Büyük Melen Projesi

Büyük Melen Projesi, Melen Çayı'ndan İstanbul iline boru hatlarıyla su getirme çalışmasıdır. Proje Türkiye'nin en büyük su temini çalışmasıdır.[1]

1990 yıllarda İstanbul'un içme suyu sıkıntısı başlamıştır. Göçle gelen hızlı nüfus artışı, içme, kullanma ve sanayinin ihtiyaç duyduğu suyun temininde problemler oluşturmuştur. Trakya'daki suyu alınabilecek dereler küçük baraj ve bentlerle İstanbul'a taşınmıştır. Artan ihtiyaca cevap verebilmek için daha uzaklardan su getirme fikri doğmuştur. Sakarya ile Düzce illerinin sınırını oluşturan Melen Çayı projesi doğmuştur.

2040 yılında İstanbul'un nüfusu 17 milyon, yıllık su ihtiyacı 1997 hm³/yıl olacağı tahmin edilmektedir. Proje 1997 yılında DSİ tarafından hazırlanıp, 2001 yılında inşaat işleri başladı. Projenin ilk etabı 20 Ekim 2007'de uygulamaya geçti.[2]

Melen Çayı

Melen Çayı, İstanbul boğazına uzaklığı 170 km'dir. Düzce ovası Kuzey Anadolu Fayı üzerinde tektonik bir ovadır. Bir çanak şeklinde olan ovanın tüm suları Efteni Gölü'nde bir araya gelip, birleşerek Melen Çayı'nı oluşturur. Düzce şehir merkezinin doğu yakasının sularını toplayan ve üzerinde Hasanlar Barajı bulunan Küçük Melen Çayı Efteni gölüne dökülür. Göle dökülen diğer dereler; Asar Deresi, Aksu Deresi, Uğur Deresi Sığırlık, Samandere ve Torku dereleriyle birleşerek gölden Büyük Melen adıyla çıkar. Melen Çayı Kocaali'den Lâhna deresini de aldıktan sonra Karadeniz'e ulaşır. Baraj alanında yıllık ortalama akım 1 599,42 hm³/yıldır. Bu suyun %67'si proje kapsamında İstanbul'a kanalize edilecek, 2040 yılına kadar kentin su ihtiyacını karşılayacaktır.[2]

Proje kapsamında Melen Çayı ile İstanbul arasına 105 km uzunluğunda boru hattı döşenmiştir. Gelen su Şile Ağva'da Yeşilçay sistemine aktarılmış, oradan Yavuz Selim Arıtma tesisine ulaştırılmıştır. Melen Çayı'ndan İstanbul'a günde 700.000 m³ su verilmektedir[3]

Proje ile yapılacaklar

Melen regülatörü, birbirine paralel üç isale hattı, pompa istasyonları, terfi hattı, terfi deposu, arıtma tesisi.

  • Boğaziçi Su Tüneli; Melen nehrinden gelen suyun İstanbul'un Avrupa yakasına ulaştırmak amacıyla İstanbul Boğazının 135 m altında yapılan tünel. Tünel 5551 m uzunluğunda olup, 4 m çapında borularla döşenmiştir. Dünyada ilk kez, iki kıta su tüneli ile birleştirilmiştir.[4]
  • Cumhuriyet İçme Suyu Arıtma Tesisi: Melen Çayı'ndan gelen ham suyun arıtılması amacıyla, İstanbul'un 30 km kuzeydoğusunda 400 dönüm arazide kurulan tesis.[5] Tesiste; durultucu, kum filtresi, dezenfeksiyon, kimyasal işlem, çamur atma bölümleri bulunmaktadır. Açılışta 8.30 m³/sn kapasiteyle çalışacak olan tesis, son aşamada 8.68 m³/sn seviyesine çıkacaktır.
  • Melen regülatörü: Birinci etapta baraj yapılmadan önce, pompalanacak suyun yükseltilmesi amacıyla yapılmıştır. 2007 yılında tamamlanmış ve halen kullanılmaktadır.
  • Melen barajı: Melen Çayı üzerinde içme suyu depolamak ve elektrik üretmek amacıyla yapılmakta olan baraj.

