PROFILPELAJAR.COM

Łysak piękny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	podziemniczkowate
Rodzaj	łysak
Gatunek	łysak piękny
	Nazwa systematyczna
	Gymnopilus bellulus (Peck) Murrill; Aust. J. Bot. 13(2): 324 (1965)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łysak piękny (Gymnopilus bellulus (Peck) Murrill) – gatunek grzybów należący do rodziny podziemniczkowatych (Hymenogastraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopilus, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1873 roku Charles Horton Peck nadając mu nazwę Agaricus bellulus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1965 roku William Alphonso Murrill^[1].

Synonimy^[2]:

Agaricus bellulus Peck 1873
Flammula bellula (Peck) Pilát 1951
Fulvidula bellula (Peck) Joss. 1948
Gymnopilus bellulus var. sirsinus S.M. Kulk. 1990
Naucoria bellula (Peck) Sacc. 1887
Naucoria intertrunca Pilát 1953

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–2,5 cm, początkowo wypukły, potem rozpostarto–wypukły, czasami nieco stożkowy. W stanie wilgotnym prążkowany. Powierzchnia naga lub drobno łuseczkowata. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty^[4]. Barwa pomarańczowo–brązowa do czerwonawo–brązowej lub czerwonawo–żółtej, czasami całkowicie pomarańczowa lub morelowa^[5].

Blaszki

Wąskie, przyrośnięte lub wykrojone ząbkiem^[5], początkowo jasnożółte, potem ciemnożółte, ochrowe lub szafranowe^[4].

Trzon

Wysokość 1,5–3 cm, grubość 1,5–3 mm, początkowo pomarańczowo-szafranowy, potem w dolnej części cynamonowy lub rdzawy. Wierzchołek zazwyczaj pozostaje bledszy, u młodych owocników bladoszafranowo oprószony, potem kremowożółty do bladoszafranowego i jedwabisty. Brak osłony^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki małe (5,2–) 5,6–6,4 × 3,2–3,6 µm, w KOH rdzawo-żółte, elipsoidalne do elipsoidalno-migdałowate, w widoku z boku z wyraźnym wgłębieniem przy wierzchołku, rdzawe, o powierzchni umiarkowanie lub grubo brodawkowanej, bez plam, lekko dekstrynoidalne (z bladym czerwonawo-brązowym odcieniem w odczynniku Melzera). Podstawki 4–zarodnikowe, 19–22 × 5–6 µm, cylindryczne do wąsko maczugowatych, ze zwężeniem na środku. Cheilocystydy liczne, ale słabo rozróżnialne, 18–25 × 3–6 µm, cylindryczne, z tępym wierzchołkiem, szyjką o długości 5–2 µm i główką 3–4 µm, cienkościenne. Pleurocystyd brak. Trama blaszek regularna, zbudowana z cylindrycznych strzępek o szerokości 2–8 (–10) µm, o ścianach żółto-rdzawo inkrustowanych. Skórka kapelusza zbudowana z cylindrycznych komórek o szerokości 4–13 (–16) µm. Brak pileocystyd. W skórce trzonu gęsto ułożone strzępki o szerokości 1,5–3 µm, z żółtawo-rdzawymi inkrustacjami, w miejscach z gniazdami splecionych strzępek. Brak kaulocystyd. Występują sprzążki^[4].

Występowanie i siedlisko

Łysak piękny występuje w Europie i Ameryce Północnej^[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano tylko dwa stanowiska (Babiogórski, 1979 i Pieniński Park Narodowy, 1990)^[3].

Grzyb saprotroficzny. Owocniki występują pojedynczo lub w małych grupkach na próchniejącym drewnie drzew iglastych^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-05-01] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 278, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Taxonomy and nomenclature of Gymnopilus bellulus and G. microsporus (Agaricales, Cortinariaceae), „Mycotaxon”, 92, 2005, s. 361–369 .
↑ ^a ^b A Trial Key to Gymnopilus in the Pacific Northwest [online] [dostęp 2019-01-05] .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-04-28] .