Gürcü Necip Paşa Kütüphanesi

Gürcü Necip Paşa Kütüphanesi
Harita
Genel bilgiler
TürKütüphane
Koordinatlar38°05′11″K 27°43′57″D / 38.08639°K 27.73250°D / 38.08639; 27.73250
Adını aldığıGürcü Mehmet Necip Paşa
Tamamlanma1827

Gürcü Necip Paşa Kütüphanesi, İzmir ilinin Tire ilçesinde yer alan 19. yüzyılda hizmete girmiş, bağımsız bir binası olan bir kütüphanedir. Tire'nin en önemli kültür miraslarından biri olarak nitelendirilmektedir.[1]

1827 yılında Osmanlı devlet adamlarından Gürcü Mehmet Necip Paşa tarafından yaptırılan kütüphane, II. Mahmud döneminde İstanbul dışında kurulan ilk kütüphanelerden biridir.[2]

Kütüphanenin banisi Necip Paşa (?-1851)

Necip Paşa Kütüphanesi, kütüphaneyi yaptıran Necip Paşa tarafından 1829 yılında İstanbul'dan gönderilen 678 kitap ile hizmet vermeye başlamıştır. Paşa tarafından sağlanan eserler, onarımı ve bakımı yapıldıktan sonra kırmızı deri mahfazalar içine alınarak vakfedilmiştir.[3] Günümüzde kütüphanenin 9 farklı koleksiyonunda 2000 el yazması ve 3300 basılı kitap olmak üzere toplam 5300 eser bulunmaktadır.[4]

Yazıtlar

Kütüphanede iki adet inşa kitabesi bulunmaktadır. Birinci kitabede şunlar yazılıdır:[5]

Osmanlıca Latin transkripsiyonu Günümüz Türkçesi
Osmanlıca: :سكا مدح و ثن اير نجيبا عر ش رحمانه
كه زيرا بيت معموره اديل اولدي كتبخانه
سكا توفيق رفيق اولدي كه يابدك بر اولو خيرات
جز اك الله ديوب جمله دعلار ايتدي يزدانه
كتابلر جونكه وضع اولدي تيره انوارله طولدي
اهاليسي فرح بولدي شكرلر ايتدي منانه
علوم ظاهره بونده علوم باطنه بونده
وسيله سعادتدر كرنلره بو نوخانه
ويره بنيسينه مو لى جهانده منصب والا
جهانده رتبهء أعلا جوار اوله او سبحانه
مجوهر هرفله زهدي ديدي تاريخ بدنيني
نه كونه وصف ايدرلرسه روادر اول كتبخانه
۱۲٤۲
Sana medhü senâ irdi Necibâ arş-ı Rahmane
Ki zirâ beyt-i ma'mûra adîl oldu kütübhâne
Sana tevfik-i refik oldu ki yaptın bir ulu hayrât
Cezâkellahu deyüb cümle duâlar itdi Yezdâne
Kitâblar çünkü vaz oldu Tire envârla doldu
Ahâlisi ferâh buldu şükürler itdi Mennâna
Ulûm-ı zâhire bunda ulûm-ı bâtına bunda
Vesîle-i saâdettir girenlere bu nevhâne
Vire bânisine Mevlâ cihânda mansıb-ı vâlâ
Cihânda rütbe-i a'lâ civâr ola o Subhâna
Mücevher harfle Zühdi didi târîh-i bed'ini
Ne güne vasf iderlerse revâdır ol kütübhâne
1242
Ey Necib! Sana yapılan dualar Rahman'ın arşına erişti
Zira kütüphane, güzel bir eve eş olarak yapıldı.
Yaptığın bu ulu hayrat, sana güzel bir arkadaş oldu.
Herkes, "Allah sana mükafatını versin" diyip Allah'a dua etti.
Kitaplar konulduğu için Tire nurlarla doldu.
Burada yaşayanlar sevinip Yaradan'a şükürler etti.
Zahirî ve batınî ilimlerin hepsi burada
Bu yeni binaya girenler için kurtuluş vasıtasıdır.
Mevla, bu binayı yaptırana dünyada yüksek mevkiler versin.
Cennette, yüce rütbe ile Sübhan'a yakın olsun.
Zühdi, binanın başlama tarihini mücevher harflerle söyledi:
"Bu kütüphane ne şekilde övülürse övülsün hepsine layıktır."
1242 AH (M. 1826–27)

Kaynakça

  1. ^ "İzmir Büyükşehir Belediyesi: Tire". izmir.bel.tr. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. [ölü/kırık bağlantı]
  2. ^ Erünsal, Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri Tarihi Gelişimi ve Organizasyonu Türk Tarihi Kurumu, ss.279- 280
  3. ^ Yıldırım, Ali İhsan. "VAKIF TİRE NECİP PAŞA KÜTÜPHANESİ". Vakıf ve Kültür (PDF). isamveri.org. ss. 36-39. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. 
  4. ^ Tüfek, Zozan (2023). "İzmir'de Bir Osmanlı Yapıtı: Tire Necip Paşa Kütüphanesi". İzmir Araştırmaları Dergisi, Sayı: 19 (69-82). dergipark.org.tr. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. 
  5. ^ M. Sami Bayraktar. "Tire'de Necip Paşa Kütüphanesi". Atatürk Üniversitesi. 13 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2014.