Baketi Kalesi veya Bakta Kalesi (Gürcüce: ბაკეთის ციხე veya ბაკთა ციხე), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Baketi olan Dikmenli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.[1]
Tarihçe
Baketi Kalesi ile Baketi köyünün bulunduğu Klarceti, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortasına doğru Gürcülerden ele geçitmiştir. Bakta olarak da bilinen köyün 3 kilometre güneybatısında, Çoruh Nehri kıyısında bulunan kale, bu tarihten birkaç yüzyıl önce inşa edilmiştir. Baketi Kalesi'nin yeri tam olarak bilinmeyen Tuharisi Kalesi olabileceği de tahmin edilmektedir. Buna bağlı olarak Baketi Kalesi'nin Artanuci'den önce Klarceti bölgesinin merkezi olduğu da söylenebilir. Bu merkezin 5. yüzyılda, Gürcü kralı Vahtang Gorgasali döneminde Artanuci'ye taşındığı göz önüne alınınca, Baketi Kalesi'nin bu tarihten önce inşa edildiği söylenebilir.[2]
Baketi Kalesi'nin özel bir alanda inşa edilmiş olduğu ve vadinin büyük bölümünü kontrol ettiği coğrafi konumundan anlaşılmaktadır. Baketi Kalesi'ne atfedilen Tuharisi'nin Klarcet-Tao sınırında, Çoruh Nehri kıyısında bulunduğu, 11 ve 15-16. yüzyıllara ait yazılı kaynaklardan bilinmektedir. Bununla birlikte, Tuharisi'nin, bugün Yusufeli ilçesine yer alan, kale, kilise ve başka yapı kalıntılarının günümüze ulaştığı Erkinis (Rkinisi) köyünde olduğuna dair de görüşler bulunmaktadır. Tuharisi için Baketi ve Erkinis dışında başka yerler de işaret edilmiştir.[3]
Mimari
Baketi Kalesi veya Bakta Kalesi, Hodi Çayı'nın Çoruh Nehri'ne karıştığı noktanın 1,2 kilometre kuzeyinde, Çoruh Nehri'nin sağ kıyısında, ulaşımı son derece zor kayalık bir tepede inşa edilmiştir. Kalesnin dış duvarlarının bir kısmı kayalardan oluştuğu ve inşa edilmiş duvarları da bu kayaların arasında yer aldığı anlaşılmaktadır. Bu noktada Çoruh Nehri iyice daralıyor, kalenin üzerinde yer aldığı kaya bir burun gibi ırmağa giriyor ve Çoruh Nehri kalenin üç yanından akıyordu. Bugün burası baraja dönüşmüştür. Kale sadece bir taraftan yüksekçe bir tepeyle kara bağlantısına sahiptir. Kalenin iki yanından vadinin büyük bölümü görülebilmektedir[3]
Günümüzde büyük ölçüde yıkılmış olan kaleden geriye sadece birkaç yapıya ait duvar bölümleri kalmıştır. Kalenin üst kesimindeki kalıntıların sur duvarlarına ait olduğu tahmin edilmektedir. Bu duvarın uzunluğu 5 metre, yüksekliği 1,3 metre, kalınlığı 1,2 metredir. Burada başka duvarların da izleri tespit edilmiştir. Bu kısımda, sur duvarının yakınında temeline kadar yıkılmış bir yapı daha bulunmaktadır. Biraz daha aşağıda, bir tarafı oval uzun bir yapı kalıntısı tespit edilmiştir. Sıvanmış olan bu yapının günümüze ulaşan duvarın yüksekliği 1,5 metreyi bulur. Bu yapının yakın çevresinde başka duvar izleri seçilmektedir. Daha aşağıda kireç harçlı ve sıvalı duvar kısımlarının su sarnıcına ait olduğu tahmin edilmektedir. Bu yapının çevresinde çömlek, harç ve duvar parçaları saçılmıştır [3]
Kaynakça
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 129. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 291, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ a b c 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 129-130. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9