Afife Batur

Müze Gazhane'de bulunan Afife Batur Kütüphanesi
Müze Gazhane'de bulunan Afife Batur Kütüphanesi

Afife Batur (1935 - 16 Aralık 2018, İstanbul), Türk bir mimar, mimarlık tarihçisi ve eğitimcidir. İTÜ Mimarlık Fakültesinde profesör olarak cumhuriyet dönemi Türkiye mimarisi, geç dönem Osmanlı mimarisi, çağdaş mimarlık, rölöve ve restorasyon alanlarında ders vermiş, sayısız tez danışmanlığı yürütmüştür.[1]

Yaşamı

Öğretmen anne ve babanın kızı olan Batur, Bursa Kız Lisesinden mezun oldu.[2] 1952 yılında İTÜ Mimarlık Fakültesi sınavını kazanan tek kız öğrenciydi.[2]

1958 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinden mimar olarak mezun olan Afife Batur, aynı üniversitede yüksek lisansını ve doktorasını tamamladı.[2] Batur, İstanbul Teknik Üniversitesinde doktora yapan ilk kadın mimarlık tarihçisidir.[3] 1960 yılında İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi kürsüsünde asistanlığa başladı.[2] Doğan Kuban'ın başkanlığını üstlenmiş olduğu Mimarlık Tarihi kürsüsünün ilk asistanıydı.[2] Batur, Sabahattin Eyüboğlu'nun öğrencisi ve asistanı olmuş, onun hümanizm ve sanat tarihi fikirlerinden çok etkilenmiş, Eyüboğlu'nun öncülük ettiği mavi yolculuklara ve Anadolu gezilerine katılmıştır.[4]

1974 yılında tamamladığı doktora tezi, Osmanlı Camilerinde Kemer Strüktür Biçim İlişkisi Üzerine Bir Deneme (1300-1730) başlığını taşır.[3] Ardından tamamladığı doçentlik tezi olan Osmanlı Camilerinde Eğrisel Örtüler ve Geçiş Öğeleri, Sorunlar ve Biçimler başlıklı çalışma ise, 16. yüzyıl sonuna odaklanmaktadır.[3] Her iki çalışma da, Osmanlı mimarlığının strüktürel çözümleri üzerine yoğunlaşmaktadır.[3] Sonrasında ise çalışmaları özellikle 19. ve erken 20. yüzyıl Osmanlı mimarlığı üzerine yoğunlaşmıştır.[5] Doçentliğin ardından İstanbul Metrosu ve Tüp Geçişi Güzergah Bölgelerinin Arkeolojik ve Mimari Etüdü isimli çalışmasıyla profesör olan Afife Batur, uzun yıllar İTÜ'de profesör olarak görev yapmıştır.[1]

Akademik görevlerinin yanı sıra, 1971 yılında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi genel başkan yardımcısı, 1998 ile 2000 yılları arasında aynı kurumun başkanı olarak görev aldı.[6] 1995-1996 ve 1998 yıllarında Kültür Bakanlığı İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu üyeliği görevinde bulundu. 1996 yılında Habitat II İstanbul konferansı kapsamında Dünya Kenti İstanbul sergisi genel koordinatörlüğünü üstlendi.[1] 2005 yılında Uluslararası Mimarlar Birliği Genel Kurulu ve Kongresi kapsamında Art Nouveau sergisini gerçekleştirdi.[1] Ayrıca çok sayıda sempozyum, kongre ve komisyonda görev aldı.[1]

Batur, 16 Aralık 2018'de İstanbul'da öldü. Adı, restorasyon çalışmalarında görev aldığı Hasanpaşa Gazhanesi'nde yer alan Müze Gazhane'deki kütüphaneye verilmiştir.

