Dekriminalizacija homoseksualnosti
Homoseksualnost u BiH dekriminalizovana je već 1991. godine izmjenama i dopunama Krivičnog zakona tadašnje Republike Bosne i Hercegovine, što je kasnije i potvrđeno donošenjem krivičnih zakona koji ne kriminaliziraju homoseksualnost, prvo u Republici Srpskoj, 1996., a potom i u Federaciji BiH, 1998. Uzrast za konsenzualno stupanje u seksualne odnose izjednačena je za heteroseksualne i za homoseksualne seksualne odnose i iznosi 14 godina.
Zaštita od diskriminacije
Zabrana diskriminacije na osnovu seksualne orijentacije u BiH prvi put je uvedena 2003. godine donošenjem Zakona o ravnopravnosti spolova Bosne i Hercegovine Arhivirano 2013-02-18 na Wayback Machine-ukojim je zabranjena diskriminacija na osnovu spola i seksualne diskriminacije (član 2.).
Bolja zaštita LGBT osoba od diskriminacije propisana je 2009. godine kada je donešen Zakon o zabrani diskriminacije Bosne i Hercegovine Arhivirano 2013-01-23 na Wayback Machine-u, koji eksplicitno pominje "spol, spolno opredjeljenje i spolno izražavanje" kao zabranjenje osnove diskriminacije(član 2.). Iako su zbog doslovnog prevoda, umjesto pojmova seksualna orijentacija i rodni identitet ili izražavanje, u zakon uvedeni spolno opredjeljenje i spolno izražavanje, ovi termini u pravnoj praksi tumače se kao seksualna orijentacija i rodni identitet.
Aktivizam u BiH
U Bosni i Hercegovini postoji više organizacija koje rade za i sa LGBTIQ osobama: Udruženje Q, osnovano 2002. godine, Fondacija CURE feminističko-aktivistička organizacija osnovana 2005. godine, koja djeluje za jednakost spolova i rodova, Sarajevski otvoreni centar osnovan 2007. godine koji zagovara za prava seksualnih i rodnih manjina tj. žena i LGBT (lezbejki, gej muškaraca, biseksualnih i transrodnih) osoba i Okvir, LGBTIQA udruženje osnovano 2011. godine koje se zalaže za promociju i zaštitu kulture, identiteta i ljudskih prava LGBTIQA osoba.
Udruženje Q i napad na Queer Sarajevo festival
Udruženje Q je registrovano kao prvo LGBTIQ udruženje u februaru 2004. godine. Ovo Udruženje radilo je na promicanju i zaštiti kulture, identiteta, ljudskih prava i pružanju podrške LGBTIQ osobama te uklanjanju svih oblika diskriminacije i nejednakosti na osnovu spola, roda, seksualne orijentacije, spolnog identiteta, rodnog identiteta, rodnog izražavanja, interspolnih karakteristika.
2008. godine u Sarajevu Udruženje Q je organizovalo Queer Sarajevo festival, međutim tokom prvog dana održavanja napadnuti su učesnici_ce i povrijeđeno je osam osoba, uključujući i policajce_ke. Napad je organizovala grupa islamskih fundamentalista. Ostatak festivala je održan kao privatna manifestacija. Udruženje Q smatra da je policija dozvolila da se napadaču isuviše približe mjestu održavanja festivala, što je ugrozilo bezbjednost učesnica_ka. Ovaj festival bio je prva javna LGBT manifestacija u Sarajevu
U septembru 2010. godine, sa izlaskom iz nacionalnog projekta, i početkom 2011. godine, sa zatvaranjem kancelarije u Sarajevu, Udruženje Q je prestalo aktivno da djeluje na teritoriji BiH i regiona. Udruženje Q i dalje održava web stranicu i mejling liste, te je dostupno za informacije, konsultacije, podršku i određene vidove saradnje.
Fondacija CURE
Fondacija CURE (CURE) je feminističko-aktivistička organizacija osnovana 2005. godine, koja djeluje za jednakost spolova i rodova zalažući se za pozitivne društvene promjene putem obrazovnih, umjetničko-kulturnih i istraživačkih programa. CURE je organizacija profesionalaca_ki i volontera_ki koji_e izlaze na ulice u znak javnog protesta protiv nasilja, diskriminacije, kršenja zakona i osnovnih ljudskih prava, organiziraju performanse protiv nasilja, pozivaju umjetnike_ce, naučnike_ce, edukatore_ice, aktiviste_ice, građane_ke na akciju i konkretan lični doprinos za kreiranje boljeg i zdravijeg bosanskohercegovačkog društva.
