Kosova'nın bağımsızlık sürecinde yaşanan olaylardan kaynaklı olarak Birleşmiş Milletler bölgeyi kendi koruması altına alarak resmi olmayan bir protektora devleti kurmuştur.[1]
Tarihçe
İdari başlangıç
Kumanova Antlaşmasından sonra bölgenin Birleşmiş Milletler himayesi altına verilmesi ile kurulan UNMIK Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1244 sayılı kararı ile resmi olarak bölge yönetimine sahip oldu. UNMIK Birleşmiş Milletler adına bölgede iki önemli devlet organı olan yasama ve yürütmeyi eline aldı. Bölgenin 1999 yılı ve öncesindeki kendi kanunları insan hakları, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasi veya şahsi görüşlere ters olmadığı sürece uygulanmaya devam edeceği bildirildi.[2]
İlk Düzenlemeler
Birleşmiş Milletlerin ilk icraatlarının başında Kosova Geçiş Konseyi vardı. Konsey on iki üye ile 16 Temmuz 1999'da kuruldu. Konseyin yöneticisi bölgenin Birleşmiş Milletler tarafından bölgeye en yüksek yetkili olarak atanan genel sekreter özel temsilcisi vardı. Mevcut konsey Kosova'daki ana siyasi partilere ve etnik topluluklara Birleşmiş Milletler yönetimine katılma hakkı vermek amacıyla kuruldu.[3]
Geçici İdari
Birleşmiş Milletler bölgeyi bağımsızlığa hazırlama sürecinde bölgeye BM denetiminde Ortak Geçici İdari Yapı olan bunun kısatması JIAS kuruldu.[4][5] İdari yapı 19 idari departman kuruldu.[6] Mali olarak Kosova Konsolide idari yapının ve yerel yönetimlerin bütçelerinden sorumluydu. Ayrıca UNMIK Belediye İdari Kurulları tarafından Kosova belediyeleri kuruldu.
Geçici Özyönetim Kurumları
Birleşmiş Milletlerin bölgeyi artık devletleştirmenin en büyük adımlarından olan Kosova geçici özyönetim kurumları 1244 sayılı Karar ile Birleşmiş Milletlerin artık ülkenin kendi kendini yönetebilecek olanaklara geçmesi için idari organ olarak 4 Mart 2002'de kuruldu. Kurum Cumhurbaşkanı ve Başbakan gibi devlet adamı seçilmesi ve Hükûmetin kurulması için Kosova Meclisini kurdu. Ardından Seçilen Cumhuraşkanı, Başbakan ve onun idaresindeki Geçici özyönetim kurumları kabinesi kuruldu.[7][8]
Birleşmiş Milletler Yönetimindeki Kosova'nın en yetkili kişisi geçici Hükûmetin kurulmasına rağmen Genel sekreter özel temsilcisidir. Bu kosovanın bağımsızlık bildirgesini yayınlayana kadar yürütülmüştür.
Siyasi Partiler
Kosova için geçici Hükûmetin kurulması ile partiler oluşmaya veya ortaya çıkmaya başladı dönemin parti listesi aşağıdaki gibidir. Mevcut ideolojiler o döneme aittir. PDK mevcut dönemde merkez sağ ideolojisini benimserken 2013 tarihinden itibaren ise merkez sol ideolojisini benimsemiştir.[9]
Kosova Geçici Hükûmetinde Kosova meclisi tarafından seçilen cumhurbaşkanı Birleşmiş Milletler Genel sekreterliğinden sonraki en yetkili kişiydi. Birleşmiş Milletler yönetimindeki kosova Cumhurbaşkanları aşağıda listelenmiştir.
Kosova'nın Geçici Hükûmetinde Kosova meclisi tarafından seçilen başbakan geçici hükûmetin Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği dışındaki başıydı. Birleşmiş Milletler yönetimindeki kosova başbakanları aşağıda listelenmiştir.
Birleşmiş Milletler bölgeyi ilk himayesi altına aldığı zaman bölgeye beş ayrı bölüme bölmüştü. Kosova'yı devletleştirmeye çalışmak için reformlara giden Birleşmiş Milletler Mitroviça, İpek, Yakova, Priştine, Ferizovik, Prizren, Gilan olarak 7 ayrı il sisteminde kosova'yı idari bölümlere ayırdı.
Ayrıca Birleşmiş Milletler 7 il için Yerel belediyelerin oluşumunu başlattı. Başlangıçta belediyeler, UNMIK tarafından atanan Belediye başkanlarının tarafından idare ediliyordu. 28 Ekim 2000'de ilk yerel seçimler yapıldı.
Güvenlik
Birleşmiş Milletler Yönetiminde BM'nin Kosova'yı himayesi altına adılığı dönemde Nato'ya bağlı KFOR güçleri bölgenin güvenliğinden sorumluydu.[14] Birleşmiş Milletlerin Kosova'yı devletleştirme reformları öncesi ve devamında Kosova Koruma Kolordusuacil servis olarak hizmet veriyordu.
Kosova'ya özel bir polis teşkilatı kurulmadan önce Birleşmiş Milletler Polisi bölgede geçici olarak hizmet vermeye başladı daha sonra BM polisinin yardımı ile bölgede Kosova Polisi görev yapmaya başladı.
Ekonomi
Serbest Ticaret Anlaşmaları
Birleşmiş Milletler Yönetimindeki Kosova ticari anlamda UNMIK adı altında Temmuz 2003'te ilk olarak Arnavutluk ile[15] ardından 2005'te Kuzey Makedonya serbest ticaret anlaşması imzaladı.
Kullanılan Para
Birleşmiş Milletler Yönetimindeki Kosova ilk olarak Alman markı ile ülke içi alım-satım yapıyordu. Alman markının Euro ile değiştirilmesi ve kullanımdan kalkması ile Kosova artık Ülke içi alım-satımı Avrupa Birliği'nin ortak parası Euro ile yapmaya başladı.
Kültür
Medya ve İletişim
İlk Kosova pulu (2000 tarihli)
Birleşmiş Milletler yönetimindeki Kosova UNMIK tarafından Kosova'ya özel ilk pul üretimine başladı. Bu dönemden önce Kosova'nın mevcut pulları yoktu. İlk kosova pulu Birleşmiş Milletler başlıklı olarak 15 Mart 2002'de basıldı.
Bağımsızlık ilan edilene kadar UNMIK çeşitli pullar üretti.
Spor
UNMIK tarafından Kosova yönetilirken kullanılan Olimpiyat Komitesi Logosu.
Birleşmiş Milletler yönetimindeki Kosova 2003 yılında spor adına ilk adımını Kosova meclisi tarafından Spor Yasası (Kanun No. 2003/24) kanunu çıkararak ve kanun içinde belirtilen Kosova Olimpiyat Komitesini kurarak yaptı. Komite bölgenin en yüksek spor organı oldu.[16][17][18]
^Hoare, Liam (20 Şubat 2013). "Why Kosovo Still Matters". The Atlantic (İngilizce). 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2023.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=spacer}
