılında Artvin'ndeki ilk camiyi Lomiketi'de inşa etti.[2] Sonrasında Artvin Lazları'nın kullanması için yapılan ilk camiyi Arhavi'nin Potocur köyünde yaptırdı. 2016 yılında türbe haline getirilen mezarı Başköy'ün Arslanlı mahallesinde yer almaktadır.[3][4]
Kaynakça