Fondacija CURE teži da ravnopravnost spolova u BiH i svijetu bude priznata i zastupljena u svakom društvenom segmentu (kako privatnom, tako i javnom), da pozitivne društvene promjene budu ostvarene zajedničkim naporima i suradnjom svih pojedinaca/ki i organizacija koje rade na osiguravanju prakticiranja ljudskih prava, da se žene aktiviraju u razvoju društva kroz pozicije u procesima odlučivanja, kao i putem kreativnog izražavanja.
Sarajevski otvoreni centar
Sarajevski otvoreni centar (SOC) je nezavisna, nepolitička i neprofitna organizacija koja promoviše puno poštivanje ljudskih prava i radi na smanjivanju nivoa diskriminacije i nasilja na osnovu spola, seksualne orijentacije i rodnog identiteta, osnažujući marginalizirane grupe kroz aktivnosti u zajednici, promovišući ljudska prava u društvu i zagovarajući promjene politika vlasti prema državnim institucijama.
Sarajevski otvoreni centar osnovan je 2007. godine i od tada neprekidno radi i širi obim svog djelovanja, od međureligijske edukacije i kulturnih programa do programa ljudskih prava, pogotovo prava žena, te prava lezbejki, gej, biseksualnih i transrodnih (LGBT) osoba.
Tim Sarajevskog otvorenog centra fokusiran je na podizanje svijesti unutar državnih institucija/zvaničnika_ca o potrebi da se u potpunosti implementiraju međunarodni, evropski i državni standardi iz oblasti ljudskih prava žena i LGBT osoba, te na podizanje svijesti građana_ki o pravima LGBT osoba i političkim, društvenim i ekonomskim pravima žena. Jedan od naših bitnih ciljeva jeste i osnaživanje i jačanje LGBT zajednice kroz implementaciju aktivnosti koje joj pružaju podršku vezanu za njena prava i potrebe.
Sarajevski otvoreni centar u sklopu svog rada organizuje različite aktivnosti za LGBT osobe, od radionica osnaživanja, kulturnih i umjetničkih manifestacija, različitih društvenih okupljanja i druženja za LGBT osobe, do pravnog savjetovanja Arhivirano 2014-10-01 na Wayback Machine-u. Nedavno je pokrenuo i LGBT.ba - magazinski web portal o pravima LGBT osoba u BiH koji je prvenstveno namijenjen osnaživanju LGBT osoba, kroz pravno savjetovanje, mogućnost online prijave diskriminacije i zločina iz mržnje, ali i mjesto na kojem će se objavljivati informacije o aktivnostima i događajima vezanim za LGBT osobe i njihova prava i kulturu u BiH, regiji i svijetu.
U maju 2013. Sarajevski otvoreni centar po prvi put u BiH, organizovao je medijsku kampanju povodom IDAHO dana. Kampanja pod nazivom Neka ljubi ko god koga hoće! imala je za cilj da podigne vidljivost problema sa kojim se LGBT osobe suočavaju u bh. društvu, te da doprinese smanjenju homofobije i transfobije koje su na veoma visokom nivou u BiH i prisutne u svim oblastima života.
Kampanju su medijski pokrivali portali radiosarajevo.ba radiosarajevo.ba i LGBT.ba, te radio stanice Radio Sarajevo i Radio Balkan[mrtav link] Banja Luka, a podržao je i veliko broj poznatih osoba kako iz bh. društva tako i iz Europe i SAD-a, koje su željele doprinijeti uvođenju teme o pravima LGBT osoba u medijski prostor, te da ih na taj način približiti široj javnosti i prenijeti poruku: Neka ljubi ko god koga hoće!.
Udruženje Okvir
Grupa mladih aktivista_kinja je došla na ideju 2010. godine u Sarajevu o osnivanju udruženja za LGBTIQ zajednicu zbog želje za slobodnim javnim prostorom i osjećaja uskraćenosti osnovnih ljudskih prava. Nakon nasilno prekinutog QSF te gašenja Udruženja Q probudila se nova ideja. Vodeći se tom idejom 2011. godine u junu je registrovano udruženje oKvir.
Udruženje oKvir je kvir udruženje koje se zalaže za promociju i zaštitu kulture, identiteta i ljudskih prava LGBTIQA osoba; rad na vidljivosti i osnaživanju te pružanju podrške osobama iz LGBTIQA zajednice; prevenciju diskriminacije, nasilja i stigmatizacije nad LGBTIQA osobama kroz edukaciju, kritičko promišljanje i pravo na samoodređenje.
Drugi javni LGBTIQA performans kojeg je izvelo Udruženje oKvir ispred Sarajevske Katedrale bio je Transinformiši se. Ovim performansom željela se skrenuti pažnja na stigmatizaciju koja je opšteprisutna u bosanksohercegovačkom društvu. Također kako se svakodnevno svi građani_ke BiH, posebno LGBTIQA osobe suočavaju sa raznim stigmama poput: lezbača, pederčina, debela, džanki, glupača, ženturača itd.
Vidi dalje
Vanjske veze
Reference
