Średniowieczny muzykArcybiskup gnieźnieński, Henryk Kietlicz w 1207 roku otrzymał list od papieża Innocenta III w sprawie m.in. „Święta Głupców”.Katedra gnieźnieńska w dawnych czasach
Święta te pierwotnie obchodzono w kościołach i miały charakter legalny, pod koniec średniowiecza były zakazane, choć obchodzono je nadal na ulicach i tawernach i włączyły się w zabawy zapustne. Święto miało charakter parodystycznej trawestacji oficjalnego kultu, towarzyszyły mu przebrania, maskarady i nieprzystojne tańce[2]. W opinii Bachtinaszczególnie nieokiełznane były owe zabawy niższego kleru na Nowy Rok i w święto Bożego Ciała[3].
W czasach swojej największej popularności święto było manifestacją niezależności, wyśmiewało nieudolność oraz nadużycia władzy (zarówno świeckiej jak i duchownej)[4] Obchodzono je przy uniwersytetach lub szkołach katedralnych, gdzie świętujący wybierali spośród siebie króla, który "rządził" tłumem bawiącym się tańcem i śpiewem (często były to wulgarne kantyczki lub twórczość scholarzy-włóczęgów)[5].
"Święto Głupców" było inspirowane głównie przez tzw. igrców lub rybałtów, wędrownych artystów uprawiających aktorstwo, pieśniarstwo, kuglarstwo i żonglerkę, którzy za drobnym wynagrodzeniem zabawiali tłumy. Jak mogła wyglądać podobna zabawa w dawnych czasach próbują odpowiedzieć wyniki prac naukowych opublikowane w "Obyczajach w Polsce" pod redakcją Andrzeja Chwalby: Rozrywki dostarczali też liczni wędrowni artyści. Kuglarze popisywali się żonglerką, igrcowie naśladowali i przedrzeźniali głosy ludzkie i zwierzęce, skoczkowie wykonywali różne ćwiczenia gimnastyczne[6].
Święto było popularne w całej Europie aż do XVI wieku. Zdaniem Jacka Sieradzana "Święto Głupców" ostatecznie zniknęły w XVII wieku, a ich uczestników odtąd bito i zamykano w szpitalach dla obłąkanych, spętanych łańcuchami jak pospolitych przestępców[7].
„Festa Fatuorum” w Gnieźnie
Pierwsze badania i kulturowe zrekonstruowanie „Święta Głupców” w Gnieźnie powstały z inicjatywy Dawida Junga, który w 2003 roku w ramach Sekcji Literacko-Filozoficznej im. W. NehringaCollegium Europaeum Gnesnense, stworzył projekt „Festa Fatuorum”[8]. Realizacja odtworzenia średniowiecznego święta (uwzględniającego literaturę, teatr oraz muzykę) nastąpiła w 2004 roku w ramach VII Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki (UAM, edycja gnieźnieńska) w dniach 13–16 października[9] – na terenie Gniezna festiwal organizowały „Zeszyty Poetyckie”, Collegium Europaeum Gnesnense[10]. Po festiwalu powstała m.in. prezentacja multimedialna „Festa Fatuorum – Gniezno 2004”[11]. W intencji pomysłodawcy odtworzenia średniowiecznego święta „Festa Fatuorum” jest festiwalem kultury niezależnej, prowadzi również dialog międzykulturowy[12]. Od drugiej, aż do ostatniej edycji (w 2011 r.) festiwal stanowił jedno z ważniejszych wydarzeń kulturalnych Gniezna[13]. Jego kontynuatorem jest organizowany przez Urząd Miejski w Gnieźnie Królewski Festiwal Artystyczny[14].
↑Michaił Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais'ego a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975, s. 146
↑Michaił Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais'ego a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975, s. 147.
↑Włodzimierz Wójcik, Danuta Opacka-Walasek Liryka polska XX wieku: analizy i interpretacje, seria druga, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2000, s. 52
↑Jacek Sieradzan Szaleństwo w religiach świata: szamanizm, religia starogrecka, judaizm, chrześcijaństwo, hinduizm, buddyzm, islam, Kraków 2005, s.114
↑M. Miazak, E. Jarmakowska, A. Szpulak Ponad granicami. Collegium Europaeum Gnesnense 2000-2003, Wydawnictwo Collegium Europaeum Gnesnense, Gniezno 2003, s. 71.
