Sušruta Samhita (sansk. सशरतसहिता) je drevni sanskritski tekst iz oblasti medicine, koji se pripisuje indijskom hirurgu Maharišu Sušruti, osnivaču ajurvedske medicine (indijske tradicionalne medicine), sa brojnim inovativnim poglavljima o operativnim zahvatima u hirurgiji. „Sušruta Samhita“ je glavna referentna knjiga za ajurvedske hirurge i smatra se važnim udžbenikom hirurgije iz drevnih vremena.[1][2][3]
Originalni manuskript nije nadživeo autora. Postoje samo kopije i brojne revizije Sušrtinih rukopisa Najstariji sačuvani rukopisi datiraju iz 3. ili 4. veka naše ere. Tekst ovih rukopisa preveden je na arapski jezik u 8. veku.
Jedan od najvažnijih dokumenata koji je povezan sa ovim indijskim lekarem, i najstariji sačuvani primerak „Sušrute Samhite“, koji je poznat i kao „Bauer rukopis“, čuva se u Univerzitetskoj biblioteci u Oksfordu a napisan je pretežno na sanskrit jeziku.
Sadržaj
„Sušruta Samhita“ se sastoji iz dva dela, prvi je Purva-Tantra i ima pet celina a drugi je Utara-Tantra. U oba dela, pored Salia i Salakia (drevne hirurgije koje ima centralno mesto), nalaze se i rukopisi iz drugih specijalnosti poput pedijatrije i gerijatrije, bolesti uva, grla i nosa, očiju, toksikologije, seksologije i psihijatrije. Samhita je stoga enciklopedija medicinske učenja sa posebnim naglaskom na hirurgiji (Salia i Salakia).
„Sušruta Samhita“ sadrži 184 poglavlja u kojima je prikazana anatomijaljudskog tela i opisano 1.120 bolesti, 700 lekovitih biljaka, 64 preparata mineralnog i 57 preparata životinjskog porekla, i bezbroj hirurških instrumenata.
Deo hirurških instrumenata iz Maharišijevog dela Sušutra Samhita
Aufderheide, A. C.; Rodriguez-Martin, C. & Langsjoen, O. (1998). The Cambridge Encyclopedia of Human Paleopathology. Cambridge University Press. ISBN0-521-55203-6.
Kearns, Susannah C.J. & Nash, June E. (2008). leprosy. Encyclopædia Britannica.
Kutumbian, P. (2005). Ancient Indian Medicine. Orient Longman. ISBN81-250-1521-3.
Lock, Stephen etc. (2001). The Oxford Illustrated Companion to Medicine. USA: Oxford University Press. ISBN0-19-262950-6.
Dani, Ahmad Hasan. Indian Palaeography. (2nd edition New Delhi: Munshiram Manoharlal, 1986).
Hopkirk, Peter, Foreign Devils on the Silk Road: The Search for the Lost Cities and Treasures of Chinese Central Asia (Amherst: The University of Massachusetts Press, 1980) ISBN0-87023-435-8
Hoernle, Augustus, The Bower manuscript; facsimile leaves, Nagari transcript, romanised transliteration and English translation with notes (Calcutta: Supt., Govt. Print., India, 1908-1912. reprinted New Delhi: Aditya Prakashan, 1987)
Meulenbeld, G. J., A History of Indian Medical Literature (Groningen: Forsten, 1999-2002).
Sander, Lore, "Origin and date of the Bower Manuscript, a new approach" in M. Yaldiz and W. Lobo (eds.), Investigating the Indian Arts (Berlin: Museum Fuer Indische Kunst, 1987).
Wujastyk, Dominik. "The Uses of Garlic (from The Bower Manuscript)" in The Roots of Ayurveda (London etc.: Penguin, 2003), pp. 147–160.