Gülçehre Hoca (Uygurca: گۈلچېھرا خوجا; Çince: 古丽恰克热·霍迦; pinyin: Gǔlìqiàkèrè Huòjiā; d. 1973 Urumçi, Çin), 2001'den beri Özgür Asya Radyosu'nda çalışan Uygur-Amerikalı gazeteci.[1][2][3] Kasım 2019'da Hoca, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde devam eden insan hakları krizine ilişkin haberciliği nedeniyle Magnitski İnsan Hakları Ödülü'nü aldı[4] ve 2020'de Uluslararası Kadın Medya Vakfı'nın Gazetecilikte Cesaret Ödülü'nü aldı.[5] ve vakfın En Etkili 500 Müslüman listesi arasında yer aldı.[6]
Erken yaşamı ve kariyeri
Hoca, 1973 yılında Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin merkezi Urumçi'de doğdu.[3] Babası, Sincan Bölge Müzesi'nin arkeoloji bölümünün başkanı olarak görev yapan tanınmış bir yazar ve arkeolog olup[3][7] yazıları Uygur dili ve tarihi üzerine yoğunlaştı ve arkeolojik çalışmaları Tarım Havzası'nda bulunan mumyalar üzerine saha çalışmalarını içeriyordu.[3][7] Hoca'nın annesi hem farmakoloji profesörü hem de eczacı olarak çalışıyordu.[3] Kendisinden bir buçuk yaş küçük bir erkek kardeşi bulunmaktadır.[3] Büyükbabası geleneksel Uygur müziğinin tanınmış bir bestecisiydi.[3][7]
Hoca, çocukken etnik Uygurlar tarafından yönetilen Uygur dili okullarına gitti.[3] Sincan Normal Üniversitesi'nden mezun olup Uygur dili ve edebiyatı alanında lisans diplomasına sahiptir.[1][3]
Hoca, üniversiteden mezun olduktan sonra Çin'deki ilk Uygur dilindeki çocuk televizyon programının sunucusu oldu ve rolü sayesinde Sincan'da tanındı.[3][7] Hoca, Sincan Televizyonu[8][9] ve Çin Merkez Televizyonu[3] da dahil olmak üzere Çin devlet medya kuruluşlarında çalıştı.[1] Hoca, Çin devlet medyasındaki çalışmalarından ve Uygur halkına yönelik muamelesinden, Çin anakarasında büyütülmek üzere evlerinden ve köylerinden alınan Uygur çocuklarını ziyaret edip haber yaptıktan sonra rahatsız olmaya başladı.[10] 2001 yılında Avusturya'da tatildeyken ilk kez internete girdi ve Uygur aktivistlerin Çin dışındaki faaliyetlerini öğrendi.[3][7] Viyana'dayken, Çin devlet medyası için yaptığı çalışmalardan utanan Hoca, Çin'e dönmemeye karar verdi[3][7] ve aynı yılın Ekim ayında Amerika Birleşik Devletleri'ne göç ederek Özgür Asya Radyosu'nda çalışmaya başladı ve Çin hükûmetinin Uygur halkına uyguladığı baskıyı haber yaptı.[1][3][7][11]
Hoca, 2017 yılında Çin hükûmeti tarafından terörist olmakla suçlandı ve En Çok Arananlar listesine alındı. Kardeşi de bu sırada tutuklanarak Hoca'nın ihbarı üzerine Sincan toplama kamplarından birine yerleştirildi.[10] 28 Ocak 2018'de Sincan'da ailesini ziyaret ederken tutuklanan ve "terörist faaliyetler" ile suçlanan Ömürbek Eli ile bir röportaj yayınladı. Eli, Sincan toplama kamplarından birinde tutuldu ve daha sonra serbest bırakıldı.[12] Üç gün sonra 31 Ocak'ta Hoca'nın ailesinden yirmi beş kişi Sincan'daki yerel polis karakollarına çağrıldı ve Hoca ile bağlantıları nedeniyle gözaltına alındı.[6][8][9][10][13] Nisan 2021'de Hoja'nın annesi ve erkek kardeşinin normal hayatlar sürdüklerini iddia ettikleri ve Hoca'nın haberciliğini eleştirdikleri videolar yayınlandı.[11][14] Hoca bunun zorla ifade olduğuna inandığını açıkladı.
Hoca, 27 Mart 2019'da Sincan toplama kamplarında tutulan aile üyeleri olan kişilerin temsilcisi olarak ABD Dışişleri Bakanı Michael Pompeo ile görüştü.[15][16]
Kaynakça
Dış bağlantılar
.jpg)