Melen Barajı

Ana madde: Melen Barajı ve Hidroelektrik Santrali

Melen'den su birinci aşamada Melen Regülatörü yapılarak, baraj yapmadan akan su İstanbul'a Ekim 2007'de gönderilmiştir.[2] İkinci aşamada gönderilecek suyun depolanması amacıyla Melen Barajı inşa edilecektir. Melen barajı Sakarya ili Kocaali ilçesi, Ortaköy sınırlarında yapılmaya başlanmıştır. Baraj alanı Melen çayının Karadeniz'e döküldüğü yere 7 km uzaktadır.

Barajın temelden yüksekliği 124 m, talvegten yüksekliği 99 m, kret uzunluğu 945 m olup 694 milyon m³ su depolanacaktır. Silindirle sıkıştırılmış beton ile yapılacak barajın temeli 6.03.2014'te atılmıştır. 1. boru hattı ile İstanbul'a 8,5 m³/sn su verilmektedir. 2. aşamada yapılacak boru hattı ile 14,5 m³/sn, toplamda 23 m³/sn su gönderilecektir. Barajın bitirilmesi ile bu rakam 34,4 m³/sn su kesintisiz şekilde İstanbul'a gönderilecektir.[6] 51 m³/sn olan Melen Çayının yıllık su potansiyelinin, 34 m³/sn'lik kısmıyla yılda 1 milyar 77 milyon m³ su İstanbul'a pompalanacaktır.[7]

Melen barajından elektrik üretimi de yapılacaktır. 45 MW gücünde kurulacak HES ile yılda 174 milyon kw elektrik üretilecektir. İstanbul'da işletmede olan 14 barajın toplam su hacminin 877 milyon m³tür. Melen barajı 694 milyon m³ su hacmiyle İstanbul barajlarının %80'nine karşılık gelir.[7]

Melen barajı suları altında kalacak yerlerin tamamı Kocaali ilçesine bağlıdır. Kocaali ilçesinin 5 yerleşimi; Lahna bucağına bağlı, Ortaköy, Cuma Mahallesi, Beyler, Karalar, Köyyeri köyleri sular altında bırakacaktır.

İtirazlar

2003 yılında, İSKİ müdürünün projenin gereksiz olduğu yönünde itirazı olmuştur. İstanbul nüfusunun DSİ'nin beklediği kadar artmayacağı, su kaçaklarının azaltılması, Istranca ve Yeşilçay barajlarının tamamlanması koşulu ile projenin yeniden değerlendirilmesini önermiştir.[8]

Kaynakça

  1. ^ "Projenin Kısa Açıklaması :". suyapi.com.tr. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. [ölü/kırık bağlantı]
  2. ^ a b c "BÜYÜK MELEN BARAJI, HES VE MALZEME OCAKLARI ÇED RAPORU". 2009. 
  3. ^ ""2007 YILINDA KURAKLIK İSTANBULLULARA HİSSETTİRİLMEDİ"". Melen Projesi'nde dev adım. sabah.com.tr. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  4. ^ "İstanbullu suyu musluktan içecek". milliyet.com.tr. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  5. ^ "İstanbul Cumhuriyet İçme Suyu Arıtma Tesisi". 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  6. ^ "Su Çevirme İşlemi Tamamlandı". Melen Barajı’nda Gövde İnşaatına Başlıyoruz. dsi.gov.tr. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  7. ^ a b "Melen Sistemi". Melen’de Sona Geliniyor. dsi.gov.tr. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  8. ^ "İSKİ Genel Müdürü, Büyük Melen Projesi'ne 'gereksiz' dedi". zaman.com.tr. 16 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.