Azerbaycan'ın tarım reformları veya toprak reformları, 1995 yılından bu yana Tarım Reformları Devlet Komisyonu tarafından tasarlanan ve kabul edilen bir dizi kanundur.[1]
Yenilerini yaratmak ve mevcut mülkiyet biçimlerini değiştirmek ve ekonomik faaliyete ivme kazandırmak için reformlar başlatıldı ve uygulandı. Reformların temel amacı, toprak üzerinde mülkiyet haklarını tesis etmek, piyasa ekonomisini yaratmak ve daha da geliştirmek, ülke vatandaşlarına yerel tarım ürünleri sağlamak, genel olarak yaşam ve refah standartlarını artırmaktı.[2]
Azerbaycan, 1991 yılında bağımsız bir devlet hâline geldi ve bağımsızlığın ilk yıllarında siyasi, sosyal, ekonomik ve kamu sektörü gibi hükûmetin ana itici güçleri mücadele ediyordu.[3] Bunun nedeni, ülkenin istikrarsız siyasi durum, Azerbaycan'a karşı askeri saldırganlık ve topraklarının işgali, mültecilerin iç hareketi ve sonuç olarak artan işsizlik, Dağlık Karabağ bölgesindeki savaş nedeniyle ulusal savunma için büyük hükûmet harcamaları gibi çeşitli sorunlardan etkilenmesiydi. Sovyetler Birliği'nin çöküşü ve fiyatların 17 kattan fazla artması nedeniyle Azerbaycan ve dış pazarlar arasındaki bağların kopması,[4] bu süreçler nihayetinde iç savaşa ve ülkenin her sektöründe keskin bir yavaşlamaya neden oldu.
Azerbaycan, diğer tüm Sovyet devletleri gibi dünya pazarındaki bağlantılarını kaybetti. İyileştirme için en önemli hususlardan biri, yeni arazi politikaları ve reformlarının oluşturulması ve uygulanmasıydı.[5] Toprak reformları için temel itici güç, nüfusun tarımsal gıda ve ürünlerden karşılanması gerektiğiydi ve bunu yapmanın en ucuz yolu yerel üretimi geliştirmekti.
Ekonomik atılım sürecini tesis etmek için, reformlardan önce Mart 1995[6] Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının 313 sayılı kararıyla Tarım Reformları üzerine özel Devlet Komisyonu oluşturulmuştur. Aralık 1994'te başka bir özel komisyon oluşturuldu.[7] Tarım Reformları Devlet Komisyonu'nun (SCAR) temel sorumluluklarından biri, tarım reformu programını tasarlamak ve detaylandırmaktı. Bu, piyasa ekonomisine geçiş yaşayan ülkelerin incelenmesi ve ülkenin farklı sektörlerinde deneyler yapılmasıyla yapılmıştır. SCAR'ın diğer sorumlulukları arasında, bölgesel arazi reform programlarının incelenmesi ve doğrulanması, bu reformların nasıl uygulanacağına ilişkin talimatların sağlanması ve toprak reformunun ilerleyişi hakkında halkın bilgilendirilmesi yer alıyordu.
Tarım reformlarının ilk dönemi, 1995 ve 2003 yıllarını kapsıyordu.[1] 2003 yılına kadar, hükûmet ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından 50'den fazla kararname ve standart kanun çıkarıldı.[8] Bu yasalar şunları içeriyordu:
- 16 Temmuz 1996 tarihli Azerbaycan Cumhuriyeti "Toprak reformları" yasası[9]
- 24 Aralık 1996 Azerbaycan Cumhuriyeti "Arazi vergisi hakkında" kanun[10]
- Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının "Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunun Uygulanması Hakkında 'Toprak reformu' yasası, No.: 534" 10 Ocak 1997
- 22 Aralık 1998 tarihli "Devlet arazi kadastrosu, arazi izleme ve yapı" hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti kanunu[10]
- 12 Mart 1999 tarihli “Arazi kirası üzerine” Azerbaycan Cumhuriyeti kanunu
- 7 Mayıs 1999 Azerbaycan Cumhuriyeti "Arazi Piyasası" kanunu
- Azerbaycan Cumhuriyeti "Arazinin verimliliği hakkında" kanun, 30 Aralık 1999[11]
- 25 Haziran 1999 tarihli Azerbaycan Cumhuriyeti Yasası ile onaylanan Azerbaycan Cumhuriyeti Arazi Kanunu[10]
Bu yasa, 16 Temmuz 1996'da[10] imzalanmış ve önceki reformlar için bir temel oluşturmuştur. Resmî belgede belirtildiği gibi, reformun amacı:[12]
...Azerbaycan halkının maddi zenginlik olarak ekonomik bağımsızlık piyasa ekonomisi ve girişimcilik girişimi, ülkenin ekonomik bağımsızlığının sağlanması, gıda ile nüfus sağlamak da dâhil olmak üzere; sosyal eşitlik, kalkınma ilkeleri temelinde toprak mülkiyeti yeni ilişkiler oluşturulması ve artırılması.
