Kolonoskopi, kalın bağırsağın makattan girilerek, sakinleştirici ilaç (sedasyon) veya anestezi altında bir fiberoptik kamera ile monitör altında incelenmesi. Kolonoskopi işleminden bir gün önce hastaya müshil ilacı verilerek bağırsak temizliği veya bağırsak hazırlığı yapılır.[1] Kolonoskopi uygulaması sırasında hastalar anestezi ile uyutulduğu veya sakinleştirici verildiği için ağrı ve acı hissetmemektedir.[2]
Amerikan Kanser Cemiyeti[3] yönetimi, 5 yılda bir sigmoidoskopi,[4] veya 10 yılda bir kolonoskopi veya 5 yılda bir bağırsak röntgeni veya 5 yılda bir sanal kolonoskopi[5] yapılmasını önermektedir.
Kolonoskopi tetkiki sırasında kanamaları durdurmak, polip adı verilen ve sıklıkla iyi huylu olan urlar alınabilir, iltihabi bağırsak hastalığı,[6] bağırsak kanseri,[7] veya rektum kanseri,[8] belirlenmesi halinde parça alınabilir.
Kolonoskopi ile yapılabilecek işlemler
Biyopsi: Şüpheli bölgelerden örnek alınması işlemidir. Alınan örnek patolojik tanı için gerekmektedir.
Polipektomi: Polip alınması işlemidir.
Snear polipektomi: Geniş poliplerin alınması işlemidir.
Mukozektomi: Geniş polipler ya da erken evre kanserlerin çıkarılması işlemidir.
İşaretleme: Cerrahi olarak alınması gereken ya da sonrasında kolonoskopi ile kontrol altında tutulmaması gereken alanların mürekkep ile işaretlenmesi işlemidir.
Uygulama yaklaşık olarak 25 dakikada tamamlanır. Bu aşamadan sonra ise hasta, uyanma odasına alınır. Hasta kendine gelene kadar bu bölgede kontrol altında tutulur ve hasta istirahat eder.
Kolonoskopi sonrası
Kolonoskopi uygulaması, özel olarak hazırlanmış olan endoskopi alanlarında uzman doktor, anestezi uzmanı ve hemşire ile uygulanmaktadır. Anestezi uzmanı hastanın elinin sırt tarafında ince bir damar yolu açar ve sedasyon işlemine başlar. Bu sayede 25 dakikalık bir uyku hali söz konusu olur. Bu işlem, genel anestezi değildir. Sedasyon sayesinde hasta herhangi bir ağrı ya da acı duymamaktadır. Uygulama sırasında hastanın tansiyonu, kalp ritmi ve solunumu monitör aracılığı ile takip edilir.[9]
Hazırlık
Testin düzgün bir şekilde yapılabilmesi için kolon katı maddelerden arındırılmış olmalıdır.[10][11] Hasta bir ila üç gün boyunca lif oranı düşük veya sadece berrak sıvılar içeren bir diyet uygulamalıdır. Berrak sıvılara örnek olarak elma suyu, tavuk ve/veya et suyu veya et suyu, limonlu soda, limonata, sporcu içeceği ve su verilebilir. Hastanın susuz kalmaması önemlidir. Spor içecekleri bağırsak temizliği sırasında tüketilen elektrolitleri içerir.[12] Kuru erik ve portakal suyu gibi lif içeren içecekler ve kırmızı, mor, turuncu veya bazen kahverengi renkli sıvılar tüketilmemelidir; ancak kolaya izin verilir. Çoğu durumda sütsüz çay veya kahveye izin verilmektedir.[13]
Kolonoskopiden (veya kolorektal ameliyattan) bir gün önce hastaya ya bir müshil (bisakodil, fosfosodat, sodyum pikosülfat veya sodyum fosfat ve/veya magnezyum sitrat gibi) ve bol miktarda sıvı verilir ya da polietilen glikol ve elektrolit solüsyonu ile tüm bağırsak lavajı yapılır.[14][15]
Riskleri
Kolonoskopi tetkikinde sanılanın aksine komplikasyon oranı % 0.35 gibi düşük bir değerdir. Polip veya biyopsi alma sonrasında kanama veya bağırsakta delinme olabilir. Bu tür bir durumda sıklıkla karın ağrısı, bulantı, ateş ve genel durumda bozulma gibi belirtiler görülür.[16][17][18]
Kanser şüphesi uyandırabilecek belirtiler
Aşağıda ifade edilmiş olan belirtiler, kanser dışında pek çok hastalığa işaret ediyor olabilir. Fakat kolon kanseri de benzer belirtilere yol açtığı için mutlaka bir uzmana danışmak gerekmektedir:
