Turbofolk

„Cajke” preusmjerava ovdje. Za muzički pravac nastao iz turbofolka, v. Pop-folk.

Turbofolk muzički stil nastao na Balkanu u ranim 1990-tima. Nastao iz stila „novokompovane narodne muzike” iz 1980-ih, koji je zabavljao ruralno stanovništvo širom Jugoslavije. Imao je jak uticaj na pop-folk muziku koja će nastati deceniju kasnije, kao i muzičke pravce drugih zemalja, poput Bugarske (čalga) i Rumunije (manele).

Stil se kolokvijalno naziva i cajka. Naziv „turbofolk” skovao je crnogorski pjevač Rambo Amadeus i upotrijebio ga je u svojoj pjesmi Turbo folk sa svog 9. studijskog albuma Oprem dobro (2005.):[1]

[...] Turbo folk je gorenje naroda.
Svako pospješivanje tog sagorijevanja je turbo folk.
Razbuktavanje najnižih strasti kod homosapiensa.[...]

– Rambo Amadeus, Turbo folk, 2005.

Uticaji na razvoj turbofolka

Nastavši iz stila novokompovane narodne muzike 1970-ih i 1980-ih pod uticajem izvođača kao što su Lepa Brena i Dragana Mirković, turbofolk ima i brojne uticaje modernih muzičkih stilova. Melodika ili melos turbofolka mješavina je arapsko-turske, grčke, romske i stare srpske narodne muzike. Glavni je uticaj na turbofolk ipak turski melos, zbog 500-godišnje turske okupacije Balkana, te kulturološke asimilacije.

Mišljenje je, da je glavni promotor turbofolka bio režim Slobodana Miloševića u Srbiji, za vrijeme ratova na Balkanu, te međunarodne izolacije, kada su se tražili svi načini da se „zabavi raja”. Ali činjenica je da se turbofolk proširio i van granica Srbije, u (onda) ratom zahvaćenu Bosnu i Hercegovinu i Hrvatsku.

Osim u Srbiji, u gotovo isto vrijeme, turbofolk je nastao na teritoriji Grčke, pod imenom „Laika”, no osim jezika, ime iste osobine kao i srpski turbofolk.

Kultura turbofolka

Iako ga se često shvaća kao izraz nacionalizma i ksenofobije, turbofolk se proširio i van granica Srbije. U Hrvatskoj se nije trebalo dugo čekati na prve istočnjačke melose. Nakon početka rata, i porasta mržnje prema Srbima i svemu što je srpsko, ipak je prevladalo mišljenje da „muzika nema veze s politikom i nacijom”. Euforija turbofolka u Hrvatskoj počela je negdje 1992. godine, nakon prvih primirja, a Siniša Vuco je bio prvi muzičar koji je eksplicitno koristio elemente turbofolka u svojim pjesmama.

Također je poznata priča, da su se za vrijeme najžešćih srpskih bombardiranja Sarajeva, na pijacama na veliko prodavale piratske kazete srpskih turbofolk zvijezda.

Kultura turbofolka se veže uz lijepe djevojke (tu se često podrazumijevaju one sa silikonima), polurazgolićene plesačice po stolovima u narodnjačkim klubovima, obilje alkohola, ponekom tučnjavom, pa i pucnjavom. Inače je mnogim ljudima izgovor za opuštanje i dobar provod.

Američki muzički časopis Billboard je feburara 2022. godine uveo hrvatsku inačicu svoje popularne muzičke ljestvice, Billboard Croatia Songs. Pokazalo se ono što je dugo bilo očito - vrh ljestvice je bio popunjen mainstream pjesmama i izvođačima iz Srbije i drugih republika bivše Jugoslavije, a jedini hrvatski izvođači koji su se našli na ljestvici bili su Eni Jurišić, Matija Cvek, 30zona, Kuku$ Klan, Jelena Rozga i Grše, a od stranih Glass Animals i Red Hot Chili Peppers.[2][3]

Povezano

Izvori

  1. ↑ Rambo Amadeus, Turbo folk[mrtav link], album Oprem dobro (2005.).
  2. ↑ „Croatia Songs (Week of February 19, 2022)” (en). Billboard. 15. februara 2022. Arhivirano iz originala na datum 16. februara 2022. Pristupljeno 17. februara 2022. 
  3. ↑ Marjanović, Hrvoje (18. februara 2022). „Billboard Croatia nikad neće biti Билборд Кроејша”. Index.hr. Pristupljeno 20. februara 2022. 

Vanjske veze