Kuzey Altayca

Kuzey Altayca
тÿндÿк алтай тили
Anadil Rusya Federasyonu
Bölge Altay Cumhuriyeti

Altay Krayı
Anadil konuşuru <5,000
Dil Ailesi
Türk Dilleri
Ağızları
  • Kumandy
  • Chelkan
  • Tubalar?
Kiril alfabesi
Dil kodları
ISO 639-3 atv
Glottolog nort2686
ELP Northern Altai 25 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Map showing the locations of the Northern and Southern Altai varieties in Russia
Rusya içerisindeki, Kuzey ve Güney Altaycayı gösteren harita

Kuzey Altayca, Rusya'nın Altay Cumhuriyeti'nde bazı topluluklar tarafından konuşulan bir Türk lehçesidir.[1] Geleneksel olarak tek bir dil olarak kabul edilse de, Güney Altay ve Kuzey çeşitleri karşılıklı olarak tamamen anlaşılır değildir. Standart Altayca, Güney Altayca temel alınarak oluşturulmuştur ve Kuzey Altayca konuşanlar tarafından kabul görmemektedir.[2]

Kuzey Altayca Kiril alfabesiyle yazılır. 2006 yılında Altay Krayı'nda Kumandı ağzı için bir alfabe oluşturulmuştur.[3]

Demografi

2002 Rus Nüfus Sayımı verilerine göre Rusya'da 65.534 kişi Altayca'ya hakim olduğunu belirtmiştir.[4] Sadece %10 kadarı Kuzey Altayca, geri kalanı ise Güney Altayca konuşmaktadır. Ayrıca bazı verilere göre Altaylıların sadece %2'si akıcı bir şekilde Altayca konuşmaktadır.[5]

Ağızları

Kuzey Altayca aşağıdaki ağızlardan oluşur:

  • Kumandı ağzı. 1,862 Kumandı bu dili anadili olarak beyan etmiştir ancak[6] 1,044'ü bu dili bildiğini ifade etmiştri.[7]
  • Çelkandu ağzı: 466 Çelkandu bu dili anadili olarak, 539 kişi bu dili konuşabildiğini beyan etmiştir.

Dilsel özellikler

Aşağıdaki özellikler, Kuzey Altaycada yaygın olarak kullanılan Türkçe izoglosların sonucunu ifade eder.[8][9][10]

  • */ag/ — Proto-Türkçe */ag/ Kuzey Altaycada üç varyasyonda bulunur: /u/, /aw/, /aʁ/
  • */eb/ — Proto-Türkçe */eb/, çeşide bağlı olarak /yj/ veya /yg/ olarak bulunur.
  • */VdV/ — Birkaç sözcüksel istisna dışında (muhtemel alıntılar), proto-Türkçe intervokal */d/, /j/ ile sonuçlanır.

Kaynakça

  1. ^ "Northern Altai". ELP Endangered Languages Project. 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021. 
  2. ^ Raymond G. Gordon, Jr, ed. 2005. Ethnologue: Languages of the World. 15th edition. Dallas: Summer Institute of Linguistics.
  3. ^ "В Алтайском крае издана азбука кумандинского языка. 2006". 27 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
  4. ^ "Всероссийская перепись населения 2002 года. Том 13. «Коренные малочисленные народы Российской Федерации»". 20 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
  5. ^ "Энциклопедия «Кругосвет»". 9 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
  6. ^ "Russian census figures". 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
  7. ^ "Russian census figures". 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
  8. ^ Диалект Черневых Татар (Туба-Кижи): грамматический очерк и словарь. Moskova: Наука. 1966.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ Диалект Кумандинцев (Куманды-Кижи): грамматический очерк, тексты, переводы и словарь. Москва: Наука. 1972.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ Диалект Лебединских Татар-Чалканцев (Куу-Кижи). Москва: Наука. 1985.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

Dış bağlantılar