Zofia Jaworska

Zofia Jaworska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 kwietnia 1918
Warszawa

Data śmierci

16 września 2007

poseł do Krajowej Rady Narodowej
Przynależność polityczna

PPR

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Order Krzyża Grunwaldu III klasy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal za Warszawę 1939–1945 Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal im. Ludwika Waryńskiego
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Multimedia w Wikimedia Commons

Zofia Jaworska, ps. „Danka”, znana też jako Zofia Jaworska-Kowalska (ur. 6 kwietnia 1918 w Warszawie, zm. 16 września 2007[1]) – polska działaczka podziemia komunistycznego w czasie II wojny światowej, przewodnicząca konspiracyjnej organizacji młodzieżowej Związek Walki Młodych[2], uczestniczka powstania warszawskiego w ramach Sztabu Głównego Armii Ludowej, łączniczka[1].

Życiorys

Urodziła się w rodzinie Leona i Janiny z domu Pakuła (zm. 1966)[1][3]. W 1935 ukończyła Prywatne Gimnazjum i Liceum Żeńskie im. Sabiny Tegazzo-Chmielewskiej w Warszawie. Przed wybuchem II wojny światowej działała w ramach Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie” oraz Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej. Studiowała również na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej, gdzie pracowała w redakcji pisma „Politechnik”.

W czasie okupacji niemieckiej działała początkowo (od 1941) w ramach Związku Walki Wyzwoleńczej, a po powstaniu Polskiej Partii Robotniczej w 1942 wstąpiła w jej szeregi. Od 1943 była członkiem Komitetu Warszawskiego PPR. Była współtwórczynią i jednym z głównych ideologów Związku Walki Młodych. Po śmierci Janka Krasickiego we wrześniu 1943 roku objęła funkcję przewodniczącej warszawskiego zarządu organizacji, a od lipca 1944 do maja 1945 roku piastowała funkcję przewodniczącej Zarządu Głównego ZWM. Była żołnierzem Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, awansując do stopnia majora. Brała udział w powstaniu warszawskim w ramach Sztabu Głównego Armii Ludowej na Starym Mieście. Na rozkaz dowództwa AL przekroczyła Wisłę i od 19 września 1944 do 1945 pracowała jako przewodnicząca ZG ZWM w Lublinie, dokąd przybyła wraz z grupą działaczy związku[4].

Posłanka do Krajowej Rady Narodowej[2]. Była żoną znanego działacza PPR Aleksandra Kowalskiego „Olka” (1908–1951). Od 1946 do 1947 kierownik Wydziału Personalnego Komitetu Warszawskiego PPR. W 1948 opublikowała wspomnienia pod tytułem Było nas stu wydane przez Spółdzielnię Wydawniczą „Płomienie”.

W późniejszych latach była pracownikiem naukowym Politechniki Warszawskiej[5]. Od 1949 wchodziła w skład egzekutywy Koła PZPR na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, a w latach 1954–1955 była I sekretarzem POP przy Politechnice Warszawskiej. W maju 1985 została powołana w skład Prezydium Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[6].

Z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin 9 kwietnia 1988 Zofia Jaworska-Kowalska została przyjęta przez członka Biura Politycznego KC PZPR, sekretarza KC gen. Józefa Baryłę, który przekazał jej list gratulacyjny od I sekretarza KC PZPR gen. Wojciecha Jaruzelskiego[7]. Otrzymała także życzenia i list gratulacyjny od przewodniczącego Zarządu Głównego ZSMP Jerzego Szmajdzinskiego i przewodniczącego Komisji Historii Ruchu Młodzieżowego przy Zarządzie Głównym ZSMP gen. Tadeusza Pietrzaka[8].

Pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B22-4-2)[3].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c Zofia Jaworska. 1944.pl. [dostęp 2016-01-20]. (pol.).
  2. ↑ a b Konspiracyjny Związek Walki Młodych w Warszawie Zeszyt 1 (Warszawska Komisja Historyczna Stowarzyszenia „Pokolenia”, Warszawa, 2008, s. 60–61).
  3. ↑ a b Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  4. ↑ Władysław Góra, Ruch młodzieżowy w latach 1944–1948, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1962, s. 12.
  5. ↑ Chlubne tradycje walki i pracy wzorem umacniania jedności młodego pokolenia z Partią [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 23, 28–29 stycznia 1978, s. 1.
  6. ↑ Wierni tradycjom walki o wolność i demokrację - wierni Polsce Ludowej [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 104, 6 maja 1985, s. 1–2.
  7. ↑ Jubileusz Zofii Jaworskiej-Kowalskiej [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 83, 11 kwietnia 1988, s. 2.
  8. ↑ Rzecz o Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. Bez upiększeń, ale i bez negacji, Stowarzyszenie „Pokolenia”, Warszawa 2003, s. 246.
  9. ↑ Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 19.
  10. ↑ Odznaczeni Warszawskim Krzyżem Powstańczym [w:] „Stolica”, nr 15, 10 kwietnia 1983, s. 15.
  11. ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
  12. ↑ „Życie Warszawy”, nr 21 (450), 21 stycznia 1946, s. 2.
  13. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
  14. ↑ W uznaniu zasług, "Życie Partii", nr 6, 25 marca 1987, s. 20.
  15. ↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.
  16. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 13, 15 sierpnia 1967, s. 1–2.

Bibliografia