Akkaya, Ardeşen

Akkaya
Köy
Harita
Rize'nin Türkiye'deki konumu
Rize'nin Türkiye'deki konumu
Rize üzerinde Akkaya
Akkaya
Akkaya
Akkaya'nın Rize'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlRize
İlçeArdeşen
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım508 m
Nüfus
 (2020)
 • Toplam271
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0464
İl plaka kodu53
Posta kodu53480

Akkaya, Rize ilinin Ardeşen ilçesine bağlı bir köydür. Köy; Düz, Orta, Sırt, Yukarı, Cami ve Çevre adlı mahallelerden oluşmaktadır.

Tarihçe

Akkaya köyünün eski adı Pelergvati (ფელერგვათი) ve Pelergivat (ფელერგივათ) olarak bilinir.[4][5] Bu yer adı Türkçeye Pilargvat şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Pilargvat (پیلاركوات) olarak geçer.[6][7]

Pelergvati köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra bu bölgeyi ele geçirmiştir. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre bu yerleşim, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 23 hanede yaşayan 70 kişiden oluşuyordu. Bu sayının sadece erkek nüfusunu ihtiva etme ihtimali bulunmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 54 koyun, 8 keçi, 65 inek ve 10 öküz kaydedilmiştir.[8]

Pelergvati köyü Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rus idaresi sınırları içinde kalmıştır. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, 1917 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisinde, "Pelergivat" (ფელერგივათ) şeklinde not ettiği köyde 44 hanede 235 kişinin yaşadığını yazmıştır.[5] Nikolay Marr ise, adını Pilergivat biçiminde yazdığı bu yerleşimin Eski Trabzon köyünün yukarı kesimlerinde yer aldığını belirtmiştir.[9]

Pelergvati veya Pilergivat köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Rize vilayetinin Atina kazasının Ardeşen nahiyesine bağlıydı.[7] 1935 genel nüfus sayımında ise Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 280 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte Çoruh vilayeti Artvin ve Rize vilayetlerinin yerini almış, Atina kazasının adı da Pazar olarak değiştirilmişti.[10] Pelergvati veya Pilergivat Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Akkaya olarak değiştirilmiştir.[11] 1965 genel nüfus sayımında Akkaya köyünün nüfusu 589 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 231 kişi okuma yazma biliyordu.[12]

Coğrafya

Köy; Rize il merkezine 54 km, Ardeşen ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[13] Ardeşen ile Çamlıhemşin ilçeleri arasında konumlanan köy, 200 m yükseklikte yer almaktadır. Doğusunda Şenyamaç ve Seslikaya köylerinden ayıran Fırtına Deresi, batısında Pazar ilçesine bağlı Şehitlik Köyü, kuzeyinde Çıraklar Köyü, güneyindeyse Hoşdere Köyü yer almaktadır.

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2020 271[2]
2019 279[2]
2018 421[2]
2017 300[2]
2016 292[2]
2015 320[2]
2014 330[2]
2013 360[2]
2012 287[2]
2011 281[2]
2010 341[2]
2009 350[2]
2008 498[2]
2007 329[2]
2000 194[13]
1990 537[13]
1985 575[13]
1876 70[14]
1842 54 (erkek nüfus)[14]

Kaynakça

  1. ^ "Akkaya, Turkey Page". 17 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Ardeşen Akkaya Köy Nüfusu". Nufusune.com. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 26, ISBN 978-605-89094-0-3
  5. ^ a b "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 156". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024. 
  6. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 372, ISBN 9789157871117.
  7. ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 620.
  8. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 373, ISBN 9789157871117.
  9. ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 73, ISBN 9786055753634.
  10. ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 309.
  11. ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 741.
  12. ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 524" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2024. 
  13. ^ a b c d "Akkaya Köyü". YerelNet.org.tr. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018. 
  14. ^ a b Murat Ümit Hiçyılmaz, “Ardeşen Nüfus Kütüğü 1842 Ardeşen Sülaleleri”, Ardeşen Belediyesi Kültür Sanat Tanıtım Eserleri Serisi-13, 2011, Rize, ss. 18-25

Dış bağlantılar