Świt – obraz olejny (pejzaż) namalowany w 1892 przez Józefa Chełmońskiego, znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.
Historia
Pejzaż Świt został namalowany przez Józefa Chełmońskiego w 1892 roku w Kuklówce Zarzecznej na Mazowszu, gdzie Chełmoński osiedlił się w 1889 roku. Obraz trafił później do kolekcji Feliksa Jasieńskiego, który w 1920 roku przekazał go Muzeum Narodowemu w Krakowie[1]. Instytucja zdecydowała o włączeniu dzieła do stałej ekspozycji w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach na Rynku Głównym[1].
26 września 2024 roku obraz czasowo usunięto z krakowskiego muzeum i przewieziono do Muzeum Narodowego w Warszawie przy Alejach Jerozolimskich 3, gdzie został zaprezentowany na wystawie poświęconej twórczości Józefa Chełmońskiego. Powrót dzieła do Krakowa planowany jest na 26 stycznia 2025 roku, po zakończeniu ekspozycji[2][3].
Opis
Józef Chełmoński wyróżniał się wrażliwością na detale i umiejętnością uchwycenia subtelnych zjawisk przyrodniczych. W Świcie oddał ulotny moment przejścia nocy w dzień, tworząc świetlistą, pełną harmonii kompozycję barwną. Obraz odzwierciedla głęboką więź artysty z naturą, a ukazane zjawisko nabiera symbolicznego charakteru. Zgodnie z romantycznym przekonaniem o duchowej istocie przyrody, malarz oddaje jej mistyczną siłę, stapiając się z nią w jedność. Rozległa, oliwkowozielona łąka, spowita delikatną, fiołkową mgłą o poranku, kontrastuje z ciepłymi odcieniami złocistoróżowej zorzy na niebie[1][3].
Kompozycję, stworzoną w plenerze, budują poziome pasy barw płynnie przechodzących jeden w drugi, a delikatne, miękko kładzione pociągnięcia pędzla podkreślają subtelność efektów świetlnych. Nastrojowy blask pejzażu przywołuje skojarzenia z impresjonizmem, podczas gdy głęboka kontemplacja natury ujawnia panteistyczne postrzeganie obecności sacrum w świecie przyrody. Ten sposób przedstawiania krajobrazu, typowy dla późnych prac Chełmońskiego, często zestawiano z twórczością Adolfa Dygasińskiego, Józefa Weyssenhoffa oraz Marii Rodziewiczówny, z którą artysta podróżował po Podolu latem 1906 roku[1].
Płótno obrazu ma 52 cm wysokości, 74 cm szerokości[4], natomiast z masywną ramą ma wysokość 71,5 cm, szerokość 94 cm oraz głębokość wynoszącą 6 cm[3]. W lewym dolnym rogu płótna znajduje się sygnatura: „Józef Chełmoński 1892”[3].
Przypisy
Bibliografia
