Džamija u Kotezima, (Džamija Muje Kotezlije), čije ruševine nalaze se u centru sela Kotezi, desno od puta Ljubinje-Trebinje, oko 2 km sjeveroistočno od Popova polja, proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1]
Za vrijeme turske uprave u Kotezima sagrađeni su: džamija, mekteb, dvije čatrnje, tri kule i više čardaka i stambenih zgrada. Ništa od ovih objekata u cjelosti nije sačuvano, ali su prisutni ostaci ruševina nekih objekata ili njihovi dijelovi.
Prema usmenom predanju džamiju podigao je Mujo Kotezlija, koji je po osvajanju Hercegovine od strane osmanske vlasti, u ime sultana dijelio Popovo polje kao erazi-emiriju stanovnicima, te od poreza sagradio džamiju u Kotezima. Erazi-emirija, (erazija) su zemljišne nekretnine sa posebnom pravnom prirodom koja je normirana Erazi-kanunamom. Pravo vrhovnog vlasništva na ovim nekretninama pripada državi, a posjednik ima ograničeno pravo raspolaganja. Iza džamije nalazi se mezar ograđen kamenim pločama, s nišanom bez natpisa, u kojem je ukopan Mujo Kotezlija.
Kotezi su i jedino selo u cijelom ovom kraju u kojem je sve do 1980. godine većinsko stanovništvo bili bošnjačko. Sredinom osamdesetih godina iz sela iseljava i posljednja bošnjačka porodica, a potomci porodica koje su nekad živjele u Kotezima danas ovdje dolaze samo sezonski.
Ovoj džamiji gravitirala su sela: Miljanovići, Mišljen, Obzir, Oraje, Ravno i Vojevići.
Opis
Za vrijeme ustanka u Hercegovini (1875.-1878.), džamija je bila znatno oštećena i srušen joj je krov. Na fotografiji iz perioda prije II svjetskog rata vidljivo je da je objekat džamije bio popravljen i pokriven.
Džamija i mektebska zgrada znatno su devastirani 1942. godine. Sa objekta džamije je skinut krov, a mektebska zgrada je razrušena, što je prouzrokovalo kasnije progresivno propadanje. Džamija i mekteb od tada su van funkcije, i ne održavaju se.
Tokom 2018. god došlo je do obrušavanja zidova, čime se nasravlja propadanje jedne od najstarijih džamija u Bosni i Hercegovini.
U nešto boljem stanju se nalazi kamena munara, valjkastog oblika, čija je krovna kupola ostala neoštećena. Ovakav oblik munare rijetko je zastupljen u Bosni i Hercegovini. Pored džamije u Kotezima, munare valjkastog oblika imale su džamije u Donjem Čičevu kod Trebinja, Stara džamija u Dobrunu kod Višegrada. Stara džamija u Kiseljaku imala je valjkastu munaru prije intervencija u XX vijeku, dok su kod nekih džamija izvorni oblici munare kasnijim intervencijama zamijenjeni valjkastim kamenim munarama – džamija u Lizopercima kod Prozora, Inat džamija u Sopotu kod Kule u Gackom).
Postament munare zidan je od lomljenog kamena i izveden je u formi zarubljene kupe: visina postamenta je 3,30 m, a baza kupe u dnu cca 3,80 m. Cilindrično tijelo munare ima visinu od 5,20 m (mjereno od postamenta do baze kupole). Vrh munare zidan je od kamena, a izveden je u formi kupole, čija baza ima dijametar od 2,20 m’. Ukupna visina munare, iznosi 8,30 m, odnosno 9,50 m’, mjerena sa donje strane (kompleks džamije izgrađen je na strmom terenu). Tijelo munare zidano je od lomljenog kamena krečnjaka. Spoljni dijametar munare je 2,50 m, a unutarnji 1,50 m. Zidovi su debljine 50 cm.
Literatura
- Alija Nametak, Islamski kulturni spomenici u Hercegovini i Crnoj Gori, putopisne bilješke, Kalendar za godinu 1940., Narodna uzdanica, Sarajevo
- Hivzija Hasandedić, Muslimanska baština u istočnoj Hercegovini, Mešihat Islamske zajednice, El-Kalem, Sarajevo
Reference
Vanjske veze
