Zbirka filmova/negativa Ćirila Ćire Raiča sadrži snimke raznovrsnih kulturno-istorijskih dobara i prirodnih znamenitosti. Snimci su obrađeni i razvrstani prema opštinama, naseljima, lokalitetima i objektima i predstavljaju najvrijedniju zbirku te vrste sa prostora Bosne i Hercegovine. Zbirka ima izrazitu dokumentarnu i istorijsku vrijednost jer su mnogi objekti, spomenici, spomeničke i urbanističke cjeline te mnoge prirodne rijetkosti i zanimljivosti izgubile izvornost ili su oštećene i uništene.
Zbirka se nalazi u prostorijama udruženja "Ćiril Ćiro Raič" u ulici Kralja Zvonimira 24A u Mostaru. U njoj se nalazi 200 000 crno-bijelih dijapozitiv negativa formata 6 x 6 cm i 6 x 7 cm i 100 000 crno-bijelih negativa color i dijapozitiv negativa formata 2,4 x 3,6 cm /film 35 mm/. Negativi su u papirnim vrećicama sa brojem i radnom kopijom negativa koja je zalijepljena na kartone koji su upisani u fotoregistar s podacima kratkim opisom onoga što je snimljeno na negativu.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenik Bosne i Hercegovine donijela je 29. avgusta 2019. godine odluku da se zbirka proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Amir Pašić, Goran Milojević (predsjedavajući)i Radoje Vidović. Nacionalni spomenik čini zbirka: film 120 C/B 137261 snimak, N/C 440 snimaka, slajd 4100 snimak, film 24x36 C/B 298 komada, N/C 2682 komada i slajd 1900 snimaka.[2]
Ćirilov posao nastavili su njegovi sinovi. I danas idu na teren, u manjem obimu, a koriste očevu tehnologiju izrade fotografija sa filmom.
Ćiril Ćiro Raič
Ćiril Ćiro Raič rođen je 3. septembra 1936. godine u selu Strgonice, općina Konjic. Osnovnu školu završio je u Ostrošcu. U Mostar dolazi 1952. gdje je završio fotografski zanat 1955. godine. Zaposlio se u Zavodu za zaštitu spomenika kulture i prirode u Mostaru, u kojem je proveo cjelokupnu aktivnu karijeru.
Zvanje majstora umjetničke fotografije stekao je 1975. godine. Tada je primljen u članstvo Udruženja primijenjenih umjetnika Bosne i Hercegovine i bivše Jugoslavije. U svojoj karijeri fotografa-umjetnika izlagao je na 67 samostalnih izložbi te na brojnim skupnim i tematskim izložbama u zemlji i inostranstvu.[3]
Tokom svoga rada Raič je sarađivao mnogo i često sa brojnim naučno-istraživačkim institucija, kao što su: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, Republički zavod za zaštitu spomenika Bosne i Hercegovine, Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine, Institut Arhitektonsko-urbanističkog fakulteta u Sarajevu, Umjetnička galerija Mostar i dr. Bio je bliski saradnik većeg broja poznatih naučnika: Alojz Benac, Đuro Basler, Šefik Bešlagić, Marian Wenzel. U njihovim radovima preovladuju Raičeve fotografije. Njegovi turistički motivi s temom spomenika kulture i prirode, kao i razglednice, bili su vrlo zapaženi na mnogim izložbama u zemlji i inozemstvu.
Zahvaljujući svom talentu, radu i predanosti, Ćiro je svoj zanat fotografa pretvorio u umjetnost. Bilježeći stanje kulturno historijske baštine na terenu, dokumentirao je i odnos prema našoj ostavštini za budućnost, a svoje fotografije pretvorio u vremeplov.
Za postignute rezultate u svojoj djelatnosti dobio je: Plaketu grada Mostara (1984.), Jubilarnu diplomu sa plaketom konzervatora Jugoslavije (1975.), Pohvalu grada Livna (1985.), Orden rada sa srebrenim vijencem (1986.), te niz drugih pohvala i priznanja. Umro je 2011. godine.[4]
Godine 1998. godine, nakon što mu je u ratu propao veliki dio negativa, Raič je realizovao fotomonografiju Ćiril Ćiro Raič i Hercegovina: 45 godina fotografije u kojoj je objavio fotografije nastale tokom čitavog njegova djelovanja. U 800 crno-bijelih i kolor fotografija prikazani su spomenici iz vrlo velikoga vremenskoga raspona, od prahistorije do našeg doba.[5]
Reference