Ödülleri

  • 1966 (S. Batur ile) Maçka Oteli mimari proje yarışması, mansiyon ödülü
  • 1967 (S. Batur ile) Zonguldak Kız Öğretmen Okulu mimari proje yarışması, 3. ödül
  • 1969 (S. Batur ile) Sayıştay Ek Binası mimari proje yarışması, 2. ödül
  • 2000 İTÜ 40. Hizmet Yılı Ödülü[1]
  • 2000 Ulusal Mimarlık Ödülleri, Mimarlığa Katkı Dalı Başarı Ödülü[7]
  • 2010 - Yunus Nadi Ödülleri - Sosyal Bilimler Araştırması Ödülü (Mimar Kemalettin kitabı ile)[8]

Kitapları

  • (1974) Osmanlı Camilerinde Kemer. İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları. [9]
  • (1996, editör olarak) Dünya Kenti İstanbul / Istanbul World City. Tarih Vakfı Yayınları.
  • (1996) İstanbul: İnançların Buluştuğu Kent, Birlikte ve Yanyana. Milli Reasürans Yayınları.
  • (1997) Dünya Kenti İstanbul Sergisi / Istanbul World City Exhibition. Tarih Vakfı ve Yapı Kredi Yayınları.
  • (1999) Bir Mimar, Bir Yorum: Alexandre Raymond. Yapı Kredi Yayınları.
  • (1999) Bir Usta, Bir Dünya: Mimar Vedat Tek. Yapı Kredi Yayınları.
  • (2000) Atatürk İçin Düşünmek: İki Yapıt, İki Mimar. Milli Reasürans Yayınları.
  • (2000, Nur Akın ve Selçuk Batur ile birlikte, editör olarak) Osmanlı Mimarlığının Yedi Yüzyılı. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
  • (2002) Kimliğinin İzinde Bir Mimar, Vedad (Tek). Yapı Kredi Yayınları. 
  • (2005) Doğu Karadeniz’de Kırsal Mimari. Milli Reasürans Yayınları.[1]
  • (2005) A Concise History: Architecture in Turkey during the 20th Century. Mimarlar Odası Yayınları. [10]
  • (2006) Architectural Guide to İstanbul. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yayınları.
  • (2007, editör olarak) Mimar Kemaleddin Yapıları Rehberi. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yayınları.
  • (2007) Mimar Kemaleddin: Tarihin Dönüm Noktalarında Bir Yaşam. Mimarlar Odası Yayınları.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h "Afife Batur Vefat Etti". Mimarizm. 16 Aralık 2018. 20 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020. 
  2. ^ a b c d e Akın, Günkut (Mart 2019). "Afife Batur: Bir Cumhuriyet Kadını". Arredamento Mimarlık, 329. ss. 53-54. 
  3. ^ a b c d Gülsün Tanyeli (Mart 2019). "Afife Batur ile...", 329. Arredamento Mimarlık. ss. 65-66. 
  4. ^ Ağır, Aygül (Mart 2019). "Sabahattin Eyüboğlu'nun Öğrencisi ve Asistanı Afife Batur". Arredamento Mimarlık, 329. ss. 50-52. 
  5. ^ Uğur Tanyeli (Mart 2019). "Afife Batur (1933-2018): "Une femme formidable"", 329. Arredamento Mimarlık. ss. 48-49. 
  6. ^ "Afife Batur" (PDF). İTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Tarihi Bölümü. 11 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2011. 
  7. ^ "Afife Batur, Mimarlığa Katkı Dalı Başarı Ödülü". Mimarlar Odası. 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2011. 
  8. ^ "Mimar Kemalettin Kitaplarına 2010 Yunus Nadi Ödülü". www.yapi.com.tr. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023. 
  9. ^ Afife Batur (1974). Osmanlı camilerinde kemer. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Baskı Atölyesi. ss. 363 sayfa. Erişim tarihi: 19 Ekim 2011. 
  10. ^ Afife Batur (2005). A concise history: architecture in Turkey during the 20th century (İngilizce). İstanbul: Chamber of Architects of Turkey. ss. 102 sayfa. ISBN 9789753959018. Erişim tarihi: 19 Ekim 2011.