Ermenistanlı Rita (10/11 Ocak 1278 – Temmuz 1333), Kilikya Ermeni Krallığı Kralı II. Levon ile Kraliçe Keran (Kir Anna) çiftinin kızıdır. Bizans ortak imparatoru IX. Mihail'un karısıdır.
Evliliği ve çocukları
Kilikya Ermeni Kralı II. Hethum'un Vakanüvisinin "Recueil des Historiens des Croisades" olarak bilinen derlemesinde adı geçmektedir. Doğumundan bahseden paragrafa göre, Rita, Prenses Teofanu'nun ikiz kardeşidir.
Yeoryos Pahimeris'in tarihine göre, II. Andronikos, oğlu ve ortak imparator IX. Mihail için eş ararken, Levon ile görüşmelere başladı. Levon, kızı Rita'yı önerdi ve evlilik 16 Ocak 1294 tarihinde gerçekleşti. Gelin 16, damat 17 yaşındaydı.
Bizans sarayı geleneklerine göre, ismi Maria olarak değiştirildi. Dört çocukları oldu:
III. Andronikos (25 Mart 1297 – 15 Haziran 1341), Bizans İmparatoru.
Teodora Paleologina, (ö. 1130'dan sonra) önce Bulgar Çarı Teodor Svetoslav ile sonra Bulgar Çarı III. Mihail Asen ile evlenmiştir.
İmparatoriçeliği
Rita, 1294 ile 1317 yılları arası, kıdemsiz imparator eşiydi. Kıdemli olan, II. Andronikos'un ikinci eşi ve IX. Mihail'ın üvey annesi Montferratlı İrini idi. 1303'ten itibaren II. Andronikos ile İrini saraylarını ayırdı. Kıdemli imparator eşi Konstantinopolis'ten ayrılıp, Selanik'te kıdemli Augusta olmuştur. İrini, 1317 yılında ölünce, Rita tek imparatoriçe olmuştur.
Bu şekilde üç yıl kalmıştır. 1319 yılında, ikinci oğlunun ölümü bir trajedi olmuştur. Rita'nın büyük oğlu prens Andronikos'un bir metresi vardı ancak metresinin sadakati konusunda şüpheleri vardı. Prens Andronikos, korumalarını metresin yaşadığı evi korumakla görevlendirdi ve eve girmeyi deneyen herekese saldırmaları emri verdi. Bir gece prens Andronikos'un kardeşi, Rita'nın ikinci oğlu Manuel gece yaklaşırken, kim olduğunu bilemeyen korumaların saldırısına uğradı. Saldırı sonucu Manuel öldü.
Bu olay IX. Mihail'ın sağlığını bozdu ve 12 Ekim 1320 tarihinde öldü. Bu iki ölüm dede II. Andronikos ile torun III. Andronikos'un arasını bozdu ve 1321–1328 yılları arasında torunun zaferi ile sonuçlanacak bir iç savaşa neden oldu. Bu arada dul Rita manastıra kapandı, iç savaşın bitiminden beş yıl sonra öldü.
