Marsolat, Posof

Marsolat (Gürcüce: მარცვალათუბანი), tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Arılı köyünün sınırları içinde kalan eski bir köydür. Günümüzde ise bu köyün bir mahallesidir.[1]

Tarihçe

Marsolatı köyünün eski adı olan Martsvalatubani (მარცვალათუბანი), bir Gürcü aile adı olan Martsvalaşvili (მარცვალაშვილი) ile ilişkili olup bu aileden kişilerin yaşadığı yeri ifade eder.[2]

Martsvalatubani köyünün bulunduğu Samtshe bölgesi tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki kilise de bu dönemden kalmış olmalıdır.[3]

Martsvalatubani köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde “Marsalatuban” (مرصلەتوبان) olarak geçer. Bu sırada köy, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Nüfusu, 11 Hristiyan haneden oluşuyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[2][4]

Martsvalatubani köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinde Martsvalat (Марцвалатъ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Ardahan sancağının Poshov kazasının Digur nahiyesinin 21 köyünden biri ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Nüfusu, 33'ü erkek ve 31'i kadın olmak üzere, 9 hanede yaşayan 64 kişiden oluşuyordu. Köy halkının tamamı Türk olarak yazılmıştır.[5]

Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli ise 1917 yılında köyde 9 hanede 90 Müslüman Gürcünün yaşadığını belirtmiştir.[6]

Martsvalatubani köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Marsolat (مارصولات) olarak geçer. Bu sırada köy, Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[7] Bu tarihten bir süre sonra Marsolat köyü, Zedatzminda (Arılı) köyüne bir mahalle olarak bağlanmıştır.

Bugünkü Arılı köyünün batı ucunda köyün eski Hristiyan sakinlerinin kilisesi bulunuyordu. Ancak bu yapıdan günümüze bir iz kalmamıştır.[3]

Kaynakça

  1. ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო–კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 186. ISBN 978-9941-0-7362-5
  2. ^ a b Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 447.
  3. ^ a b "ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები" (2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları), Tiflis, 2021, s. 55. ISBN 978-9941-9746-3-2
  4. ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი: თარგმანი: წიგნი II), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 305.
  5. ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - 371.
  6. ^ Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” (არტაანის მხარეში), Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220.
  7. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.