Afyon menekşe mermeri (antik ismiyle Pavonazzetto), tek rezervi Afyonkarahisar'ın İscehisar ilçesinde (antik ismiyle Dokimeion) bulunan bir tür mermerdir. MÖ.1. yüzyıldan beri mimaride, heykellerde ve süslemede kullanılmış, mitolojik öykülere konu olmuştur. Beyaz zemin üzerine menekşe rengi damarları ve hareleri bulunur.[1] Mermere menekşe rengini veren, yapısındaki demir oksit ve flogopit mimineralledir.[2]
Afyon menekşe mermerinden yapılma kadın büstü, Roma dönemi – Roma'daki Capitol Müzesi.Afyon menekşe mermerinden heykel.
Mitolojideki yeri
Afyon menekşe mermerinin rengini nereden aldığını konu edinen iki mitolojik öykü vardır ve ikisi de Attis ile ilgilidir.[2]
İlk hikâyeye göre; Kibele, Attis'i görünce aşık olur, ancak Attis, Pessinus kralının kızını sevmektedir ve onunla evlilik hazırlığı yapmaktadır. Kibele, aşkına karşılık vermeyen Attis'i delirtir. Attis bir kriz geçirip çılgınca koşarken bir çam ağacına çarpar ve yaralanır. Attis'in kanı mor menekşelere dönüşürek akar ve beyaz mermerin üzerine damlar. Pavonazzetto denilen mermerin kırmızı ve mor renkli desenlerinin Attis'in kanı olduğuna inanılır.
İkinci hikâyede ise Attis, Kibele'nin sevgilisidir ve Kibele'nin kutsal bölgesi olan Persis Dağı'nda (bugünkü Bacakale) avlanırken yaban domuzu saldırısına uğrayarak yaralanır. Kanı beyaz mermere dökülerek ona kırmızı ve mor renk verir ve pavonazzeto denilen mermerin rengi böyle oluşur.
Kullanıldığı ünlü yapılar
Roma'daki yapılar
Augustus Forumu, Mars Ultor Tapınağı M.Ö. 42
Pavonazzetto'nun kullanıldığı en eski mimari yapı, Augustus Forumu'dur. Mars Ultor Tapınağı'nın zemin kaplamasında kullanılmıştır.
Pantheon Tapınağı – M.S. 126
Pavonazzetto, dünyanın en iyi korunmuş Roma yapılarından biri olan Pantheon Tapınağı'nın sütun, duvar, zemin kaplamalarında en çok kullanılmış olan mermer türlerindendir.
Konstantin Takı– M.S. 315
Roma'daki Konstantin Takı üzerinde bulunan sekiz adet heykelde Pavonazzetto kullanılmıştır.
La Bocca Della Verita - 1485
Roma'daki Saint Mary Bazilikası'nın revakına yerleştirilen insan yüzü şeklindeki kabartma, Pavonazzetto mermerindendir.
Aziz Paul Papalık Bazilikası- M.S. 4. yüzyıl
Aziz Paul Bazılikası'nın içindeki sütunlar, Pavonazzetto mermeridir.
Aziz Petrus Bazilikası - 1626
Roma'daki en büyük 4 bazilikadan ikincisi olan Aziz Petrus Bazilikası, Pavonazzetto'nun yoğun kullanıldığı tarihi yapılardandır. Zemin kaplamasında, sütunlarda, şöminede ve heykellerde Pavonazzetto kullanılmıştır.
Roma'daki Capitoline Müzelerinde, Pavonazzetto mermerinden yapılmış kadın heykelleri- M.S. 390
Diğer yerler
Sagalassos Antik Kenti- M.Ö. 332
Sagalassos Antik Kenti'nin duvar ve yer kaplamasında 40 tonluk Pavonazzetto kullanılmıştır.
Antik dünyadaki en iyi korunmuş stadyumuyla ve tapınak kapısıyla ünlü olan Afrodisias'un pek çok yerinde, yapıldığı çağın popüler taşı Pavonazzetto kullanılmıştır.
.JPG)
