Lomaşeni Bağları

Lomaşeni Bağları (Gürcüce: ლომაშენის ბაღები), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesinde kalan Lomaşeni köyünde ünlü bağlardı. Bu bölgede günümüze adı ulaşan diğer iki önemli bağ ve bahçe, Gverda Bağları ile Goraşeti Bağları'dır.

Lomaşeni Bağları adını, eski bir Gürcü yerleşimi olan Lomaşeni'den alır. Lomaşeni, "Loma'nın köyü" anamına gelir ve Loma, Gürcüce aslan anlamındaki "lomi" (ლომი) kelimesinden türemiş kişi adıdır.[1][2] Lomaşeni Bağları'nın zeytiniyle de ünlü olduğu, Gürcü zeytin çeşitlerinden birinin Lomaşenisi adını taşıyor olmasından anlaşılmaktadır.[3] Nitekim burada yetişen en iyi zeytin çeşitlerinin Rus idaresi sırasında ıslah edilmesi yolu izlenmiş ve gelişmiş yöntemlerle zeytinyağının çıkarılması konusunda denemeler yapılmıştır. 1899 yılında Lomaşeni'de Artvin kazasında en iyi zeytin çeşitlerini halka dağıtmak amacıyla bir fidanlık kurulmuştu. Lomaşeni Bağları bu tarihte Kafkasya'nın en büyük zeytin ağacı ekim alanı olarak hizmet veriyordu. Fidanlık aynı zamanda bölgede yetiştirilen meyve ağaçları yetiştirip dağıtımından, yerel sahiplere bahçe bakımının doğru ilkelerini tanıtmaktan sorumluydu. Bu yolla burada yetişen meyveler korunmuş ve çevrede yaşayan halka bölgeye uygun zeytin ve meyve fidanları sağlanmıştır.[4][5][6]

Lomaşeni Bağları, Rus idaresinde Çar II. Nikolay'a atfen halk arasında "Nikola Bahçesi" şeklinde adlandırılmıştır. Bu döneme bağlı olarak "Çarın Bağları" ve "İmparator Bağları" olarak da anılan Lomaşeni Bağları, sayfiye yeri olarak da kullanılmıştır.[7] Lomaşeni köyünün adı, bu ünlü bağ ve bahçelerden dolayı 1925 yılında "Milletbağı" şeklinde değiştirilmiş, daha sonra da buraya "Bahçeciler" adı verilmiştir.[8][9] Muvahhid Zeki Artvin vilayeti üzerine 1927 yılında yayımlanan kitabında Lomşeni Bağları'na "Kral Bağçesi" adıyla kurulmuş olan bağ ve bahçelerde Rus idaresinde turfanda ziraatın yapıldığını, bir süre boş kaldıktan sonra "Millet Bağçesi" adıyla yeniden imarına girişildiğini yazmıştır.[10] Lomaşeni Bağları'nın bulunduğu yer günümüzde TOKİ evlerinin inşaat alanına dönüştürülmüştür.

Kaynakça

  1. ^ "ლომი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  2. ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 638/ 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  3. ^ M. Ğlonti, Zeytin (ზეთისხილი), Tiflis, 1960, s. 30.
  4. ^ Очеркъ современнаго cocтoянiя огородничества, Petersburg, 1899, s. 100[ölü/kırık bağlantı]
  5. ^ "Кавказ, 5 Ocak 1901, sayı 4" (PDF). 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024. 
  6. ^ "Кавказ, 6 Mart 1998, sayı 61" (PDF). 17 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024. 
  7. ^ Dağlardan Denize Artvin (Derleyen Rahşan İnal), İstanbul, 2024, s. 11, ISBN 978-975-05-3681-6
  8. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2024. 
  9. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 180, ISBN 978-605-5708-85-6.
  10. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (yeniden basım), s. 44, ISBN 978-9944-197-52-6.