"Ara üzerindeki" reformun prosedürleri, her bölgedeki temsilcisi Tarım Reformları Bölgeler Komisyonu (RCAR) ile Tarım Reformları Devlet Komisyonu (SCAR) tarafından gerçekleştirildi. RARC, ilgili bölgenin Yürütme Gücü Başkanı, Eyalet Kara Komitesi memurları ve bağımsız uzmanlardan oluşuyordu.[8]
Toprak reformu, arazinin devlete, belediye ve özel mülkiyete tahsisini belirledi. İlk aşama, toplu ve devlet çiftliklerinin arazi fonunun bir kısmının yasal belgelere göre vatandaşlara ücretsiz olarak tahsis edilmesini içeriyordu. Devlet kurumlarının temel sorumluluğu, toprağa sahip olmak için nüfusa gerekli belgeleri sağlamak ve araziyi elde etmek için bir gereklilikler listesi oluşturmaktı. Ayrıca, toprakların özelleştirilmesi prosedürlerini ve toprak sahiplerinin haklarını da özetlemektedir.[13]
Arazi vergisi hakkında
Azerbaycan Cumhuriyeti "Arazi vergisi hakkında" kanunu, arazi vergisinin hesaplanması, ödenmesi, amacı ve süresini belirler. Mevzuata göre şahıslara tahsis edilen araziler vergilendirme konusu sayılır. Bununla birlikte, bu tür vergiler için çeşitli muafiyetler vardır - ortak kullanım arazileri (sahibi kim olursa olsun - bir birey veya devlet), devlet koruması ve rezervleri altında bulunan araziler, dinlenme alanları, kullanılan araziler kültürel-tarihsel amaç, endüstriyel faaliyette bulunan doğal kaynaklar (su, odun) ve kullanılamayan veya az kullanılan araziler, tarımsal amaçlarla şahıslara devredilmiştir -vergiden muaftır.[14]
Vergi, bir kerelik olarak tevkif edilir, bu da ekonomik faaliyetin miktarına bakılmaksızın, vergi mükelleflerinin her yıl sadece sabit bir vergi ödeyeceği anlamına gelir.
Devlet arazi kadastrosu, arazi izleme ve yapı hakkında
Bu yasa, 22 Aralık 1998[10] tarihinde imzalanmıştır ve devlet kara kadastrosunun idaresini düzenler, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarındaki arazinin kullanımını kontrol eder. Bu kadastro, arazi kullanım hakkının tescili, arazinin miktarı ve kalitesi ve ekonomik tahminleri dikkate alınan bir veri koleksiyonudur. Araziler üzerindeki örgütsel çalışmaların kontrolü çok önemlidir, çünkü bu yolla hükûmet toprakların durumunu, yani verimlilik ve kirlilik seviyelerini izler. Hükûmet, zamanında kontrol ederek ve önlem alarak, arazinin irrasyonel kullanımının olumsuz sonuçlarını önleyebilir ve ortadan kaldırabilir.[15]
Bu yasa, devlet kara kadastrosu için birleşik dokümantasyon sistemini tanımlar. Buna arazi sahiplerinin hakları, devir sertifikaları vb. dâhildir.
Arazi kirası üzerine
Bu reform, arazinin kiralama usullerini, devir için gerekli belgeleri ve koşulları belirler. Ayrıca araziyi geçici kullanım için devretmenin olası türlerini de tanımlar -kısa vadeli ve uzun vadeli kullanım. Arazi vergileri, ödeme usulleri, vergilendirmenin konusu ve mükellefler bu kanunda belirtilmiştir.[15]
Arazi piyasasında
Bu kanun, arazi piyasası ilişkileri, mevzuatın arazi piyasasına ilişkin amaç ve görevleri, arazi piyasası ile ilgili kurallar ve kanunlar, anlaşmazlıkların çözümü, mevzuata aykırılık sonrası prosedürler vb. konuları yansıtmaktadır. Bu kanun, gerçek ve tüzel kişileri arazi piyasasının katılımcıları olarak belirlemekte ve bunların kiracı, mevduat sahibi ve arazi kullanıcıları şeklinde hareket edebileceklerini belirtmektedir. Yabancılar, uluslararası kuruluşlar ve tüzel kişileri ilgilendiren konular bu kanuna yansımıştır.[15]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
