Fosforna kiselina
Fosforna kiselina
IUPAC ime
trihidroksidooksidofosfor
Drugi nazivi
ortofosforna kiselina
Identifikacija
CAS registarski broj
7664-38-2 Y ,
PubChem [ 1] [ 2] 1004
ChemSpider [ 3] 979 Y
UNII
E4GA8884NN Y
EINECS broj
231-633-2
UN broj
1805
KEGG [ 4] D05467
MeSH
Phosphoric+acid
ChEBI
26078
ChEMBL [ 5] CHEMBL1187 Y
RTECS registarski broj toksičnosti
TB6300000
Jmol -3D slike
Slika 1
InChI=1S/H3O4P/c1-5(2,3)4/h(H3,1,2,3,4) Y Y
InChI=1/H3O4P/c1-5(2,3)4/h(H3,1,2,3,4)
Svojstva
Molekulska formula
H3 PO4
Molarna masa
98.0 g/mol
Agregatno stanje
bela čvrsta supstanca ili
Gustina
1.685 g/ml (tečnost)
Tačka topljenja
42.35 °C, 316 K, 108 °F
Tačka ključanja
158 °C, 431 K, 316 °F (razlaže se )
pK a
2.12, 7.21, 12.67
Viskoznost
85% vodeni rastvor
Termohemija
Standardna entalpija stvaranja jedinjenja Δf H o 298
-1288 kJ·mol−1 [ 6]
Standardna molarna entropija S o 298
158 J·mol−1 ·K−1 [ 6]
Opasnost
EU-klasifikacija
Korozivna (C )
R-oznake
R34
S-oznake
(S1/2) S26 S45
Srodna jedinjenja
Srodna fosforne kiseline
hipofosforna kiselina fosforasta kiselina pirofosforna kiselina tripolifosforna kiselina hipofosforasta kiselina perfosforna kiselina permonofosforna kiselina
standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala
Infobox references
Fosfatna kiselina ili ortofosforna kiselina je triprotonska oksikiselina fosfora čija je hemijska formula H3 PO4 .[ 7] soli nazivaju se fosfati.
Dobivanje
Fosfatna kiselina se dobija rastvaranjem fosfor (V) oksida u vodi:
P4 O10 (s) + 6 H2 O → 4 H3 PO4 Osim toga, može se dobiti i djelovanjem sumporne kiseline na kalcijum fosfat :
Ca3 (PO4 )2 (s) + 3 H+ + 3 HSO4 - → 3 CaSO4 + 2H3 PO4 hh
Osobine
Fosfatna kiselina je slaba triprotonska kiselina . Konstante ionizacije su:
H
3
P
O
4
(
s
)
+
H
2
O
(
l
)
⇌ ⇌ -->
{\displaystyle \mathrm {H_{3}PO_{4(s)}+H_{2}O_{(l)}\rightleftharpoons } }
H
3
O
(
a
q
)
+
+
H
2
P
O
4
(
a
q
)
− − -->
,
K
a
1
=
7
,
5
⋅ ⋅ -->
10
− − -->
3
{\displaystyle \mathrm {H_{3}O_{(aq)}^{+}+H_{2}PO_{4(aq)}^{-},\ K_{a1}=7,5\cdot 10^{-3}} }
H
2
P
O
4
(
a
q
)
− − -->
+
H
2
O
(
l
)
⇌ ⇌ -->
{\displaystyle \mathrm {H_{2}PO_{4(aq)}^{-}+H_{2}O_{(l)}\rightleftharpoons } }
H
3
O
(
a
q
)
+
+
H
P
O
4
(
a
q
)
2
− − -->
,
K
a
2
=
6
,
2
⋅ ⋅ -->
10
− − -->
8
{\displaystyle \mathrm {H_{3}O_{(aq)}^{+}+HPO_{4(aq)}^{2-},\ K_{a2}=6,2\cdot 10^{-8}} }
H
P
O
4
(
a
q
)
2
− − -->
+
H
2
O
(
l
)
⇌ ⇌ -->
{\displaystyle \mathrm {HPO_{4(aq)}^{2-}+H_{2}O_{(l)}\rightleftharpoons } }
H
3
O
(
a
q
)
+
+
P
O
4
(
a
q
)
3
− − -->
,
K
a
3
=
2
,
14
⋅ ⋅ -->
10
− − -->
13
{\displaystyle \mathrm {H_{3}O_{(aq)}^{+}+PO_{4(aq)}^{3-},\ K_{a3}=2,14\cdot 10^{-13}} }
Upotreba
Najvažnija upotreba soli fosforne kiseline je u proizvodnji vještačkih đubriva .
Reference
↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.” . Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI :10.1016/j.drudis.2010.10.003 . PMID 20970519 . edit ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4 : 217-241. DOI :10.1016/S1574-1400(08)00012-1 . ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining” . J Cheminform 2 (1): 3. DOI :10.1186/1758-2946-2-3 . PMID 20331846 . edit ↑ Joanne Wixon, Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG” . Yeast 17 (1): 48–55. DOI :10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H . ↑ Gaulton A, Bellis LJ, Bento AP, Chambers J, Davies M, Hersey A, Light Y, McGlinchey S, Michalovich D, Al-Lazikani B, Overington JP. (2012). „ChEMBL: a large-scale bioactivity database for drug discovery”. Nucleic Acids Res 40 (Database issue): D1100-7. DOI :10.1093/nar/gkr777 . PMID 21948594 . edit ↑ 6,0 6,1 Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. ISBN 0-618-94690-X . ↑ Lide David R., ur. (2006). CRC Handbook of Chemistry and Physics
Vanjske veze
