Diş apsesi (Diş irini), diş kökü ve çevre dokularını ilgilendiren kısa fakat ciddi süren, bölgesel olarak ateş ve ağrıyla seyreden yerel iltihaptır. Tedavi edilmezse osteit, periostit, selülit veya osteomyelit e dönüşür. Kronikleştiğinde radiküler kistlere dönüşür veya fistül vererek ağız mukozası veya yüz derisini deler ve dış ortama boşalır.

Genellikle diş çürüğü nedeniyle, diş pulpasının iltihaplanması sonucu başlar. Pulpa iltihabı (pulpitis), dişin kök ucundan, dişin kök ucu periodontium una yayılır. Ağrılı olan bu süreçte, iltihap kök ucuna yayıldığı andan itibaren diş dikey basınçlara hassastır. Apse içindeki pü (iltihabi sıvı), akışkan olduğundan, mukoza altındaki en zayıf alanlara yayılır ve yine zayıf bir noktadan mukoza veya deri yi delerek dış ortama açılır. Buna fistülizasyon (fistüle olma, fistül verme) denir.

Fistüle olmayan abseler, şişlik olarak kalabilir. Bu durumda vücut bunları epitel yal bir zarla çevirir ve içi iltihabi sıvı (pü)dolu, çevresi iltihabi hücreler ve epitelle çevirili "kist" ler oluşur. Diş kökü kistlerine radiküler kist (kök kisti) adı verilir

Diş apsesi tedavisinde genellikle şu yollar izlenir;

1. Akut enfeksiyon un antibiyotikler le kontrolü,
2. Fistüle olmaya yakın bir apse söz konusuysa apsenin açılarak drene edilmesi ve dren uygulanması,
3. Enfeksiyon kaynağı olan diş in çekimi veya Endodontik tedavi (Kanal tedavisi) ile iltihap kaynağının tamamen kurutulması.

Daha sonra hasta, gerekli kontrollerine çağrılır. Apsenin tamamen boşaldığına kani olunduğunda direnin çıkartılması ve antibiyotik tedavisinin bitirilmesi gerekir.

Bu konunun uzmanlarınca dahi azami dikkatle müşahede edilen bir uygulamadır. Yanlış uygulanan tedavi, apseyi azdırabilir. Bu nedenle konunun uzmanı (dişhekimi veya çene cerrahı)olmayan kişiler kesinlikle böyle bir şeye kalkışmamalıdır.

Sıcak veya soğuk uygulaması, apsenin safhasıyla ilgilidir. Akut bir diş apsesine sıcak uygulanmaz. Bu, apsenin akışkanlığını artırarak dokuya yayılmasına ve apsenin daha kötüleşmesine sebep olur. Akut apselerde, hastayı rahatlatmak ve iltihabi sıvının yayılımını azaltmak için soğuk uygulanabilir. Kronik apselerin drene edilmesi esnasındaysa sıcak uygulanarak apsenin akışkanlığı artırılır ve açılan drenaj kanalından tamamen boşalması sağlanır.

Diğer apselerin aksine, diş apseleri antibiyotikle tedavi edilemezler. Antibiyotikler diş apsesini bir süre rahatlatır ancak ağız ortamından diş pulpasına yeni enfektif materyaller sürekli aktığı için apse tekrar oluşur ve olay kronikleşir. Bu nedenle, diş apsesi tedavilerinde antibiyotikler, apseyi rahatlatmak, yayılımını kontrol altına almak amacıyla kullanılır. Esas apse tedavisi, apseye neden olan kaynağın yani dişin çekilmesi veya Endodontik tedavi ile temizlenerek doldurulması sayesinde olur.

APSE (abcess): Lokal iltihap, dokuda ilerlemiş enfeksiyon (Kaynak. Dr. Şamil Bilgiç, Dişhekimliği Terimleri sözlüğü)